فرش دستباف ایرانی از کهنترین صنایعدستی کشورمان محسوب میشود.این هنر که در جهان رتبهی نخست را از آن خود کرده ، همواره نقش مهمی در معرفی فرهنگ و هنر ایرانی ایفا میکند.
این هنر فاخر همچنین سهم مهمی در صادرات غیرنفتی، اشتغالزایی، کاهش نرخ بیکاری، رشد اقتصادی و .... دارد. اما متأسفانه این روزها به واسطه وضعیت نامناسب اقتصادی و فرشهای ماشینی که باقیمت کم و تولید انبوه در دسترس همگان هستند، تا حد زیادی بازار داخلی فرش دستباف را، بهخصوص از نوع تمام ابریشم کم رونق کرده است.
به گفته مسئولان قریب به ۹۰٪ از تولیدات فرش دستباف صادر میشوند که آمریکا سهم ۲۵ درصدی ازین کالا داشت ؛ در سالهای اخیر با وجود تحریم فرش توسط امریکا و کاهش قابل توجه صادرات ، شاهد رکود بی سابقه ای در بازار فرش هستیم. هرچند علاوه بر آمریکا صادرات فرش به کشورهای اروپایی، چین، روسیه و برخی کشورهای عربی صورت میگیرد، اما هنوز نتوانسته به اندازۀ کافی جبران خسارت کند و همچنان تحریمهای غیرمستقیم از جمله در سیستم حملونقل، تأثیرات نامطلوبی بر بازار فرش میگذارد. از سوی دیگر گران شدن ارز روی قیمت خرید مواد اولیه نیز تأثیر جدی دارد . رشد سه برابری قیمت ابریشم، قیمت نهایی فرش را بالاتر میبرد و همین امر باعث میشود مخاطبان کمتری را به خود جذب کند.
تمام این مسائل دست به دست هم دادهاند تا مشکلات متعددی برای قالی بافان که نقش اصلی را در صنعت تولید فرش دارند و همیشه کمترین سهم را از آن می برند رقم زده شود. درحالیکه هنوز عدهای قالیبافی را زمینهای برای اشتغالزایی میدانند، قالیبافان به دنبال تغییر شغل هستند تا آسیب کمتری از این رکود ببینند.
- روستای چنارلیق، از توابع هشتجین، در گذشته ۱۲۰ خانوار قالیباف داشت. اما با وجود وضع بد بازار، علیرغم اینکه تمام روستا قالیبافی بلدند، این تعداد را به کمتر از 20 خانوار کاهش داده است. برخی تاجران به دلیل مسیر ناهموار روستا، حاضر به همکاری مجدد با آنها نیستند.بدقولی و بدحسابی سفارشدهندگان نسبت به قالیبافان، مزید بر علت دلسردی آنها است. حتی کسی که از ۹ سالگی مشغول این صنف بود اکنون جابهجایی مسافر از خلخال به تبریز، رشت و ... را مؤثرتر میداند.از بیماری های ناشی از بافتن قالی میتوان به مشکلان ستون فقرات اشاره کرد.همسر خانواده برای کار، روستا را موقتاً ترک کرده است. قالی که میتوانسته در نبود مرد خانواده سبب دلگرمی باشد، قاب بیرنگی است که همین روزها به جایی که کمتر دیده شود منتقل میشودقالیهای خوشنقشونگاری که میتواند سبب رونق هر خانه باشد، حالا فقط همچون تصویری بر روی دیوار، حضور کمرنگی در خانه داردفرش شش متری که نیمی از آن را بافته بود رها کرده است و جمع میکند. دستمزد قالیبافی دیر بازده و غیرمنصفانه است. گاهی بافتن یک قالی تا ۴ سال زمان میبرد و دستمزدش بهصورت چک، شاید بعد از یک یا دو سال، پرداخت شود.از ۵ سالگی قالیبافی میکرد اما چشمان او دیگر توان قالی بافتن ندارد و علیرغم عمری که برای این کار صرف کرده است، پس از گذشت اینهمه سال هیچ بیمهای ندارد.دارهای قالی از فرط بیاستفادگی پشت خانهها افتادهاند و خاک میخورند..از ۹ سالگی مشغول قالیبافی بوده است، او که به خاطر نبود مدرسه در روستا، فقط تا پنجم ابتدایی تحصیل کرده است و باقی زندگی را مشغول بافتن قالی بوده، دو سال است که این کار را هم رها کرده. کمیتۀ امداد که وامهایی برای مواد اولیۀ مورد نیاز برخی مشاغل در نظر میگیرد به علت بهصرفه نبودن فعالیت در این راستا، کمتر از گذشته به این صنف اهمیت میدهدقالی با تصویر امام خمینی (ره) اولین کاری بود که صاحب این منزل بافته است، ولی حالا پس از بیش از 20 سال سابقۀ درین کار به لحافدوزی رو آورده است.20سال است که قالیبافی میکند و در سالهای اخیر تعداد زیادی از تابلو فرشهایش فروش نرفتهاند. و حتی چند فرش 6 متری را نیمهکاره به خاطر مشکلات موجود در بازار رها کرده است..در گوشه و کنار هر کارگاه و خانه، قالی نیمهکارهای یافت میشود که صاحبانشان امیدی به ادامۀ کار ندارند و بهرسم سردرگمی انسان هنگام بیثباتی، مشغول بافتن قالی دیگری هستند که برای آن هم آیندۀ مشخصی وجود ندارد.سال های زیادی است که مشغول بافتن است، این کار فشار زیادی به چشمانش وارد کرده که باعث شده تابهحال سه بار چشمهایش را عمل کند. و با وجود قالی تمامشدهای که چند سال است بر دستش مانده، دار دیگری بر پا کرده است.سالیان درازی است که مشغول سرمایه گزاری بر دارهای قالیبافان است. فرشی که در این عکس روی آن نشسته است در سال ۱۳۸۸، ۷۰ میلیون تومان قیمت داشت ولی اخیراً ۲۵ میلیون تومان قیمتگذاری شده است. دستگاههای دار قالی که در حیاط انبار شده و بیاستفاده مانده است درحالیکه قبلاً قالیبافانی بر روی آنها مشغول به کار بودندبازار فرش دستباف در تهران. كسبه بازار عامل اصلي ركود را بي ثباتي اقتصادي ميدانند.نمايشگاه بين المللي فرش دستباف در تهران . فرش هاي زيبايي كه زينت هيچ خانه اي نشده اند .