به گزارش خبرنگار مهر، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به مناسبت هفته دولت، صبح امروز(یکشنبه) در برنامه حالا خورشید، اظهار داشت: گفتگوی قبلی ما در شرایطی بود که برجام تازه آغاز به کار کرده بود و توقعات جامعه از برجام بسیار بالا بود ولی امروز با خروج آمریکا از برجام شرایط متفاوت شده و البته در داخل هم تلاشی شد برای ناامید کردن مردم، به نظر من برجام توافقی بود که در سطح بالا انجام شده بود.
وی گفت: آمریکایی ها عادت دارند که در توافقی باشند که منافع آنها را تامین کند ولی این جا دیدید که گفتند نتوانستند منافع خود را تامین کنند، بی اعتمادی ما با آمریکایی ها بالا است و تفاوتی در قبل و بعد از برجام نداشته است.
ظریف افزود: ایران در منطقه با دیگر کشورها متفاوت است، آنها برای تامین امنیت خود وابسته به بیرون هستند ولی ایران با اتکای به مردم امنیت خود را تضمین کرده و وظیفه دولت و وزارت خارجه هم کم کردن فشارها از روی دوش مردم است. امروز ببینید آنها بیشترین تلاش خود را برای جنگ روانی می‌کنند و قصد دارند شرایط را تغییر دهند.
وی تصریح کرد: در روابط بین الملل اینطور نیست که پلیسی داشته باشیم که هرکس تخلفی کرد بخواهد آن را جریمه کند، آمریکا در سازمان ملل و شورای امنیت ابزارها را در اختیار خود دارد، ولی امروز متحدان آمریکا هم آن کشور را تنها گذاشتند. واقعیت بین الملل این است که آمریکا، عربستان، اسرائیل همه قوانین را نقض می کنند و این به معنی سازوکار فشار است که کشوری مثل آمریکا در برابر نزدیکترین متحد خود از جمله کانادا که ما رابطه ای هم با آنها نداریم، ایستاده است.
کمک ۱۸ میلیون یورویی اروپا به ایران برای افزایش همکاری ها بود
ظریف اظهارداشت: فقط دو سه رژیم هستند که در جبهه آمریکا قرار دارند. متحد کردن کشورهاست که به آمریکا فشار وارد می‌آورد، امروز آمریکایی ها در انزوای بین المللی قرار دارند. اروپایی‌ها برای حفظ برجام و فعال کردن شرکت‌های کوچک و متوسط اقداماتی انجام دادند که آن ۱۸ میلیون یورو کمکی برای توسعه همکاری ها میان ایران و اروپاست. در اروپا موتور پیشرفت، شرکت های متوسط و کوچک هستند که برای آینده ایران هم، این بخش بسیار حیاتی است.
وزیر امور خارجه افزود: از زمانی که ترامپ از برجام خارج شده آمریکایی‌ها به اهدافی که می خواستند نرسیدند و به برخی اقدامات از جمله درخواست های مکرر برای مذاکره و تشکیل گروه اقدام ایران روی آوردند.
وزیر امور خارجه گفت: همانطور که گفتم سیاست خارجی تلاش می‌کند بار را از روی دوش مردم بردارد و ما همین تلاش را انجام داده‌ایم. ما در یک شرایط واقعی زندگی می‌کنیم و سیاست خارجی همه چیز کشور نیست و همه کارها را انجام نمی‌دهد، بلکه می‌تواند زمینه‌ای برای فشار بیشتر و یا برداشتن فشارها از روی کشور باشد.
وی ادامه داد: مجموعه سیاست‌های یک کشور است که درباره سیاست خارجی تصمیم می‌گیرد، اینکه ما می‌خواهیم مستقل شویم، اینکه ما نمی‌خواهیم کسی به ما دستور بدهد، ما می‌خواهیم نوع حکومت مورد نظر خودمان را داشته باشیم و نمی‌خواهیم دیگران از امکانات ما در داخل از کشور به نفع خود استفاده کنند.
ظریف با طرح این سؤال که وظیفه دیپلماسی بین‌المللی چیست؟ گفت: وظیفه‌اش این است که در محیطی که یک قُلدر وجود دارد و می‌خواهد به کشور حمله کند، به دفاع از خود بپردازد. کاری که دیپلماسی می‌تواند انجام دهد، این است که فشار و هزینه را برای اقداماتی از این دست برای آمریکایی‌ها افزایش دهد.
وزیر امور خارجه در پاسخ به این سؤال که چرا همواره وزرای خارجه ما می‌گویند فشارهای خارجی روی کشور است؟ تصریح کرد: این یک دلیل دارد و آن این است که ما خودمان انتخاب کردیم که طور دیگری زندگی کنیم. من به دوستان عزیزم و کسی که سن فرزندان من هستند، نکته‌ای را می‌گویم. آیا شما دوست دارید رئیس‌جمهور کشوری به شما بگوید که «اگر من چتر حمایتی خود را از روی شماها بردارم، کشور شما سه هفته هم دوام نمی‌آورد؟». طبیعتاً هیچ ایرانی دوست ندارد چنین حرفی را بشنود.
وی اظهار داشت: ایران کشوری بوده است که همه چیز آن در اختیار آمریکایی‌ها بوده و یکبار هم دکتر مصدق در مقابله با سلطه آمریکایی‌ها ایستاد، آنها حکومت وی را ساقط کردند، ۲۵ سال توانستند بر تمام مقدرات مردم ما حاکم شوند و تصمیمات کشور را برای ما بگیرند اما بعد از به هم خوردن این جریانات، آمریکایی‌ها بیکار ننشستند، کودتا و تهدید به جنگ کردند، اینها واقعیاتی نیست که بگوییم برای دیگر کشورها هم بوده است.
ظریف افزود: اگر در خصوص تحولات ۶-۵ سال اخیر کمی با دقت نگاه کنیم و از همکاران دیگر من در حوزه‌های مختلف در خصوص تحولاتی که در بخش‌های تولیدی، خودکفایی، تأمین نیازهای غذایی کشور و دیگر اقداماتی که در حوزه صنعت، نفت و دیگر زمینه‌ها انجام شده است، بپرسید، قطعاً پاسخ‌های بهتری را خواهید شنید اما این نکته را بگویم که در دنیای کنونی هر چقدر هم کار کنید، قطعاً کافی نیست چرا که سرعت تحولات بین‌المللی خیلی زیاد است.
وزیر امور خارجه در پاسخ به این سؤال که وضعیت مشابه ما را ترکیه هم دارد، چرا آنها به این طریق مثل ما نشده‌اند؟ گفت: شما به ترکیه نگاه کنید، ارزش پول آنها در دو هفته به یک سوم کاهش پیدا می‌کند؛ این را در نظر بگیرید زمانی که فشارهای خارجی بر کشورها وارد می‌شود، می‌تواند چنین تأثیرات زیادی را بر جای بگذارد و ما از این تأثیرات متعاقب فشارهای خارجی، تا حد زیادی مصون بودیم.
فشارهای روانی خارجی ارزش پول ترکیه را کاهش داد
وی تصریح کرد: امروز با وجود همه فشارهای خارجی و جنگ گسترده روانی که آمریکایی‌ها علیه ما ایجاد کرده‌اند، شاخص‌های اقتصادی ما وضعیت بدی را ندارد. شما دیدید همین فضای روانی را در ترکیه اجرا کردند و علیرغم اینکه تحریمی هم نداشتند ارزش پول آنها تا چه حد پایین آمد.
ظریف در خصوص ارتباط مردم و دولتمردان گفت: به نظر من باید بررسی شود که چرا این وضعیت پیش نیامد تا مردم مانند مردم ترکیه عمل کنند. واقعیت این است که آمریکایی‌ها یک اتاق جنگ اقتصادی علیه ما سامان دادند. مردم ما هم باید باور داشته باشند که چنین جنگی در جریان است و جناح های سیاسی در این اتاق جنگ اقتصادی بازی نکنند و مردم نیز به آن توجه داشته باشند. البته نمی شود توقع داشت در شرایطی که مردم با مشکل مواجه هستند و می بینند که فساد وجود دارد، ایثاری که در دوران جنگ از آنها دیدیم را دوباره مشاهده کنند.
وی ادامه داد: ما مسئولان باید ببینیم چه اقداماتی را انجام داده ایم که موجب شده ایثارگری مردم کم شود. من معتقدم مردم ما علیرغم همه مشکلات و مسائل، در بزنگاه ها به میدان آمده اند و زمانی که احساس کنند تمامیت ارضی‌شان و حاکمیتشان در خطر قرار گرفته به میدان می آیند. ما مسئولان و جناح های سیاسی نیز باید این را درک کنیم و با هم دعوا نکنیم. حتما مسئولان باید متوجه شوند که هزینه دعواهای جناحی ما را مردم داده اند.
وزیر امور خارجه با اشاره به صحبت هایش پس از تصویب برجام گفت: من آن روز در جمع همکاران وزارت امور خارجه گفتم وظیفه ما از امروز سنگین تر شده است. من بارها گفتم که باید با همکاری، آنچه می‌توانیم را از توافق برجام به دست آوریم، اما این کار را نکردیم. مردم تقصیری ندارند و آنها بودند که برجام را محقق کردند. اینکه مقامات آمریکا می گویند برجام یک کلاه بزرگ بر سرشان بوده، اما در مقابل برخی از دوستان می گفتند که آمریکا هیچ گاه از برجام خارج نمی شود. آنها می گفتند برجام چنان به سود آمریکاست که هیچ گاه از آن خارج نمی شود اما دیدیم که شد.
وی ادامه داد: وقتی آمریکا می گوید ۶ تریلیون دلار در غرب آسیا هزینه کردیم و سودش به جیب ایران رفت، همه روزنامه ها آن را تیتر کردند ولی وقتی می گوید برجام کلاه بزرگی بر سر ما بود و وزیر خارجه آمریکا کلاه سرش رفت کسی آن را تیتر نمی کند. برخی از اعضای دولت و رسانه ها توقع مردم از برجام را بالا بردند.
وزیر امور خارجه در خصوص توقع هایی که از برجام می رفت و امیدی که به جامعه داده بود، گفت: ما امروز هم به مردم امید می دهیم که کشور امکانات بسیار زیادی برای پیشرفت دارد. اینکه برخی پس از تصویب برجام یک دلار در دستشان و یک هزار تومانی در دست دیگرشان می گرفتند، اقدام دولت نبود و هیچ گاه این اغراق را نکردند و به اعتقاد اقتصاددانان اگر آن اتفاق رخ می داد برای اقتصاد ما مهلک بود و زمینه صادرات را از بین می برد و شرایط نابسامان و نابهنجاری را برای کشور ایجاد می کرد.
ظریف ادامه داد: اینکه تعادل ایجاد نشد دلایل مختلفی دارد. یکی از دلایل شرایط ارزی بحث امید و اطمینان به آینده است. کسانی که می خواهند این امید به آینده را از بین ببرند، آمریکا و اسرائیل هستند.
یک برنامه حساب شده برای ناامیدی مردم وجود دارد
وزیر امور خارجه با اشاره به سخنان نتانیاهو خطاب به مردم ایران اظهارداشت: وقتی نخست وزیر رژیم صهیونیستی در تلویزیون شوهایی را خطاب به مردم ایران بازی می کند، می خواهد اطمینان به آینده را در مردم ما از بین ببرد.
وی افزود: استکبار جهانی و تلاش آن برای ناامید کردن مردم ایران یکی از دلایل است و دلیل دیگر کسانی هستند که در داخل در این راستا تلاش می کنند. اوباما یک جمله معروف داشت که گفت اگر می توانستم اجازه نمی دادم حتی یک پیچ و مهره از برنامه هسته ای ایران باقی بماند. این تیتر روزنامه ها و صدا و سیما شد اما اوباما یک جمله دیگر بعد از این گفت، او گفت که نمی تواند این کار را انجام بدهد. ما می توانستیم جمله اول را تیتر کنیم و یا جمله دوم را، چرا جمله اول تیتر شد؟ ما می توانیم در مردم امید تزریق کنیم و یا در آنها ناامیدی به وجود آوریم. یک برنامه حساب شده برای ناامیدی مردم وجود داشت. اینکه مقام معظم رهبری تاکید می کردند در داخل کشور امکاناتی داریم که بتوانیم با تکیه بر آنها مشکلات را حل کنیم و اسم آن اقتصاد مقاومتی است، به همین دلیل عده ای تلاش می کردند که بگویند مشکلات به دلیل فشارهای خارجی است.
ظریف گفت: برخی در داخل تلاش کردند که تحریم های آمریکا را بزرگ جلوه دهند، مگر در گذشته این تحریم ها وجود نداشت. مگر در گذشته هم تحریمی که آمریکا اضافه می کرد، ۱۲-۱۰ کشور بعلاوه اتحادیه اروپا این تحریم ها را اجرایی نمی کردند. در یک مقطعی تحریم های اتحادیه اروپا چیزی کمتر از تحریم های آمریکا نبود اما ما تلاش نمی کردیم در آن شرایط دل مردم را خالی کنیم، امروز هم وظیفه ما همین است. مردم هستند که برای ما مشروعیت آورده اند. اگر اوباما برای مذاکره با ایران آمد، به پشتوانه مردم بود. پشتیبانی مردم از نظام، اوباما را ناامید کرده بود که آنها حاضر شدند با ما مذاکره کنند؛ همین پشتوانه مردمی می تواند ترامپ را ناامید کند.
وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه سیاست خارجی بدون پشتیبانی مردمی کارآمدی ندارد، اظهارداشت: ما نیاز داریم همان گونه که مردم در چهل سال گذشته نظام را یاری کردند، امروز هم با توجه به امکانات فراوان کشور از دولت حمایت کنیم. کشور ما امکانات بسیاری دارد و پیشرفت های قابل توجهی کرده است.
وی در خصوص تناقض به وجود آمده در جامعه که از یک سو مسئولان می گویند عامل مشکلات کشور آمریکاست و از سویی دیگر اعلام می کنند که نمی توانند هیچ غلطی کنند، گفت: آمریکا یکی از دلایل مشکلات کشور است. آنها یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان را دارند و زمانی که با قلدری به شرکت ها اعلام می کنند حق ندارند با ایران همکاری کنند، موجب می شود که آن شرکت ها از همکاری با ایران سر باز زنند. ما خودمان آمریکا را به یک ابرقدرت تبدیل کرده ایم و نگاه نمی کنیم که همپیمانان آمریکا امروز در مقابل او ایستاده اند و تلاش می کنند راهکاری برای مقابله با سیاست های ترامپ پیدا کنند. هیچکس در دنیا از اقدامات آمریکا راضی نیست اما آیا آمادگی دارند که این عدم رضایتشان را تبدیل به هزینه کنند، یعنی هزینه ای بدهند که نارضایتی‌شان از اقدامات آمریکا را نشان بدهد؟
وزیر امور خارجه تصریح کرد: دنیا این آمادگی را ندارد که این هزینه را بدهد و مقابل سیاست های آمریکا بایستد. اینها واقعیت هایی است که در صحنه بین المللی وجود دارد. وظیفه سیاست خارجی این است که مانع از اجماع جهانی علیه ایران شود. وقتی دولت یازدهم روی کار آمد یک اجماع امنیتی علیه ایران وجود داشت، یعنی همه دنیا ایران را به عنوان یک تهدید امنیتی می‌دانستند. امروز این اجماع جهانی وجود ندارد اما آمریکایی ها دارند قلدری می کنند و با فشار به دنبال سیاست های خود هستند. ما از روز اول به دنبال قطع ارتباطمان با روسیه و چین نبودیم و به جز حوزه محدودی مانند خرید هواپیما، از شرکت های آمریکایی کسی دنبال روابط با آمریکا نبود.
وزیر امور خارجه، ادامه داد: مقامات آمریکایی می‌گویند که ما طرفدار مردم ایران هستیم و جلسه ای تشکیل می‌دهند و اسم آن را شنیدن صدای ایرانیان می‌گذارند، البته دو سوم آن جلسه آمریکایی‌ها و یک سوم آن را ایرانیان محلی تشکیل می‌دهند. این در حالی است که اولین تحریمی که ایجاد کردند، تحریم هواپیما بود و این به معنی تخلف آمریکاست و در مقابل این تخلف، مبنایی در برجام و مبنای دیگری هم بنام قرارداد ۱۹۵۵ با آمریکا داشتیم.
دادگاه بین المللی لاهه قدرت اعمال مصوباتش را ندارد
ظریف با بیان اینکه این قرارداد مبنای بسیاری از دعاوی ما بوده است، تصریح کرد: دیوان بین المللی لاهه تنها محکمه جهانی است، البته قدرت اعمال مصوباتش را ندارد اما از نظر سیاسی بسیار مهم است. بنابراین اقدامات آمریکا نه تنها نقض برجام بود، بلکه نقض قرارداد ۱۹۵۵ هم بود و بر اساس آن دعوایی را در دیوان بین المللی دادگستری اقامه کردیم که در همین هفته جلسه استماع آن برگزار خواهد شد.
وی افزود: ما در جامعه بین المللی زندگی می کنیم که واقعیت این است که اگر آمریکا اجازه ندهد هیچ هواپیمای بوئینگی که متعلق به خودش است، به فروش نمی‌رسد. ایرباس نیز به دلیل اینکه بیش از ۱۰ درصد قطعاتش تولید آمریکاست، با ممانعت آمریکا مواجه است.
وزیر امور خارجه با بیان اینکه ابزارها در روابط بین الملل مشخص است و باید از آنها استفاده کرد، خاطرنشان کرد: واقعیتی که وجود دارد این است که ایران یک قدرت منطقه ای است و باید با این واقعیت در دنیا تعامل بکنند. برجام توانست موانعی را که به هر دلیلی ایجاد شده، برطرف کند. این موانع برای ۲ سال و نیم برداشته شد. برخی وقتی برجام تصویب شد، گفتند که هیچ اتفاقی نیفتاده است اما وقتی آمریکا از برجام خارج شد می گویند که اتفاق خاصی افتاده است.
ظریف، گفت: سرمایه داخلی ما بیش از هر سرمایه خارجی ارزشمند است. باید سرمایه داخلی را با اطمینان به آینده به جریان بیاندازیم. مردم قسمت بزرگی از این آینده هستند و مردم باید نسبت آینده حساس باشند و ببینند که آیا خریدن دلار بیشتر می تواند آینده جمعی را تضمین کند و یا سرمایه گذاری در اقتصاد کشور؟
وی با بیان اینکه در حوزه امنیت سرمایه گذاری کارهای زیادی را انجام داده ایم و کارهای دیگری را نیز باید انجام دهیم، عنوان کرد: نظر رئیس‌جمهور نیز همین است که باید اجازه دهیم بروکراسی‌های موجود بر سر راه سرمایه گذاری برطرف شود. در برخی استان ها اقداماتی شده که روند یک سرمایه گذاری از روندی چندماهه به چند روزه تبدیل شده است و اگر شاخص ها را نگاه کنیم، شاخص رقابت پذیری و کسب و کار در جمهوری اسلامی ایران بسیار بهبود پیدا کرده است.
وزیر امور خارجه، ادامه داد: سوال می شود که این آمار و ارقام را مردم کجا حس می کنند؟ مهم این است که مردم واقعیات را بدانند که این روندها با برجام که به سمت فشارهای بین المللی می‌رفت متوقف شد و علیرغم همه دست و پا زدن های آمریکا، اجماع جهانی علیه آمریکا وجود دارد و هنوز داریم بر روی این اجماع کار می کنیم.
ظریف با بیان اینکه می توانیم با اتکا به امکانات داخلی و تکیه بر شرایط جدید بین المللی از این مرحله عبور کنیم، گفت: ما از مراحل سخت تری عبور کرده ایم. آمریکایی ها تمام توان و امکانات خود را به میدان آورده اند، ما نیز باید تمام امکانات خود را به میدان بیاوریم. تمام تلاش ما برای مردم است و هم این است که نه ما باید خود را از مردم جدا کنیم نه مردم خودشان را از ما.
انتخاب های کم هزینه ای را در سیاست خارجی برگزیدیم
ظریف گفت: ما انتخاب های کم هزینه ای را در سیاست خارجی انجام دادیم، هرچند که انتخاب های خیلی راحت تری هم داشتیم. انتخاب های دیگری را که نظام می توانست آنها را برگزیند، هزینه های بیشتری را برای مردم در بر داشت. اما این به معنای آن نیست که انتخاب فعلی ما تنها گزینه ای بوده است که می توانستیم انتخاب کنیم، بلکه معنای انتخاب ما این است که اروپایی ها یک رشته تعهداتی داشتند از جمله اینکه ایران باید بتواند نفت خود را بفروشد.
وی اظهارکرد: اینکه شما امروز موفق شدید میان آمریکا و اروپا شکاف ایجاد کنید، هرچند که این قبیل موارد در عرصه بین الملل یک شبه اتفاق نمی افتد و باید روندی طی شود و به اعتقاد من این روند بسیار مهم است، شما ببینید آلمان می گوید نمی توانیم به آمریکا به راحتی اعتماد کنیم.
وزیر امور خارجه گفت: من این ادعا را نمی کنم که می توانیم اروپا را از آمریکا جدا کنیم چرا که این دو، دو متحد قدیمی هستند و همچنان متحد هم باقی خواهند ماند. اما در مواردی هست که اروپایی ها منافعشان ایجاب می کند که در حوزه های دفاعی، اقتصادی، مالی، باید زمینه هایی را ایجاد کنند که بتوانند آسیب پذیری خود را کم کرده و این موارد برای کشور ما به دلیل شرایطی که در آن قرار داریم اهمیت دارد و امروز تفاوتش برای مردم این است که هنوز اروپایی ها می خواهند تضمین کنند که ایران نفتش را بفروشد یا اینکه اروپایی ها همچنان می خواهند تضمین بدهند که ایران می تواند پولش را به کشور برگرداند.
ظریف با طرح این سوال که اگر برجام نبود و اگر آقای ترامپ در شرایطی روی کار آمده بود که برجامی وجود نداشت و اروپا و آمریکا علیه ایران متحد بودند، چه اتفاقی می افتاد، گفت: اگر برجام نبود، دلار ۴ سال پیش به قیمتی که امروز دارد می رسید یعنی سال ۹۳ به احتمال زیاد ۱۰ هزار تومان می شد اما من اقتصاددان نیستم که در این رابطه اظهارنظری داشته باشم.
وی بیان کرد: در سال ۹۲ شرایط ما به نحوی بود که آمریکائی ها می خواستند فروش نفت ایران را به صفر برسانند، کاری که نه آن زمان می توانستند و نه امروز توانایی انجام آن را دارند اما روند کاهش فروش نفت ایران که در آن ایام وجود داشت، توسط برجام متوقف شد و تا امروز هم برجام توانسته مانع اجماع بین المللی علیه ایران شود. اما اینکه مردم چقدر از آن سود می برند، باید ببینند که در نبودن آن چه اتفاقاتی می افتد.
چند صدایی بودن ایران یک موهبت است
وزیر امور خارجه با بیان اینکه سیاست خارجی باید بار از دوش مردم بردارد و فشارها را کاهش دهد، اظهارکرد: در موضوع اقتصاد، تورم به معنای گرانی است. در ۵-۶ ماه گذشته شرایط نسبت به ۲ سالی که اجرای برجام را داشتیم، متفاوت تر شده است. وقتی در بازار، تورم ۸ درصد می شود، به این معنا نیست که گرانی نداریم بلکه معنای آن افزایش قیمت ها با شیب ۸ درصد است، حالا شاید برخی کالاها ۱۲ درصد، برخی بیشتر و برخی کمتر افزایش قیمت داشته باشند.
ظریف گفت: امروز دیگر حرف، هوا نیست. حرفی را که شما در فلان جلسه خصوصی و یا در یک اجتماع عمومی می‌زنید، تاثیرگذار است به این نحو که شما در یک شهرستان کوچکی هم که صحبت کنید به یکباره به تیتر اول دنیا تبدیل می شود که این ماهیت دنیای امروز است.
وی ادامه داد: کشور ما یک کشور چندصدایی است و این یک موهبت است و واقعیتی است که می توانیم به آن افتخار کنیم، همین که مردم می توانند به ما بد و بیراه بگویند، همین خوب است و از مواهب موجود در کشور است.
وزیر امور خارجه در خصوص کنوانسیون اخیر خزر که توسط رئیس جمهور و سران ۴ کشور ساحلی دیگر به امضا رسید، بیان کرد: در موضوع خزر، مذاکرات ۲۰ سال است که روند خود را طی می کند و کنوانسیون اخیر هم تقریباً از یک سال پیش به نتیجه رسید. یعنی یک سال پیش که این کنوانسیون تنظیم شد، ما در شرایط بسیار عالی بین المللی قرار داشتیم و یک سال است که ما در حال تنظیم متون و تطابق ترجمه ها تلاش می کنیم.
ظریف افزود: به نظر من در رابطه با کنوانسیون خزر، سوء تفاهماتی ایجاد و نظرات غیرکارشناسی مطرح شد، از جمله از سوی کسانی که در دوران حکومتشان نمی توانست حتی از یک خط موهوم دروغین یک قدم آن طرف تر بروند.
وی ادامه داد: آنها با ایجاد سروصداهایی تلاش کردند شرایطی را ایجاد کنند که اینطور وانمود شود دریای خزر را از دست داده ایم که همه اینها دروغ است، چرا که کنوانسیون اخیر حاصل مذاکرات بسیار جدی است و منافع بسیاری هم برای ایران در بر دارد. این نکته را هم لحاظ کنیم که در این کنوانسیون، ۵ کشور دخیل هستند.
وزیر امور خارجه در پاسخ به واکنش های مطرح شده مردم درباره کنوانسیون اخیر خزر بیان کرد: برخی واکنش های منفی در این رابطه نتیجه همان تلاش های سازماندهی شده برای ایجاد یاس در مردم است. اینکه بگویند خزر اینطور شد، کف دریای عمان را هم که صیادان چینی تمام کردند و از بین بردند و این قبیل موارد را مطرح می کنند تا موج ناامیدی را در مردم تقویت کنند.
تصور اینکه سهم ایران از دریای خزر ۵۰ درصد باشد، اشتباه است
ظریف با اشاره به اینکه سهم هیچ کشوری در دریای خزر در کنوانسیون اخیر مشخص نشده است، خاطرنشان کرد: این تصور اشتباهی که گفته می شود ایران ۵۰ درصد دریای خزر را دارد، به نظر من، شما ببینید نقشه دریای خزر چطور است، اصلاً امکان دارد که ۵۰ درصد دریایی را داشته باشیم که آذربایجان و ترکمنستان هم از ساحل آن برخوردار هستند.
وی افزود: در دوران پهلوی، به دلیل عدم خودباوری که در آن زمان وجود داشت یک خط تعیین شده موهوم از سوی شوروی برای ایران در دریای خزر در نظر گرفته شده بود و چیزی حدود ۱۱ درصد از دریای خزر را سهم ایران قرار داده بود که حتی اجازه نمی دادند کشتی های ما از آن خط تعیین شده آن طرف تر بروند.
وزیر امور خارجه گفت: زمانی که شوروی فروپاشید بحث هایی در رابطه با خزر در همین تهران مطرح شد و در همان زمان بود که روسیه با دو همسایه دیگر خود قزاقستان و آذربایجان در خصوص سهم منابع زیربستر دریای خزر به توافق رسیدند و ما هم هیچ نقش و حضوری در آن نداشتیم و این اتفاق می توانست در خصوص سطح دریا هم بیافتد.
ظریف با بیان اینکه در تقسیم منابع زیربستر دریا هیچ اتفاقی نیفتاده و سهم بندی انجام نشده است، اظهارکرد: با توجه به اینکه ۵ کشور، ساحل دریای خزر را دارند و ۴ کشور آن عضو جماهیر شوروی به حساب می آیند، این کشورها آن زمان هم بین خودشان مرزبندی هایی داشتند و حتی خط موهومی هم کشیده بودند و می گفتند زیر آن خط برای ایران است و بالای آن برای ما.
وی افزود: کاری که در کنوانسیون اخیر خزر انجام شد به نظر من یک کار بسیار موفقیت آمیزی بود به نحوی که به لحاظ حقوقی، سیاسی، اقتصادی منافع کشور را تامین می کند، اما متاسفانه برخی این موفقیت را تبدیل به شکست کرده اند و همین بر افکار عمومی تاثیر می گذارد و آن طور می شود که به گفته شما یک هموطن این پرسش را مطرح می کند که دریای خزر را چند فروخته اید.
وزیر امور خارجه اظهارکرد: چند بحث در اینجا مطرح است، یکی اینکه نیروهای بیگانه نمی توانند حضور نظامی در دریای خزر داشته باشند. دوم آنکه نمی توانند از قلمرو دریای خزر اقدام به تجاوز نظامی به ۵ کشور ساحلی داشته باشند که برخی در داخل اینطور مطرح می کنند که این اتفاق صرفاً برای روسیه است اما اینطور نیست، چرا که در قراردادهای ۱۹۲۱ و ۱۹۴۰ این امر صرفاً برای شوروی بود اما در قرارداد اخیر منافع ما را هم تضمین می کند.
تعیین خط مبدا خزر با توافق هر ۵ کشور ساحلی
ظریف ادامه داد: منفعت دیگر این است که خط مبدا فقط با توافق ۵ کشور ساحلی مشخص خواهد شد. یعنی ۴ کشور دیگر نمی توانند بدون حضور ایران خط مبدا مشخص کنند و در پاسخ به برخی از کسانی که می گویند ما خزر را فروخته ایم باید بگویم که اتفاقاً ما مانع شدیم از اینکه آنها بتوانند خزر را بین خودشان تقسیم کنند.
وی افزود: از طرف دیگر گفتیم تعیین خط مبداء در دریای خزر شرایط ویژه ای دارد یعنی کنوانسیون بین المللی حقوقی دریاها باید در این زمینه مورد استفاده قرار بگیرد و رویه های گذشته حذف شود. یعنی خط مبداء که ۱۲ مایل بوده است را ما در این کنوانسیون ۱۵ مایل کردیم که این هم موفقیتی برای ما به حساب می آید. همچنین اینکه اگر شما به ساحل کشورهای دیگر دقت کنید، سواحل آنها دندانه دار است و ساحل ما صاف است و روش خط مبدا برای اینگونه سواحل متفاوت می شود و برای همین ما گفتیم که باید سهم ما از آبهای داخلی یعنی فاصله بین ساحل و خط مبداء مثل بقیه باشد و اینها مواردی است که ما علاوه بر حقوق بین الملل عرفی در این کنوانسیون، به دست آورده ایم.
وزیر امور خارجه گفت: تقسیم منابع بستر و زیربستر دریای خزر قرار است به صورت دو کشور-دو کشور انجام شود. یعنی ما، ترکمنستان و آذربایجان از طرفی که دریای خزر به ما مربوط می شود و روسیه، قزاقستان، آذربایجان از طرف دیگر باید نسبت به تقسیم منابع بستر و زیربستر تصمیم گیری کنند.
ظریف افزود: وضعیت در دریای خزر زمانی مشخص خواهد شد که منابع ما از زیربستر دریا مشخص شود و پس از آن است که ایران بقیه موارد را می پذیرد. آنچه ما به دنبالش هستیم، تعیین سهم خودمان است و آنچه که برای تقسیم زیربستر مهم است، منابع آن است و نه محوطه. در حال حاضر هم ما با آذربایجان همکاری های بسیار خوبی را در زیربستر دریا داریم، در محل هایی که منابع خوبی هم دارند.
وی بیان کرد: شما ببینید روسیه و آذربایجان ۷۰ سال است که از منابع نفتی و دیگر منابع دریای خزر استفاده می کنند و تلاش داشتند آنچه را که در زمان رژیم گذشته بوده است را بر ما تحمیل کنند اما آنچه که جمهوری اسلامی توانست انجام دهد، شکستن آن وضعیت تحمیلی از سوی شوروی به رژیم سابق ایران بوده است که منظور همان خط موهومی است که ایران را محدود به استفاده از سهم یازده درصدی از دریای خزر می کرده است.
وزیر امور خارجه ادامه داد: بار دیگر تاکید می کنم که در کنوانسیون خزر سهم ایران از بستر و زیربستر مشخص نشده و مشخص شدن روی بستر هم موکول به تعیین شدن خط مبداء است. چرا که زمانی که خط مبداء مشخص شود، سهم ایران مانند سهم دیگر کشورها خواهد بود.
ظریف خاطرنشان کرد: همانطور که گفتم ما همکاری خوبی را در منابع زیربستر دریا با آذربایجان داریم و قرار است این همکاری ها را با ترکمنستان هم در همین زمینه داشته باشیم.
وی گفت: تمام حرف من این است که خزر برای جمهوری اسلامی ایران، برای این دولت و برای وزارت امور خارجه اهمیت بالایی دارد، چرا که تمامیت ارضی ایران مهمترین موضوع برای ما به حساب می آید و در کنار آن حاکمیت و امنیت ملی در کنار رفاه مردم دارای اهمیت بالایی است و خطوط قرمز ما به حساب می آید و نباید فراموش کنیم که برای حفظ تمامیت ارضی خود ۸ سال جنگیدیم و نگذاشتیم وجبی از خاک ایران را بیگانگان به اشغال خود درآورند. بنابراین نباید اجازه دهیم با تلاشی سازماندهی شده برخی امید مردم را مایوس کنند. من حتماً به شما اطمینان می‌دهم که هیچ اتفاقی به ضرر ایران در خزر نیفتاده است.
کنوانسیون خزر باید در مجلس تصویب شود
وزیر امور خارجه با بیان اینکه در شرایطی هستیم که دعوای داخلی ما حد و مرز نمی شناسد و فضاسازی به واقعیت تبدیل شده، اظهار داشت: شجاعت امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر برای حفظ منافع کشور در تاریخ خواهد ماند. این کنوانسیون باید در مجلس بررسی، تصویب و امضا شود و پس از آن اجرا خواهد شد. خط مبدا باید در مذاکراتی که مبانی آن به نفع ماست، تعیین شود، البته در کنوانسیون مواردی آمده که کار ما را برای مذاکرات خط مبدا آسان تر خواهد کرد.
ظریف در پاسخ به سوالی پیرامون صیادان و کشتی های چینی در دریای عمان، با بیان اینکه این یک بحث تجاری است عنوان کرد: شرکت های خارجی با مجموعه هایی مانند شرکت بنادر و کشتیرانی، شیلات و ... قرارداد منعقد می کنند و به آنها اجازه صید داده می شود. در همه جای دنیا اجازه می دهند در سواحل شان و در جایی که نمی توانند از آن استفاده کنند، دیگران صید کنند. این کار غیر مرسومی نیست و اگر منابع زنده از آن استفاده نشود از بین می رود. اگر نتوانیم در عمق ۲۰۰ متری صیادی کنیم و با دیگران مشارکت کنیم، اشکالی ندارد.
وی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص تمهیدات وزارت امور خارجه برای توسعه روابط منطقه ای، تصریح کرد: بیشترین تعداد سفرهای من و آقای رئیس جمهور به کشورهای منطقه بوده و این هفته باز هم به پاکستان خواهم رفت. به اکثر کشورهای منطقه هیئت های تجاری برده ام و به پاکستان چندماه پیش هیئت بسیار خوب تجاری را همراه خود به آنجا بردم که جلسه بسیار عظیمی در اسلام آباد و کراچی داشتیم.
وزیر امور خارجه ادامه داد: با قطر، عمان و عراق رفت و آمدهای بسیار زیادی داریم. سه کشور امارات، بحرین و عربستان تصمیم گرفته اند که به دنبال تنش باشند و البته ما از عوض کردن تصمیم شان استقبال می کنیم و خودشان نیز به این نتیجه رسیده اند که نمی‌توانند خیلی روی آمریکایی ها حساب کنند.
ظریف تاکید کرد: دوستان ما آماده فشردن دست هایی است که به سوی ما دراز شود چراکه سیاست ما داشتن منطقه ای قوی و همسایگی است.
وی با بیان اینکه چندبار پیشنهاد مجمع گفتگوهای منطقه ای خلیج فارس را مطرح کرده ام، گفت: امروز بهترین روابط را با آذربایجان، ترکیه، ارمنستان، عراق، عمان، پاکستان و افغانستان داریم. البته روابط خوب به این معنا نیست که هیچ اختلافی نداریم، با افغانستان ۵ کمیته ایجاد کردیم که یکی از آنها کمیته آب در مورد هیرمند است و یکی از موضوعاتی است که هر هفته راجع به آن صحبت می کنیم.
هنر سیاست خارجی جمع کردن امکانات در کنار هم است
وزیر امور خارجه با بیان اینکه با افغانستان مراودات زیادی داریم، ادامه داد: هنر سیاست خارجی این است که همه این امکانات را در کنار هم جمع کنیم. یکی از ویژگی های ما بعنوان یک کشور بزرگ این منطقه این است که نسبت به همسایگان مان مخصوصا همسایگان مسلمان، احساس مسئولیت می کنیم.
ظریف ادامه داد: در پنج کمیته آموزش، مرز، امنیت، اقتصاد و آب با آقای اشرف غنی حدود ۲ سال پیش توافق کردیم و جلسات این کمیته ها در ۲ سال گذشته برگزار شده که مجموعه آنها قرارداد جامع ایران و افغانستان خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه برای حل مشکلات باید بیشتر نگاهمان به داخل و امکانات داخل کشور و مقداری نیز نگاهمان به گرفتن حقوق مان از دیگران باشد، گفت: برای حل مشکل کم آبی به کنترل مصرف و روش های جدید یافتن آب نیاز داریم که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت نیرو به توفیقات خوبی دست یافته است.
وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص دستور روز گذشته رئیس جمهور برای حل مشکل هورالعظیم، افزود: بر اساس این دستور مشخصا باید با دولت عراق برای همکاری مشترک به منظور خاموش کردن این آتش مذاکره کنیم. کار مشترک دیگر با عراق، گفتگو با ترکیه برای جلوگیری از سدسازی بر روی دجله و فرات است. در این گفتگوها ما یک طرف قضیه هستیم و باید با طرف های خارجی به نتیجه برسیم. هیچ الزام و روشی برای اجبار طرف های خارجی برای رسیدن به نتیجه وجود ندارد.
ظریف با بیان اینکه تولید را می توانیم رونق دهیم و به همین منظور باید شرکت های عمده ای برای صادرات داشته باشیم، تصریح کرد: باید از اهرم سیاست خارجی برای پیشبرد اهداف داخلی و از اهرم قدرت داخلی برای پیشبرد سیاست خارجی استفاده کنیم. نه ما می توانیم منتظر دیگران بمانیم و نه اینکه امکانات و صنایع داخلی ما منتظر طرف های خارجی بمانند.
وی افزود: مردم سختی های زیادی را تحمل کردند اما سربلند، جدی و کوشا هستند. اصلا اسم شرایط امروز را بحران نمی گذارم، چراکه بحران نیست بلکه فضای روانی است.
وزیر امور خارجه در پایان با بیان اینکه دولت حتما به وظایف خود عمل خواهد کرد، گفت: هرگز یک ایرانی را تهدید نکن کماکان پابرجا خواهد بود.