خبرگزاری مهر – گروه استان ها: کافی ست که چند کیلومتر از شهر کرمان به سمت شهر جوپار حرکت کنید، پس از مدتی به یکی از کانونهای اصلی گرد و غبار در نزدیکی شهر کرمان می رسید اما چندین دهه قبل مسئولان وقت کرمان برای کنترل این کانون نهالهایی از درخت گز را اطراف کرمان کاشتند، همین درختان در اراضی بین شهر کرمان و ماهان نیز کاشته شده اند و پس از حدود شش دهه این درختان رشد و تکثیر یافتند و حالا به یکی از اکوسیستمهای شهر کرمان تبدیل شده اند.
درختان گز که در بدترین شرایط آب و هوایی و با کمترین میزان آب نیز حیات خود را ادامه می دهند رمز تداوم زندگیشان ریشه هایی است که در عمق زمین رشد می دهند اما در سالهای اخیر با افت بارشها در شهر کرمان دچار وضعیت نا مناسبی شده اند میزان بارندگی در این شهر در سال گذشته کمتر از ۳۰ درصد میزان نرمال بوده است و در مقابل برگرمای هوا افزوده شده است.
کانون های بحرانی بیابانی بیخ گوش شهر کرمان
طبق اعلام منابع طبیعی ۳۴ درصد مساحت استان کرمان بیابان است که تقریبا ۴.۲ میلیون هکتار است و ۱۶ کانون بادی و بیابانی در این استان وجود دارد که البته این آمار بدون احتساب توسعه بیابانها در سال های اخیر می باشد. مجموع مساحت کانونهای بحرانی در استان ۶۷۶ هزار و ۲۳۴ هکتار اعلام شده است.
این روزها آسمان شهر کرمان با وزش هر بادی خاکستری می شود، این شرایط از چهار سال اخیر شروع شده است و کرمانی ها در گذشته نچندان دور پدیده ریزگردها و یا طوفان شن را کمتر از نزدیک دیده بودند اما حالا اگر به سطح شهر سر بزنید ماسک های سفید را در برخی از روزهای سال به خصوص در هفته اخیر بر چهره مردم مشاهده می کنید و طبق پیش بینی هواشناسی استان این وضعیت تا پایان هفته جاری در قسمتهای شرقی و برخی از مناطق شمالی استان مشاهده می شود.
سالانه حداقل ۱۶۶ میلیارد ریال خسارت به دلیل طوفانهای شن و ریزگردها به تاسیسات شهری و روستایی، کشاورزی، و زیر ساختهای کرمان وارد می شود.
تمام این آمارها در حالی جلوی چشم مردم کرمان رژه می رود که تنها نگهبانان شهر کرمان که همین درختان گز می باشند حالا خود گرفتار پدیده خشکسالی شده اند.
متاسفانه دخالتهای انسانی همچون رها شدن شیرآبه های صنعتی و شیمیایی و گاه فاضلاب و همچنین نخاله های ساختمانی هم در از بین رفتن این جنگلها موثر بوده اند.
تپه های انبوه زباله ساختمانی در کنار تپه های بلند شنهای روان در دشتهای اطراف کرمان خودنمایی می کند و تهدیدی برای شهر کرمان تبدیل شده اند
شهردار کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: بارها اعلام کرده ایم که تخلیه زباله های ساختمانی و یا فاضلابهای صنعتی در این منطقه ممنوع است و گشتهای ویژه ای به صورت شبانه روزی برای برخورد با متخلفان راه اندازی شده است.
سید مهران عالم زاده بیان کرد: متاسفانه خشکسالی به درختان گز خسارت زده است اما تخلیه زباله های ساختمانی هم خسارتها را تشدید کرده است.
وی بیان کرد: در طرحی با مشارکت دستگاههای ذی ربط نسبت به پاکسازی این منطقه اقدام شده است اما مهمترین عامل پیش گیری فرهنگ سازی است، هر چند این جنگل در محدوده شهری قرار ندارد اما تخریب جنگل شهر را تحت تاثیر مستقیم قرار می دهد.
با وجود اقدامات صورت گرفته کافیست سری به اطراف این جنگلها بزنید تا تپه های وسیع زباله های ساختمانی را ببینید، جنگل کاری در سالهای اخیر اطراف شهر کرمان تا حدودی توانسته جلوی این تخریب را بگیرد اما دقیقا بعد از این درختکاری ها که اکثرا زیتون تلخ هستند افراد بی مسئولیت مجددا نسبت به تخلیه نخاله ها اقدام کرده اند.
دخالت های انسانی خسارت های خشکسالی را تشدید کرده است
از یک سو دخالتهای انسانی و از سوی دیگر خشکسالی جنگلها را در آستانه نابودی قرار داده است، جنگلی که در سالهای نچندان دور چنان انبوه بودند که نمی شد از پس شاخ و برگشان اراضی اطراف را دید حالا به بوته هایی خشیده تبدیل شده اند که به ندرت شاخ و برگی برایشان مانده است.
شاخه های خشکیده هر جایی از وسعت منطقه پخش شده است و با وزش هر بادی بیابان مملو از گرد و غبار می شود. همین وضعیت را می توان در محور هفت باغ کرمان نیز مشاهده کرد.
محمود باقری یکی از دوستداران محیط زیست در گفتگو با مهر می گوید: سال گذشته بارندگی در کرمان به صورت بی سابقه ای کاهش یافت و این جنگل مدتهاست بی آب رها شده است، همین مساله باعث شده در بخشهایی از جنگل درختان به کلی خشک شوند، رطوبت خاک نیز به کلی از بین رفته است. ضمن اینکه در محور هفت باغ شاهد ساخت و سازهای بی رویه در بیابان هستیم که اکثرا جنبه قانونی هم دارند و عملا تپه های شنی مرتفع را میتوان در چند کیلومتری کرمان در محور کرمان – ماهان مشاهده کرد.
انبوه زباله های رها شده در بیابان هم در اطراف این جنگلها رها شده اند و خشکسالی هم تازیانه ای شده است که برتن جنگل می کوبد
وی تصریح کرد: در دشت بین کرمان و جوپار هم شاهد توسعه احداث واحدهای صنعتی هستیم. انبوه زباله های رها شده در بیابان هم در اطراف این جنگلها رها شده اند و خشکسالی هم تازیانه ای شده است که برتن جنگل می کوبد و در تابستان سال جاری شاهد بودیم که برداشت آبهای زیر زمینی برای تامین آب شهر نیز افزایش یافت و سطح آبهای زیر زمینی آنقدر کاهش یافت که دیگر ریشه های چند متری درختان گز هم به آب نمی رسد.
وی بیان کرد: بخش زیادی از این جنگلها به اکوسیستمی بومی تبدیل شده است که محل زندگی بسیاری از جانوران بومی منطقه است اما متاسفانه کسی به این مجموعه توجه نمی کند و تصور می کنند تعدادی درخت خود رو هستند که بلاخره احیا می شوند، در بخشی از منطقه شاهد تخریب این درختان و ایجاد مجموعه های تفریحی هستیم، آفرود و ایجاد پیست موتور سواری و ... در منطقه به وفور دیده می شود.
جنگل های گز اطراف کرمان باید احیاء شوند
باقری گفت: به خصوص در بخش دشت جوپار جنگل به کلی در حال خشک شدن است و به همین دلیل هم کانونهای محلی ریزگردها تاثیر مستقیمی بر شهر کرمان می گذارد و با وزش باد شاهد ایجاد گرد و غبار و بروز پدیده ریزگردها در کرمان هستیم که این مساله توسط مردم به وضوح دیده می شود.
وی گفت: این جنگلها در نزدیکی شهر کرمان و بر روی یک کانون بحرانی شن روییده است و چندین دهه قبل طرح کشت این جنگلها انجام شده است اما ما نباید فقط بهره بردار باشیم بلکه باید برای بقای شهر کرمان از این جنگلها محافظت کنیم.
باقری افزود: جلوگیری از ساخت و ساز در این منطقه، جلوگیری از تخلیه زباله ها و شیرآبه های صنعتی و شهری، آبیاری سیار و جلوگیری از برداشت سفره های آب زیر زمینی و حداقل مدیریت برداشتها می تواند راهکارهای برای حل این مشکل باشد.
وی گفت: هم اکنون تاغزارها که روزگاری مایه حیات کرمان بودند حالا خودشان در معرض نابودی هستند که البته این مساله در اطراف شهرهای شرقی کرمان نیز دیده می شود.
با خشک شدن جنگلها، رودخانه ها و از بین رفتن رطوبت خاک شاهد هستیم کانونهای بحرانی طوفان شن در کرمان افزایش یافته است
مدیرکل محیط زیست استان کرمان نیز با اشاره به خشکسالی در کرمان گفت: با خشک شدن جنگلها، رودخانه ها و از بین رفتن رطوبت خاک، شاهد هستیم کانونهای بحرانی طوفان شن در کرمان افزایش یافته است.
رضا جزینی زاده افزود: خشکسالی در سال جاری بسیاری از گونه های گیاهی استان کرمان را تحت تاثیر قرار داده است و این جنگلها و گونه های گیاهی در حال تخریب هستند.
وی به برداشتهای بی رویه آب منابع زیر زمینی اشاره کرد و گفت: دیگر آبی باقی نمانده است و باید چاره اندیشی شود، گونه های جانوری با ایجاد آبشخور تا حد امکان آبرسانی می شوند اما در این میان بسیار از گونه های گیاهی در حال تخریب هستند.
۸۰ درصد حیات وحش کرمان در معرض تهدید جدی
وی بیان کرد: سالها خشکسالی و کاهش بارندگی متوسط بارندگی ۱۲۴ میلیمتری در کرمان را نیز محقق نکرده است و عملا منابع آبی سطحی از بین رفته است و اکثر منابع و ذخیره گاههای گیاهی دچار آسیب شده اند و به همین دلیل این مناطق تبدیل به کانون بحرانی بیابانی شده اند و با وزش هر بادی موجب ایجاد ریزگرد می شوند.
جزینی زاده بیان کرد: در سال جاری بیش از ۸۰ درصد حیات وحش استان کرمان دچار خسارت شده است و باید حداقل در چنین شرایطی ذخیره گاههای حیاتی استان را حفظ کنیم.
تاغ زارهای کرمان با وجود نقش مهمی که در اطراف شهر کرمان ایفا می کنند اما در خاموشی و سکوت در حال از بین رفتن هستند و باید قبل از اینکه کرمان نیز مانند زاهدان و زابل و اهواز اسیر ریزگردها شود چاره اندیشی کرد.