خبرگزاری مهر، گروه استان ها - فاطمه کازرونی: یک بار دیگر شور و نوای محرم از سرتاسر استان به گوش می‌رسد و اصفهان طلایه‌دار نوای طبل‌ها، سنج‌ها و شور و عزای محرم در گوش تاریخ است، از نخل کشی کاشانی‌ها و اجرای تعزیه با قدمت ۵۰۰ سال در این شهرستان تا چاووش عزا در نقاط کویری استان، از شال عزایی که این روزها سادات خوانساری به کمر می‌بندند تا نخل گردانی با قدمت ۹ قرن در نطنز به عنوان آیینی بدون تحریف و تا پایداری بر سر عزاداری امام حسین (ع) با زبان نمادین تعزیه در دوران سیاهی که جور ظالمان اجازه فریادگری و سخن گفتن از راه و مرام امام سوم شیعیان را از بشریت سلب کرده بود، همه و همه نشان از ارادت خاص اصفهانی ها در تاریخ به یک عزاداری تاریخی دارد.
قدمت عزاداری برای سید و سالار شهیدان در اصفهان پیشینه‌ای به بلندای تاریخ دارد، شاید بزرگ‌ترین سنت اصفهانی‌ها در سوگواری برای حضرت اباعبدالله الحسین را در امتداد عرض ارادت مردم این استان به سید و سالار شهیدان در طول سال بتوان جست‌وجو کرد چراکه مجالس وعظ، خطابه و ارادت به اهل‌بیت از ماه محرم آغاز می‌شود و تا محرم سال بعد امتداد پیدا می‌کند.
تاریخ عظیم نصف‌جهان در پرورش شاگردان مکتب اهل‌بیت و امام صادق (ع) موجب شده است تا اصفهان نام نیمی از جهان را نه تنها در هنر و تاریخ بلکه در علم و فضیلت نیز بر پیشانی پرافتخار خویش حک کند و مهم‌ترین رسم اصفهانی‌ها نیز از این تاریخ گسترده سرچشمه گرفته است.
هنوز مردم بسیاری از شهرستان‌های مختلف استان رسوم مختلف خود در ماه محرم را به خوبی حفظ کرده‌اند، از نقش‌جهانی که یکپارچه سیاه‌پوش می‌شود تا نطنز که با نامی تاریخی به معنای «شهری با آبهای فراوان» از قدیم‌الایام با عزاداری‌های جانسوز هفت هیئت مذهبی خود در سوگ لب‌های تشنه پسر پیامبر اکرم (ص) شهرت دارد.
عزاداری نصف‌جهانی‌ها در سوگ سید و سالار شهیدان
در شهر اصفهان برخی مراسم‌های عزاداری اصفهان شهرت تاریخی خاصی دارند چراکه از بیش از ۱۰۰ سال پیش در اصفهان برپا و مردم به حضور در این مجالس عقیده خاصی دارند که از جمله این موارد روضه حاج زرگرباشی در خیابان طالقانی، بانک‌دار در خیابان چهارباغ پایین و روضه شهید مظلوم شمس‌آبادی است.
مراسم سوگواری سیدالشهدا در اصفهان در روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد، این مراسم‌ها به طور معمول از صبح زود آغاز می‌شود و در پایان مراسم پس از اقامه نماز ظهر از عزاداران پذیرایی می‌شود.
رسوم عزاداری محرم در خمینی‌شهر
خمینی شهر مشهور به حسینیه ایران بیش از ۳۰ سال است که با برپایی کاروان هشتم محرم و یادآوری ورود کاروان امام حسین به کربلا به سوگ می‌نشیند و برپایی این کاروان الگویی برای راه‌اندازی کاروان‌های مشابه در دیگر نقاط کشور بوده است.
این قافله به طول چندین کیلومتر شامل شترسوار و اسب‌سوارانی است که در صف نخست این قافله انبیای الهی همچون آدم، نوح، سلیمان و غیره قرار دارند و در ادامه نیز سپاه امام حسین (ع) و عمر بنی سعد هرکدام با پوشش ویژه خود حرکت می‌کنند.
غذای نذری اصلی در خمینی‌شهر در این روز برخلاف غذای معمول اصفهان آبگوشت است و آش نذری نیز در در نقاط مختلف شهر در میان مردم پخش می‌شود.
عزاداری محل به محل یکی از سنت‌های عزاداری در این شهرستان است، دسته سادات و روحانیون یکی از دسته های عزاداری خمینی شهر هستند که با شال سبز در مراسم عزاداری این شهرستان حاضر می شوند.
مطابق یکی از رسوم قدیمی این شهرستان، کودکان در روزهای عاشورا و تاسوعا لباس سبز پوشیده و در قالب هیئت حضرت علی اصغر در محلات مختلف حضور پیدا می کنند.
اجرای تعزیه‌های ۵۰۰ ساله در دارالمومنین کاشان
کاشی‌ها با برپایی آیین وداع‌خوانی که از سوزناک‌ترین بخش‌‌های تعزیه سنتی این شهرستان محسوب می‌شود و نخل‌گردانی به عنوان نمادی از تشییع پیکر سیدالشهدا در ماه محرم به سوگ می‌نشینند.
مردم شهرستان کاشان معروف به دارالمومنین که از زمان‌‌های قدیم به حفظ دین‌داری و ولایت‌مداری در کشور شهره هستند، برای عزاداری ماه محرم نیز سنگ تمام می‌گذارند.
در کاشان هر شب از محرم به نام هیئت خاصی است و مردم کاشان با حضور یکپارچه در هیئت مذکور شور عزاداری را با شعور مذهبی خود می‌آمیزند.
حرکت هیئت‌های مختلف در کاشان از مرکز هیئت تا بازار انجام و سپس مراسم عزاداری در این مکان برپا می‌شود.
«چاووش‌عزا»ها نوای آغاز ماه محرم را فریاد می‌کنند
«چاووش‌عزا»به ویژه در مناطق خشک کویری استان مرسوم است، در این آیین خواننده اشعاری را می‌خواند که واقعه غم انگیز کربلا را در ذهن تجسم می‌کند .
تعزیه‌خوانی در شهرستان کاشان به شکل سنتی برگزار می‌شود که روستای نشلج از مشهورترین مکان‌های برگزاری این آیین است، وداع‌خوانی از سوزناک‌ترین قسمت‌های تعزیه سنتی کاشان است که به صورت گروه‌خوانی برای عزاداری امام حسین (ع) و برادر بزرگوارش حضرت ابوالفضل (ع) اجرا می‌شود.
متن تعزیه‌های کاشان بیش از ۵۰۰ سال است که تغییر نداشته و تحریف در آن کمتر راه یافته است.
برپایی کاروان‌های شترسوار و قافله عزاداران سیاه‌پوش
جغجغه‌زنی (کوبیدن چوب‌های خراطی شده به یکدیگر به جای سینه‌زنی) نیز یکی دیگر از رسومات این شهرستان است که بیشتر در نوش آباد و سفید شهر شهرستان آران و بیدگل انجام می‌شود که در این آیین چوب‌های خراطی شده به یکدیگر کوبیده می‌شود.
نطنز، شهری با آبهای فراوان در سوگ تشنگی امام حسین (ع)
نطنز، شهری که نام آن تداعی‌گر معنای «شهری با آبهای فراوان» است، با آداب خاصی به عزاداری برای امام حسین (ع) و یارانش می‌پردازد که این عزاداری‌ها به ویژه در ابیانه و بادرود معروف است.
جغجغه‌زنی و طلوع‌خوانی در ابیانه
جغجغه‌زنی، نخل‌گردانی و طلوع‌خوانی از جمله رسومات قدیمی است که عزاداران حسینی در روستای تاریخی ابیانه سالهای سال است این رسوم را در ماه عزای سیدالشهدا اجرا می‌کنند.
در رسم سنتی جغجغه‌زنی ابیانه عزاداران به جای سینه زدن در زمان مداحی، دو چوب خراطی شده را به یکدیگر می‌کوبند و نکته بسیار مهم اینکه نوحه‌های عزاداری اصیل و خاص هستند.
جغجغه‌زنی به طور معمول در روز تاسوعا و طلوع‌خوانی در عاشورا انجام می‌شود و در روز عاشورا مراسم عزاداری از ابتدای صبح تا انتهای شب ادامه دارد و بر این اساس رسمی به نام طلوع خوانی شکل گرفته است.
آیینی بدون تحریف با قدمت ۹ قرن در نطنز
آیین نخل گردانی با قدمت ۹۰۰ ساله که در تمام شهرهای این شهرستان و در روزهای تاسوعا و عاشورا انجام می‌شود، این آیین با گذشت ۹ قرن هنوز نیز به همان شیوه قدیمی انجام می‌شود و عزاداران هنوز از همان کوچه پس کوچه‌های قدیمی و مسیرهای سخت عبور می‌کنند.
نمایش آیینی تعزیه با قدمت ۵۰۰ ساله در حسینیه مرکزی نطنز
قدمت برگزاری نمایش آیینی تعزیه در حسینیه مرکز شهر نطنز نزدیک به ۵۰۰ سال است و در چهار حسینیه مرکز شهر، ارشاد علیا، افوشه و سرشک برگزار می‌شود.
مراسم جاروکشی پیرغلامان حسینی از دیگر رسوم قدیمی ایام ماه محرم در نطنز است که در حسینیه ارشاد علیا برگزار می‌شود، بازسازی ورود کاروان امام حسین (ع) به کربلا با حرکت کاروان‌های حسینی از جمله بادرود و خالدآباد، همراهی مداحان با نوحه‌های حزن انگیز با این کاروان و سپس به نمایش گذاشتن حرکت قافله اسرا از رسوم ویژه نطنز در این ایام است.
آیین «جوش» و عزاداری شب «بنی‌اسد» در هیئت چهل دختران و کلوان عزاداری خاص و سنتی هفت هیئت قدیمی نائین در ایام محرم از دیگر رسوم نایینی ها در محرم است.
شبیه خوانی و تعزیه خوانی در بافران نائین
مراسم شبیه خوانی و تعزیه خوانی در بافران نائین در نوع خود بی نظیر و دیدنی است، این مراسم که در روز عاشورا برگزار می شود بسیار حزن انگیز است و مردمی که وسیله نقلیه دارند در روز عاشورا از شهرها و روستاهای اطراف برای مشاهده این مراسم باشکوه خود را به بافران می رسانند.
مراسم «چق چقی زنی» یکی از آیین های قدیمی جذاب، و منحصر به فرد نایینی‌ها است که در طول ماه های عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین (ع) توسط هیئت کوی سنگ و محمدیه در امامزاده سلطان سیدعلی این شهرستان برگزار می شود.
سادات خوانساری شال عزا بر کمر بستند
خوانسار شهری است که سابقه آن به پیش از اسلام برمی‌گردد اما قرن‌ها سابقه دین‌داری و ولایت‌داری را بر پیشانی‌نوشت پرافتخار تاریخ خود دارد و نوای تعزیه سوگواری این باغ شهر ایرانی آوازه جهانی و بین‌المللی دارد.
از روز ششم محرم شهر خوانسار حالت عزای عمومی به خود می‌گیرد به شکلی که فعالیت‌های اقتصادی و تجاری نیز از این روز کمرنگ می‌شود.
از روز ششم کار مدارس و ادارات نیز تحت‌الشعاع محرم قرار می‌گیرد به گونه‌ای که برخی ادارات نیمه وقت هستند و یا کارکنان آن در این ایام مرخصی می گیرند.
تعزیه قودجان، پذیرای تعزیه‌گردانانی از سرتاسر کشور
برپایی تعزیه نیز از مهم‌ترین آیین‌های سنتی خوانسار است که قدمت آن به سالهای بسی دور می‌رسد؛ تعزیه قودجان شهرتی جهانی و بین‌المللی دارد و در این ایام پذیرای تعزیه‌گردانانی از سرتاسر کشور است. همچنین چندین تعزیه فعال در خوانسار در طول ماه محرم بعد از ظهرها به اجرای مراسم می‌پردازند.
سینه‌زنی در این شهر به همان شیوه سنتی و با مداحی‌های سوزناک و اشعار پرمعنای سوگوارانه انجام می‌شود و گذر زمان نتوانسته بر این آیین قدیمی اثر بگذارد.
خوانساری‌ها برای سادات احترام ویژه‌ای قائل هستند و از قدیم‌الایام، سادات این شهر در ماه محرم با انداحتن شال سبز به هیئت‌های عزاداری وارد می‌شوند و این نوع پوشش شور خاصی به عزاداری می‌بخشد.
حرکت دسته‌های شترسوار و اسب‌سوار به یاد عبور کاروان اهل‌بیتِ امام حسین (ع)
حرکت دسته‌های عزاداری در قالب هیئت‌های سینه‌زنی یا زنجیرزنی راه اندازی سفره‌های نذری که از عزاداران پس از هر برنامه و گاه در هر سه نوبت پذیرایی می‌شود از دیگر رسوم عزاداری خوانساری‌هاست.
حرکت دادن دسته‌های شترسوار و اسب‌سوار که یادآور عبور کاروان اهل‌بیت امام حسین (ع) است و صدای شیپور جنگ و نقاره در لابه لای حرکت کاروان نیز تداعی کننده صحنه‌های رزم و مبارزه آن زمان است، از دیگر رسوم سنتی خوانسار است که در ایام عزاداری اباعبدالله‌الحسن (ع) برگزار می‌شود.