به گزارش خبرنگار مهر، شبکه کانون‌های تفکر ایران (ایتان) با انتشار گزارشی تحلیلی ضمن تأکید بر ضرورت اتصال ریلی ایران به عراق در راستای توسعه روابط فرهنگی-اقتصادی دو کشور، به تبیین اهمیت ساخت راه‌آهن شلمچه ـ بصره به‌عنوان سریع‌ترین و کم‌هزینه‌ترین گزینه برای تحقق این امر پرداخت. در این گزارش با اشاره به آغاز نشدن عملیات اجرایی پروژه راه‌آهن شلمچه ـ بصره بدلیل محدودیت منابع مالی عراق، پیشنهاد شده است که با اخذ تضمین تهاتر نفت عراق به سرمایه‌گذار بخش غیردولتی ایران، در عوض پرداخت هزینه‌های اجرای این پروژه توسط این سرمایه گذار، هر چه سریعتر این محور ریلی احداث شود.
این گزارش تحلیلی از بخش های مقدمه، ایران و عراق دو همسایه راهبردی، زیرساخت موجود حمل و نقلی ایران و عراق، حمل‌ونقل ریلی بهترین زیرساخت برای اتصال به عراق، معرفی خطوط در دست ساخت، ارائه راهکار با اولویت محور شلمچه ـ بصره و نهایتاً جمع‌بندی تشکیل‌شده است.
در بخش «خلاصه مدیریتی» این گزارش آمده است: «از مهم‌ترین راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در روابط خارجی، توسعه ارتباطات اقتصادی با همسایگان خود است. ایران با ۷ کشور مرز مشترک زمینی دارد که در این بین عراق با ۱۴۵۸ کیلومتر طولانی‌ترین مرز را به خود اختصاص داده است. قرابت‌های فرهنگی مذهبی میان ایران و عراق، امتیاز ویژه‌ای به‌حساب می‌آید که ظرفیت لازم برای پیشرفت روابط اقتصادی دو کشور را فراهم می‌کند. ایجاد امنیت نسبی در عراق در کنار وجود اماکن زیارتی دوکشور نظیر عتبات عالیات در عراق و آستان قدس رضوی در ایران، در کنار سایر جاذبه‌های گردشگری باعث افزایش چشم‌گیر تعداد سفرها تا مرز ۹ میلیون تردد درسال بین دو کشور شده است. علاوه بر این، صادرات ۱۵ میلیون تنی کالا از ایران به عراق، موضوع حمل‌ونقل را به یکی از الزامات مهم توسعه روابط فرهنگی ـ اقتصادی دوکشور تبدیل کرده است.
توجه به مزایای حمل‌ونقل ریلی، ازجمله ظرفیت بالای حمل کالا و مسافر، مصرف بهینه سوخت و ایمنی بیشتر سبب شده است که به‌منظور ایجاد زیرساخت ریلی برای اتصال به عراق دو پروژه ریلی در غرب و جنوب غربی کشور تعریف شود. طول یکی از این محورها بسیار کوتاه است و ساخت آن هزینه اندکی دارد. درحال حاضر، اتصال ریلی ایران به عراق از مرز شلمچه که حدود ۴۰ درصد از ترددهای هرسال را شامل می‌شود، تنها معطل ۳۲ کیلومتر خط آهن تا بصره است. احداث این محور ریلی در سال‌های ۹۰ و ۹۳ موضوع دو تفاهم‌نامه میان ایران و عراق بود. طبق این تفاهم‌نامه‌ها ایران متعهد به طراحی و ساخت یک پل بر روی اروند و طرف عراقی موظف به احداث ۳۲ کیلومتر خط آهن از مرز شلمچه تا ایستگاه راه‌آهن بصره در خاک عراق شد. باوجود گذشت ۴ سال از امضای آخرین تفاهم‌نامه میان دو کشور، عملیات اجرایی این پروژه بدلیل محدودیت منابع مالی عراق هنوز آغاز نشده است.
باتوجه به اعلام آمادگی طرف عراقی برای واگذاری پروژه به سرمایه‌گذار ایرانی پیشنهاد می‌شود دستگاه دیپلماسی با ورود فعالانه به این موضوع، در راستای اخذ تضامین لازم از طرف عراقی برای سرمایه گذاری در این پروژه اقدام کند. این تضمین می‌تواند تهاتر نفت عراق به سرمایه‌گذار بخش غیردولتی ایران، در عوض پرداخت هزینه‌های اجرای این پروژه باشد. بدین‌صورت ایران هزینه ۵۰ میلیون دلاری ساخت این محور را برعهده می‌گیرد و در مقابل کشور عراق متعهد می‌شود در مدت دو سال پس از بهره‌برداری از این محور، سالانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام در اختیار سرمایه‌گذار ایرانی این طرح بگذارد. براین‌اساس علاوه بر برداشتن گامی مهم در راستای توسعه روابط پایدار اقتصادی بین دوکشور و همچنین تسهیل زیارت حرم‌های شریف ائمه اطهار (علیهم السلام) برای زائران، منافع اقتصادی سرمایه گذار پروژه با نرخ بازده داخلی (IRR) بالای ۲۰ درصد ارزی تامین خواهد شد».
متن کامل گزارش شبکه کانون های تفکر ایران با عنوان «۳۲ کیلومتر تا اتصال ریلی به عراق؛ شلمچه-بصره، حلقه مفقوده این اتصال راهبردی» از اینجا قابل مشاهده است.