خبرگزاری مهر - گروه استانها، ثمین مامقانی نژاد: در چند سال گذشته مطرح شدن موضوع مصرف کودهای شیمیایی در بخش کشاورزی و مضرات این نوع کودها، موجب ایجاد موجی از نگرانی درباره سلامت و امنیت غذایی شده و صحبت از کاهش مصرف این نوع کودها به میان آمده که به نظر می‌رسد یک اقدام ضروری و لازم الاجرا باشد.
استفاده بی رویه و بیش از حد استاندارد از کودهای شیمیایی که گاهاً با هدف افزایش بازدهی و تولید کشاورزی صورت می‌گیرد، موجب آلودگی خاک و انباشت مواد شیمیایی مضر برای بدن انسان در محصولات زراعی می‌شود. این یک مساله جدی در راستای سلامت غذایی است، چراکه میزانی از این سموم شیمیایی در محصولات باقی خواهد ماند و توسط انسان مصرف می‌شود.
از سوی دیگر استفاده از کودهای شیمیایی در شرایط کاهش بارش و برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی که با آن مواجه هستیم، اثرات قابل ملاحظه‌ای بر افت کیفیت منابع آب دارد و با توجه به اینکه در شرایط کنونی اقلیم کشور، حفظ منابع آبی و کیفیت آب موجود از اهمیت بسیار برخوردار است، کاهش استفاده از کودهای شیمیایی در کشاورزی ضرورتی دو چندان می‌یابد.
در حال حاضر استفاده از کودهای شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی در کشورمان همچنان تداوم دارد و در استان مرکزی نیز همانند سایر استانها انجام می‌پذیرد. با توجه به اینکه این استان از نظر تولید محصولات باغی، زراعی و گلخانه‌ای رتبه بالایی در کشور دارد و حجم تولید حوزه کشاورزی استان بالا است، بنابراین لازم است یک چاره اندیشی اصولی برای رفع مشکل استفاده از کودهای شیمیایی صورت پذیرد.
تهدید آب، خاک و انسان با مصرف بی رویه کودهای شیمیایی
یک فعال محیط زیست استان مرکزی در گفت و گو با خبرنگار مهر در این زمینه اظهار داشت: با توجه به اینکه کشاورزی ما یک کشاورزی سنتی است، استفاده از کودهای شیمیای در کشاورزی یکی از مشکلات موجود در این بخش است.
محمود کلنگری با اشاره به اینکه مصرف بی اندازه کودهای شیمیایی دارای مضرات بسیار زیاد از جمله تهدید آب، خاک و موجودات زنده است، بیان کرد: با توجه به اینکه در استان مرکزی مرکز تحقیقات کشاورزی وجود دارد، باید از ظرفیت این مرکز به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و جایگزینی کودهای جدید که بدون ضرر است استفاده شود.
کودهای ورمی کمپوست جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی است، اما هنوز استفاده از کود ورمی کمپوست نتوانسته در بین کشاورزان جایگزین کودهای شیمیایی شود وی ادامه داد: استفاده از کودهای ورمی کمپوست جایگزین بسیار خوب و مناسبی برای کودهای شیمیایی است که در سال‌های اخیر مواردی از معرفی این کود وجود داشته، اما متأسفانه هنوز استفاده از کود ورمی کمپوست نتوانسته در بین کشاورزان جایگزین کودهای شیمیایی شود.
این فعال محیط زیست افزود: در زراعت و سطوح زیر کشت غلات، بیشتر از کودهای شیمیایی استفاده می‌شود که متأسفانه این کودها ماندگاری بسیار بیشتری را در مواد غذایی دارند، باید به منظور سلامت و امنیت غذایی کودهای دیگری را جایگزین کنیم.
کلنگری اظهار داشت: استفاده از کودهای شیمیایی تولید محصولات بیشتری را به همراه دارد، بنابراین باید با حمایت از کشاورزان در زمینه توجه به کیفیت به جای کمیت در تولید محصولات گام برداشته شود که در این زمینه نظارت هم بایستی وجود داشته باشد.
جلوگیری از مصرف خارج از اندازه کودهای شیمیایی ضروری است
وی ضمن بیان اینکه جلوگیری از مصرف خارج از اندازه کودهای شیمیایی ضروری است، عنوان کرد: در کشورهای توسعه یافته این نظارت‌ها وجود دارد و با استفاده از دستگاه‌هایی که میزان سموم موجود در محصولات را اندازه گیری می‌کنند، محصولاتی که دارای سموم بیشتر از حد استاندارد هستند از چرخه استفاده خارج می‌شوند و همین مساله سبب شده تا کشاورزان در کیفیت تولید محصولات خود دقت بیشتری را داشته باشند.
در کشورهای توسعه یافته میزان سموم موجود در محصولات را اندازه گیری می‌کنند و محصولاتی که دارای سموم بیش از حد استاندارد هستند از چرخه استفاده خارج می‌شوند، همین مساله سبب شده کشاورزان در ارتقای کیفیت محصولات خود تلاش بیشتری داشته باشند این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه کودهای شیمیایی به دلیل وجود نیترات سبب افزایش بروز بیماری‌هایی از جمله سرطان در انسان می‌شود، خاطر نشان کرد: علاوه بر موارد ذکر شده استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی آب‌های سطحی و زیرزمینی را نیز آلوده می‌کند.
کلنگری گفت: استفاده از کودهای حیوانی جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی است، البته در این زمینه باید کشاورزان را با مزایای استفاده از کودهای حیوانی به جای کودهای شیمیایی آشنا کرد.
وی با اشاره به استفاده از بقایای گیاهان از جمله کاه و… در تولید کشاورزی بیان کرد: از این موارد و همچنین برگ‌های درختان می‌توان به عنوان کود سبز استفاده کرد که در این زمینه نیز باید فرهنگ سازی و برنامه ریزی های لازم انجام و از دور ریز این کودها جلوگیری شود.
کلنگری ادمه داد: با توجه به اینکه در شهر اراک ظرفیتی به عنوان تالاب میقان وجود دارد و در این منطقه نیز نیزارها و جلبک‌های فراوانی ایجاد شده که از بین بردن اکوسیستم آب را به دنبال دارد، می‌توان با برداشت مکانیکی این گیاهان از آنها به عنوان کود سبز استفاده کرد.
روند کاهشی مصرف کودهای شیمیایی در تولید محصولات در استان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه مصرف کود شیمیایی در این استان در تولید محصولات روند کاهشی دارد، گفت: در سال‌های گذشته میزان صرف کودهای شیمیایی در استان ۱۰۰ هزار تن در سال بوده که در حال حاضر با تنزل چشمگیر روبرو است و این نشان دهنده کاهش مصرف است.
چنانچه بتوانیم کشاورزان را با سیاست‌های تشویقی ترغیب به تولید محصولات با کیفیت کنیم، در این صورت شاهد کاهش مصرف کودهای شیمیایی و رسیدن محصولات کشاورزی سالم به دست مصرف کنندگان خواهیم بود مجید آنجفی بیان کرد: طی سال‌های اخیر، استفاده از ریز مغذی‌ها در تولید محصولات کشاورزی به جای کودهای شیمیایی در استان مرکزی در دستور کار قرار گرفته و کشاورزان استفاده از کودهای ماکرو را جایگزین کرده اند که این مساله بیان کننده آگاه شدن کشاورزان از مضرات کودهای شیمیایی است.
وی با بیان اینکه تلاش به منظور کاهش بیشتر مصرف کودهای شیمیایی در تولید محصولات با جدیت دنبال می‌شود، ادامه داد: در حال حاضر کاهش ۵۰ درصدی استفاده از کودهای شیمیایی را در بخش کشاورزی استان شاهد هستیم و سعی داریم طوری برنامه ریزی و عمل شود که مصرف این نوع از کودها با توجه به مضراتی که دارد به کلی کنار گذاشته شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی افزود: چنانچه بتوانیم کشاورزان را با سیاست‌های تشویقی ترغیب به تولید محصولات با کیفیت و بدون وجود کودهای شیمیایی کنیم، در این صورت شاهد کاهش مصرف کودهای شیمیایی و رسیدن محصولات کشاورزی سالم به دست مصرف کنندگان خواهیم بود که قطعاً بر ارتقای وضعیت امنیت غذایی و سلامت جامعه اثرگذار است.
استفاده از کودهای زیستی و بیولوژیک در دستور کار است
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی نیز در این زمینه در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: طی چند سال اخیر مساله کیفیت تولید محصولات کشاورزی جایگزین کمیت شده و همین مساله تلاش و برنامه ریزی برای کاهش مصرف کودهای شیمیایی را به همراه داشته است.
امنیت و سلامت غذایی در قانون برنامه ششم توسعه به طور جدی مورد تاکید قرار گرفته و با توجه به این مهم، ارتقای کیفیت غذایی تحت عنوان برنامه سالم غذایی یا محصولات ارگانیک توسط جهاد کشاورزی دنبال می‌شود غلامحسین خدرایی افزود: امنیت و سلامت غذایی در قانون برنامه ششم توسعه به طور جدی مورد تاکید قرار گرفته و با توجه به این مهم، ارتقای کیفیت غذایی تحت عنوان برنامه سالم غذایی یا محصولات ارگانیک توسط جهاد کشاورزی استان دنبال می‌شود و در این زمینه از تمامی ظرفیت‌های موجود استفاده خواهد شد.
وی با بیان اینکه کاهش مصرف کودهای شیمیایی در کشاورزی یکی از اولویت‌های جهاد کشاورزی است، ادامه داد: در این زمینه اقدامات نتیجه بخشی در استان انجام شده، اما هنوز هم نیاز به فرهنگ سازی و آگاه سازی کشاورزان وجود دارد و باید بتوانیم مصرف کودهای شیمیایی را در استان به صفر برسانیم.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی خاطر نشان کرد: استفاده از کودهای زیستی و بیولوژیک به جای کودهای شیمیایی در سال‌های اخیر مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته و می‌طلبد کشاورزان همکاری‌های لازم را به منظور کاهش استفاده از کودهای شیمیایی داشته باشند.
با توجه به اینکه طی سال‌های اخیر موضوع سلامت محصولات کشاورزی در راستای ارتقای امنیت غذایی جامعه به شدت مورد توجه قرار گرفته و از سوی کارشناسان و صاحبنظران تاکید ویژه ای بر اهمیت این مساله وجود دارد، به نظر می‌رسد این مهم باید بیش از پیش مورد توجه دستگاه‌های مرتبط و مسئول قرار گیرد، تا سلامت و امنیت غذایی جامعه کنونی و همچنین نسل‌های آینده تأمین شود.