محمد داودی در گفتگو با مهر: "زمستان است" فیلمی مستقل از منبع اقتباس است

رفیع پیتز و محمد داودی پشت صحنه "زمستان است"

محمد داودی در ادامه افزود: "وقتی متن را دوباره خواندم به این نتیجه رسیدم این کار به نوعی نشدنی است، ولی آقای پیتز به اقتباس آزاد تأکید داشتند. ایشان با آقای دولت آبادی هم مطرح کرده بودند که می خواهند برداشت آزاد خودشان را از قصه به تصویر بکشند. در مرحله بعد به این مسئله فکر شد که چقدر می توان یک متن ادبی را به فضاهای بصری و سینمایی نزدیک کرد. به نظرم این سخت ترین بخش کار بود، ولی چون آقای پیتز علاقمند بودند این اتفاق حتماً بیفتد، به همکاری خوبی رسیدیم."

داودی با تأکید بر اینکه رفیع پیتز از جوانانی است که هم سواد سینمایی خوبی دارد هم دید بصری مناسب، اضافه کرد: "در اعتمادی که بین من و ایشان شکل گرفت، تلاش کردیم بخش های ادبی متن را به فضاهای سینمایی تبدیل کنیم. به خصوص قسمتی را که دیالوگ های زیادی داشت. حاصل هم فیلمی شده که در حال حاضر می بینید."

مدیر فیلمبرداری "زمستان است" در مورد یکدستی نگاه حرفه ای هنرمندان صاحب سبکی چون خزاعی، پیتز و خودش در بخش های مختلف فیلم گفت: "بعد از دو سه جلسه ای که با آقای پیتز داشتیم به تفاهمی در نگاه سینمایی رسیدیم. به هر حال ایشان کارهای مرا دنبال کرده بودند و من هم کارهایشان را دیدم. البته به نظر من "زمستان است" فیلمی شاخص در کارنامه ایشان و متفاوت از دو کار قبلی است."

داودی ادامه داد: "با خانم خزاعی هم سابقه کار قبلی در چند کلیپ و فیلم داشتیم و در بخش شناخت فضا و رنگ به تفاهم رسیده بودیم. عمده مسئله این بود که این تفاهم را بر اساس واقعیت های موجود به تثبیت برسانیم. این کار ساخت و ساز آنچنانی نداشت و بنا بود در یک فضای رئال اتفاق بیفتد. باید لوکیشن ها را پیدا می کردیم و فضاها درست انتخاب می شدند. این قضیه هم با چند سفری که به اراک و ... داشتیم به نتیجه رسید."

وی با اعلام اینکه این فیلم تجربه ای نو در اقتباس و به گونه ای متفاوت با داستان "سفر" محمود دولت آبادی است، گفت: "اگر کسی هم کتاب را خوانده باشد و هم فیلم را ببیند، به خوبی متوجه می شود که فیلم "زمستان است" فیلمی است مستقل با ته مایه ای که از پیرنگ داستانی آقای دولت آبادی گرفته و "سفر" هم یک متن ادبی مستقل است."

داودی در خصوص لحاظ کردن تم اصلی مهاجرت - که هم در قصه اولیه و هم فیلم وجود دارد - در مولفه های تصویری و شیوه فیلمبرداری خاص فیلم، اضافه کرد: "این تم نوعی نگاه سینمایی را می طلبد که با یک سری انتخاب ها تأمین شد. مانند انتخاب فصل زمستان، نام فیلم، سرمایی که بر فیلم حاکم است و ... قرار شد بخش زیادی از کار را در برف بگیریم. در عین حالی که فضای داخل خانه خیلی سرد نباشد. این نکته از ویژگی هایی است که با قصه "سفر" متفاوت است. در قصه، داخل خانه هم بسیار سرد است. ولی ما می خواستیم فضای خانه گرم باشد و امید به بازگشت جوان دوم و نرفتن او به سفر وجود داشته باشد. البته در حدی که نگاه سینمایی آقای پیتز می طلبید."

مدیر فیلمبرداری "زمستان است" ضمن اشاره به تعلق خاطر رفیع پیتز به سینمای فرانسه و نگاه خود به عنوان یک فیلمبردار حرفه ای به این نوع سینما، گفت: "من هم فضای بصری این فیلم ها را می پسندم، ولی از لختی و ریتم کند آن گریزان هستم. نکته مهم این بود که کارگردان هم نمی خواست فضای انتهای فیلم کاملاً ناامیدکننده باشد. البته آنچه مورد نظر ما بود به علت کمبود زمان و ... امکانپذیر نشد. در پلان آخر بنا داشتیم هنگام باریدن برف و ...، چراغی داخل خانه روشن شود که در هر صورت امکانپذیر نشد."

داودی اضافه کرد: "مهاجرت یک بحث جهانی است و محدود به جهان اول و سوم نمی شود. آدم ها وقتی در جایی احساس محدودیت کنند دست به مهاجرت می زنند که البته نوعی امید در بطن خود دارد. به همین دلیل تمام دیدگاههای معقول و منطقی مانع مهاجرت نمی شوند. در کارهای قبلی آقای پیتز هم این حس وجود دارد که هیچ وقت مقید به تاریخ و جغرافیای مشخص نیست."

وی در پایان در مورد جایزه ویژه جهانی که برای فیلمبرداری این فیلم دریافت کرده، گفت: "البته من برای دریافت جایزه حضور نداشتم و از جزئیات آن بی خبرم. این جشنواره معتبرترین جشنواره ای است که به فیلمبرداری نگاه تخصصی دارد. در این جشنواره رقابت جدی بین فیلمبرداران و فیلمبرداری کارهاست که البته به فیلم هم جایزه دوم تعلق گرفت. این اولین بار است که برای ایران چنین اتفاقی می افتد."