رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم گفت: وظیفه دفتر تبلیغات اسلامی این است که جریان هایی را که دچار اختلاف، زاویه و تضاد با محیط و فرهنگ عمومی هستند را شناسایی و وضعیت شناسی کند.

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی در افتتاحیه اولین همایش ملی «تصوف، شاخصه ها و نقدها» که در مرکز همایش های غدیر قم برگزار شد، با اشاره به جنبه نظری و نمایشگاهی این همایش، اظهار داشت: با توجه به حجم کار انجام گرفته و سطح علمی همایش از همه دست اندرکاران این همایش تشکر می کنم.

وی با بیان این که مباحث معرفت الله، انسان موحد، سلوک الی الله، محبت بین انسان و خدا و بحث های این چنینی که به عرفان نظری و عملی مربوط می شود، در سه قالب عرضه شده است، گفت: یک قالب، علمی و معرفتی است که بر مبنای شهود و هستی شناسی و بر محور توحید و انسان موحد می باشد و یک شاخه معرفتی است و از گذشته دور در حوزه علمیه صاحب نظرانی در این عرصه فعال بودند.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم افزود: قالب دوم، قالب شعر و ادبیات است و در سنت تاریخی خود واجد شعرا و ادبایی هستیم که همین مباحث را در قالب هنر، شعر و ادبیات عرضه کرده اند.

وی خاطرنشان کرد: قالب سوم، در قالب یک خرده فرهنگ و جریان اجتماعی با ویژگی های خرده فرهنگ در درون فرهنگ عمومی عرضه شده است که به لحاظ باورها، نظام ارزشی و سلوک رفتاری تمایزاتی با حوزه فرهنگ عمومی دارد.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی با بیان این که تصوف در جهان اسلام در قالب خرده فرهنگ مطرح است، افزود: تصوف در درون خود سعی می کند مباحث را در قالب سلسله ای از باورها و نظام ارزشی به رفتارها و سلوکی تبدیل کنند که با فرهنگ عمومی متمایز است.

وی با بیان این که این همایش معطوف به قالب سوم عرفان است، گفت: عرفان نظری و ادبی محل بحث این همایش نیست، بلکه تصوفی که در قالب خرده فرهنگ شناخته شده و در ابعاد مختلف رفتاری و سلوکی و جهت گیری های سیاسی در گذر زمان دچار قبض و بسط می شود، محل بحث این همایش است.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به مواجهه عرفان نظری با چالش هایی در درونی و بیرون از خود، تصریح کرد: عرفان نظری مثل هر شاخه دانشی در علوم اسلامی هم در درون خود با اختلافات، قرائت ها و مشارب مختلف مواجه است و هم از حیث بیرونی با چالش هایی مواجه می باشد، همانطور که فقه، فلسفه و دیگر علوم هم چالش هایی را در درون و بیرون خود دارد، بنابراین این شاخه از عرفان مورد نقد ما نیست.

وی افزود: همانطور که مباحث عرفان نظری مانند وحدت شخصی وجود که تقریرها و تفسیرهای مختلفی دارد و هم از بیرون و هم در درون با چالش های مواجه است، عرفان ادبی هم علی رغم چالش ها و معایبی که دارد، محاسن و ظرفیت هایی دارد.

پاسخ به شبهاتی در خصوص همایش «تصوف، شاخصه ها و نقدها»

حجت الاسلام والمسلمین واعظی در پاسخ به این سؤال که چرا یک نهاد دینی، علمی و فرهنگی به نام دفتر تبلیغات اسلامی باید به تصوف عطف توجه کند، گفت: یکی از وظایف اصلی نهادهای علمی، دینی و فرهنگی رصد جریانات فرهنگی و فکری به منظور صیانت و مرزبانی از انحرافات اعتقادی و ارزش های اسلامی و در واقع، به روز بودن نسبت به آگاهی های محیطی و جریان های است که در اطراف ما می گذرد.

وی به نقش نهادهای دینی و فرهنگی در شناسایی جریان های انحرافی پرداخت و تصریح کرد: همانطور که باید انحرافات فکری و سیاسی و اخلاقی را دنبال کنیم، این وظیفه یک نهاد علمی و دینی و فرهنگی است که جریان هایی را که دچار اختلاف، زاویه و تضاد با محیط و فرهنگ عمومی هستند را بشناسد و وضعیت شناسی کند.

ضرورت آگاهی و اقدام عملی نسبت به تحولات تصوف

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به ضرورت آگاهی و اقدام عملی نسبت به تحولات تصوف تصریح کرد: تصوف به لحاظ این که خرده فرهنگ است و با فرهنگ عمومی زاویه می گیرد و متمایز می شود، تبعاً باید در باورها و رفتارها رصد شود و نسبت به تطورات و تحولاتی که پیدا می کند، آگاه باشیم و کار علمی انجام دهیم.

وی گفت: متأسفانه در ماه های اخیر از اولین باری که این همایش طرح بحث شد، به طور تعجب برانگیزی نسبت به آن حساسیت ایجاد شد و موضع گرفتند. آنچه برای ما به عنوان دست اندرکاران دفتر تبلیغات اسلامی و این همایش اهمیت دارد، این است که این همایش علمی می باشد و بر تصوف متمرکز است و نه بر عرفان نظری و ادبی.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی اکثر اشکالاتی مطرح شده بر این همایش را ناشی از سوء فهم و عدم درک اهداف این همایش دانست، تصریح کرد: برخی گفته اند که عرفان مسأله ما نیست و چرا این را مسأله کردید که ما عرض کردیم که همایش، راجع به نقد عرفان نیست.

وی افزود: برخی گفته اند که بنیانگذار انقلاب اسلامی از مدرسین عرفان بودند و علامه طباطبایی و دیگر بزرگان تعلق خاطر داشته اند و با این کار انقلاب اسلامی را تضعیف می کنید، در حالی که این همایش نقد ارائه امام و دیگران نیست، بلکه به عنوان یک جریان فرهنگی ـ اجتماعی که در ابعاد نظری، ارزشی و سلوکی با فرهنگ عمومی زاویه دارد را وضعیت شناسی و تحلیل کنیم و اهل علم و فضل نسبت به آن آگاهی پیدا کنند.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با بیان این که تصور جمع کردن بساط تصوف با این همایش تصوری ساده لوحانه است، اظهار داشت: در برخی از نقدها آمده بود که تصوف یک جریان ریشه دار تاریخی است که با یک همایش نمی شود تصوف را از میدان به در کرد، کسی که این مطلب را نوشته، گمان می کند که ما با این همایش می خواهیم بساط تصوف را از مملکت جمع کنیم که تصور ساده لوحانه از کارکرد یک همایش علمی است.

وی گفت: برخی انتقاد کرده اند که با این همایش اختلافاتی که بین فقها و صوفیه بوده را دام می زنید و دامنه نزاع و شقاقی که بین صوفیه و مخالفان بوده را شعله ور می کنید، گفت: اگر یک عده اهل علم راجع به جریان فکری و فرهنگی کار علمی کنند، آیا این به معنای بر افروختن آتش اختلاف است؟

حجت الاسلام والمسلمین واعظی با اشاره به شبهه برخی که گفته اند عده ای پیوندشان با دین با ریسمان تصوف است و نقض تصوف پیوند آنها را با اسلام قطع می کند، گفت: چنین شبهه ای مثل این است که ما تمام جریاناتی که دچار انحراف فکری و بدعت در دین شده اند را نادیده بگیریم و این به معنی این است که تمام علما باید نسبت به انحراف فکری، عملی و اعتقادی سکوت کنند و چیزی نگویند.

سکوت در برابر فراگیری بدعت ها، گسترش انحرافات را در پی دارد

وی گفت: به عنوان مثال، اگر در عزاداری های ما رفتارها و اشعار مخربی بروز پیدا کند و ما بگوییم که بالأخره عزاداری می کنند و نباید چیزی گفت، اگر این جور باشد، انحراف و بدعت همه جا را می گیرد و مرزبانی علما و روحانیون نسبت به اعتقادات و فرهنگ ها بی معنی می شود.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: من چون دیدم که به ناروا نسبت به این همایش هجمه وارد کردند، بر خود واجب دانستم که در این همایش شرکت کرده و از اصل این جریان و تلاش ها دفاع کنم.