به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری سومین همایش دوسالانه ادبیات کودک و مطالعات کودکی با موضوع ادبیات کودک و «دیگری» پیش از ظهر امروز سه شنبه ۲۴ مهرماه با حضور نوش آفرین انصاری دبیر شورای عالی کتاب کودک و حسن شیخ رضایی دبیر علمی این همایش در سرای کتاب موسسه خانه کتاب برگزار شد.
انصاری در ابتدای این کنفرانس مطبوعاتی با اشاره به سابقه تشکیل شورای کتاب کودک گفت: شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۱ تاسیس شد و خوشحالم با افتخار بگویم که اکنون به سازمانی تاثیرگذار در حوزه کتاب کودک، در سطح ملی و بین المللی تبدیل شده است. این شورا دو سال پس از تاسیس، به عضویت دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) که ۷۵ کشور عضو آن هستند و پایگاه اصلی اش در کشور سوئیس است، درآمد.
حضور و سخنرانی مدیر اجرایی IBBY در همایش ادبیات کودک ایران
وی با اشاره به مقدمات انجام شده برای برگزاری سومین همایش ادبیات کودک و مطالعات کودک گفت: امسال تصمیم گرفتیم از خانم «الیزابت لیزپیج» مدیر اجرایی دفتر IBBY برای شرکت در همایش دعوت کنیم تا ایشان موضوع «دیگری» و «دیگری سازی» را در حوزه کودکان و نسل جوان از منظر ساختاری مطرح کنند. خانم لیزپیج دعوت ما را پذیرفته است و در روز اول همایش (دوم آبان ماه) در همین مکان سخنرانی خواهد کرد و در همان روز یک مصاحبه مطبوعاتی هم در تهران خواهند داشت.
انصاری با اشاره به علاقه مندی این مقام بلندپایه دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان به منظور بازدید از پروژه‌های پژوهشی انجام شده در ایران در این حوزه به طرح «با من بخوان» که به الگویی بین‌المللی تبدیل شده است، پرداخت و گفت: این طرح را موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان در ایران به پیش می‌برد. پروژه دیگر که مورد توجه دفتر IBBY است، تاسیس کتابخانه کودکان در مناطق محروم است که به همین منظور جایزه جهانی آساهی برای این قبیل فعالیت‌ها در کشورهای مختلف در نظر گرفته شده است.
دبیر شورای کتاب کودک همچنین به دعوت از ۵ سازمان فعال در این حوزه برای داشتن میز انتشارات در روزهای برگزاری این همایش اشاره کرد و با یادآوری تاخیری که در انتشار مجموعه مقالات دومین دوره همایش کانون ادبیات کودک و مطالعات کودکی صورت گرفته، ابراز امیدواری کرد کتاب مقالات همایش یادشده به همایش سوم برسد.
تاثیر برگزاری دو دوره دوره قبلی همایش در آثار نویسندگان حوزه کودک چه بوده است؟
انصاری همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار مهر در خصوص خروجی دو دوره قبلی این همایش در جهت دهی به فعالیت نویسندگان و پدیدآورندگان آثار حوزه کودک و نوجوان، گفت: اندازه گیری این تاثیر دشوار است اما برگزاری این همایش‌ها قطعاً زمینه ساز نوعی حمایت‌های روحی و روانی برای جهت دهی به منظور فعالیت در این قبیل موضوعات است. در واقع این رویدادها می‌تواند حیات ذهنی جامعه را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. هرچند اعتراف می‌کنم که جامعه پدیدآورنده کتاب مانند نویسندگان، کمتر در این همایش‌ها شرکت می‌کنند و عمدتاً نظریه پردازان و استادان و محققان، مخاطبان اصلی همایش هستند.
وی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار مهر که آیا موضوع ادبیات کودک و «دیگری» که به عنوان محور فعالیت‌های همایش امسال در نظر گرفته شده است، در همکاری با IBBY و یا به سفارش شورای عالی آن در ایران انتخاب شده است یا خیر؟ گفت: خیر. شورای کتاب کودک در ایران در این حوزه‌ها کاملاً مستقل عمی می‌کند و هیچگونه اراده‌ای از طرف IBBY برای برگزاری این همایش و یا انتخاب موضوع برای آن وجود نداشته است.
دبیر شورای کتاب کودک همچنین عنوان کرد که تمامی مقالات دریافتی این دوره از همایش دوسالانه ادبیات کودک و مطالعات کودکی توسط اعضای این شورا و به صورت داوطلبانه مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند.
چرایی انتخاب مفهوم «دیگری» به عنوان موضوع همایش امسال
در این نشست همچنین حسن شیخ رضایی دبیر علمی همایش یادشده با اشاره به موضوعات دو دوره قبلی همایش («ادبیات؛ کودک دیروز، کودک امروز» و «لذت خواندن») به عنوان انتخاب شده برای همایش سوم پرداخت و گفت: در نظام‌های اجتماعی و در همه سطوح از مدرسه و خانواده گرفته تا شهر و کشور و حتی سطوح بین المللی، بسیاری از ناعدالتی‌ها و تبعیض‌ها و سوگیری‌ها با توسل به آنچه که «دیگری» و یا «دیگری سازی» نامیده می‌شود، صورت می‌گیرد. به عنوان مثال «دیگری» به عنوان کسی که رنگ پوستش و یا جنسیتش و یا طبقه اجتماعی اش و یا زادگاهش و... با ما متفاوت است.
وی ادامه داد: در بسیاری از تحقیقاتی که در سالهای اخیر درباره ادبیات کودک انجام شده به خصوص در سالهای اخیر که ما با پدیده جهانی مهاجرت به ویژه از کشورهای شرقی و یا در حال توسعه به کشورهای اروپایی روبرو بوده ایم، این مسئله مطرح بوده که ادبیات کودک چگونه می‌تواند کودکان را نسبت به پذیرش «دیگری» ها حساس کند؛ این مسئله در کشور ما بسیار مهم است.
وی همچنین تعداد کتابهای تالیفی در ایران را که به نحوی از انحاء مفهوم «دیگری» در آنها مطرح شده است و با دید پذیرا به آن نگاه شده است بسیار اندک ذکر کرد و گفت: به عنوان مثال در تحقیقی که خود ما در مورد بیماری روانی انجام داده ایم، به این نتیجه رسیده ایم که بیشتر از یک یا دو کتاب در این حوزه تالیف نشده است. البته در حوزه ترجمه وضعیت اندکی بهتر است.
۲۰ مقاله در ۶ پنل همایش ادبیات کودک ارائه می‌شود
دبیر علمی سومین همایش ادبیات کودک و مطالعات کودکی با اشاره به فراخوان انجام شده برای دریافت مقالات توسط دبیرخانه این همایش گفت: حدود ۶۰ عنوان مقاله به همایش رسید که از نظر ما تعداد قابل توجهی است. از این مقالات حدود ۲۰ عنوان در این همایش ارائه می‌شود. مهمانان مدعو همایش ما از حوزه‌های متنوعی هستند؛ ما ۸ سخنران داریم که در حوزه‌های جامعه شناسی، تخصص مغز و اعصاب، تخصص ادبیات کودک و فعال در حوزه ترویج کتابخوانی هستند.
به گفته شیخ رضایی همایش یاد شده که طی روزهای دوم و سوم آبان ماه سال جاری (سه شنبه و چهارشنبه هفته آینده) به میزبانی خانه کتاب و در سرای کتاب برگزار می‌شود، ۶ پنل (هر روز ۳ پنل) خواهد داشت؛ یک پنل به مباحث نظری، یک پنل به رسانه‌های جدید، ۲ پنل به بررسی‌های موردی (رمان‌ها) و ۲ پنل به بررسی‌های موردی غیر از رمان‌ها اختصاص دارد.
وی همچنین گفت: جدای از این پنل‌ها، یک برنامه دیگر با عنوان «دیگری» که سرفصل درسی یکی از مدارس تهران بوده است، به صورت مشارکتی با این مدرسه اجرا خواهد شد و طی آن دانش آموزان، معلمان و طراح این سرفصل، گزارشی از تدریس آن در همایش ارائه خواهند داد.
معرفی تمامی کتابهای منتشرشده با موضوع «دیگری» طی ۵ سال اخیر در یک کتاب
دبیر همایش یادشده همچنین از گردآوری و معرفی تمامی کتابهایی که با موضوع «دیگری» در ۵ سال اخیر در کشور منتشر شده اند، با کمک تیم «لاک پشت پرنده» خبر داد و گفت: این کتابها در قالب یک کتاب ۷۰ صفحه ای به شرکت کنندگان در همایش داده خواهد شد.
شیخ رضایی هم در تکمیل پاسخ انصاری به سوال پیشین خبرنگار مهر گفت: ارتباط شورای کتاب کودک با IBBY کاملاً مشخص است ولی این به آن معنا نیست که تمام فعالیت‌های شورا با هماهنگی، سفارش و یا اطلاع آنها انجام شود؛ شورای کتاب کودک نهادی مستقل است و اگرچه ممکن است موضوع همایش امسال «دیگری» برای مسئولان IBBY هم قابل توجه و مهم باشد، اما هرگز در ارتباط با آنها انتخاب نشده است. ما هر سال نوعی نظرسنجی برای انتخاب موضوع همایش انجام می‌دهیم و موضوعی که به صدر اولویت‌ها می‌رسد، انتخاب خواهد شد.
وی در خصوص سوال دیگر خبرنگار مهر هم یادآور شد: موضوع تاثیر برگزاری این قبیل همایش‌ها در جهت دهی به فعالیت نویسندگان و پدیدآورندگان آثار حوزه کودک و نوجوان مسئله پیچیده ای است ضمن اینکه ارتقای کیفی کتابهای حوزه کودک هم به عوامل بسیار زیادی وابسته است. اما می‌توانم این را بگویم که بسیاری از کسانی که به این همایش مقاله می‌دهند دانشجویان کارشناسی ارشد هستند و برگزاری این همایش موجب شده است که انتخاب موضوع از سوی آنها برای پایان نامه شان، متاثر از همایش باشد.