به گزارش خبرنگار مهر، امروز برای نخستین بار به صورت سازمان یافته و شفاف و با حضور بخش خصوصی، طلای سیاه روانه رینگ بین المللی بورس انرژی می شود. فروش نفت در فضای شفاف تالار شیشه ای تصمیمی بود که با اتفاق نظر سران سه قوه روی میز وزارت نفت و همچنین سازمان بورس قرار گرفت. برخی از کارشناسان این حوزه با استناد به تجربه ناموفق قبلی در دوران قبلی تحریم ها، انتقاداتی را به این نوع از فروش نفت وارد می کردند. به عقیده منتقدان، ساختار بورس ایران مشابه فضای بورس های بین المللی نفت نیست و از آنجا که از روشی متمایز برای کشف قیمت در بورس پیروی می کند و روش قیمت گذاری به بورس دیکته می شود که با روح بورس متمایز است. از سویی دیگر نوع قیمت گذاری، نوع تسویه (توان تسویه ارزی)، روش فروش، تامین بیمه، بازاریابی و ... از جمله محورهای نقد منتقدان بود.
در دوران قبلی تحریم ها، نفت در بورس عرضه شد، اما استقبالی از آن نشد تا جایی که در نهایت شرکت نیکو، به عنوان بازوی بین المللی شرکت ملی نفت ایران اقدام به خرید کرد. البته محموله هایی خریداری شد که متاسفانه حواشی زیادی به همراه داشت.
با توجه به اینکه حدود یک هفته به آغاز دور دوم تحریم های آمریکا علیه ایران باقی مانده است، عرضه نفت در بورس می تواند روشی کمکی برای فروش نفت ایران باشد.
روش خرید نفت از بورس چگونه است؟
به گزارش خبرنگار مهر، شرکت کارگزاری خبرگان سهام به عنوان عرضه کننده این کالا از سوی شرکت ملی نفت ایران امروز یک میلیون بشکه نفت خام سبک این شرکت را به روش تسویه شرایطی مطابق با مفاد مندرج در بند «د» اطلاعیه عرضه، روانه میز فروش رینگ بین‌الملل بورس انرژی خواهد کرد. واریز ۱۰ درصد پیش‌پرداخت تا ۲ ساعت پیش از شروع عرضه به حساب اعلام شده از سوی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه الزامی است.
براساس زمان‌بندی و شرایط تحویل، سررسید تحویل کالا منتهی به ۷ آذرماه ۱۳۹۷ و مکان تحویل فوب جزیره خارک با هدف بازارهای بین‌المللی و به صورت فله خواهد بود. گفتنی است، محدوده نوسان قیمت پایه و قیمت مجاز در این عرضه به صورت نامحدود خواهد بود و نوع معامله براساس کشف پریمیوم تعیین شده است.
حداقل خرید در این عرضه معادل با ۳۵ هزار بشکه نفت خام سبک تعیین شده و حداکثر مشتریان می‌توانند تا یک میلیون بشکه از حجم نفت خام عرضه شده را با حداقل تغییر ۰.۰۱ قیمت سفارش (پریمیوم دلاری - سنا) خریداری کنند. محل تحویل این کالا فوب جزیره خارک یا عملیات کشتی به کشتی (STS) است. در این روش حداقل حجم قابل خرید (LOT) یا واحد پایه تخصیص و همچنین حداقل خرید جهت کشف نرخ، معادل با ۳۵ هزار بشکه با نوسان عملیاتی (خطای مجاز تحویل) مثبت و منفی ۱۰ درصد در یک محموله است. براساس شرایط عمومی اعلام شده در اطلاعیه عرضه نفت خام سبک ایران در رینگ بین‌الملل بورس انرژی، خریداران می‌توانند با تجمیع قراردادهای خرید نسبت به برداشت محموله‌های بزرگتر اقدام کنند.
گفتنی است، مقصد حمل و فروش نفت خام سبک خریداری شده آزاد بوده و صادرات به تمام کشورها به جز سرزمین اشغالی فلسطین مجاز است. در این معامله صرفاً متقاضیانی می‌توانند نسبت به ارائه سفارش خرید اقدام کنند که قبل از زمان عرضه معادل ریالی ۱۰ درصد ارزش سفارش بر مبنای قیمت و شرایط مندرج در بخش «ب» اطلاعیه عرضه (معادل ۷۹.۱۵ دلار برای هر بشکه) را به حساب اعلامی شرکت سمات واریز کنند.
عرضه امروز نفت خام در بورس را چگونه می توان تقویت کرد؟
نکته ای که عده ای از کارشناسان به آن اشاره دارند، امکان تسویه صد درصد ریالی ارزش محموله نفتی به عنوان منبع ریالی غیرتورم زا برای تامین هزینه های ریالی دولت است. با توجه به اینکه حجم عرضه نفت در بورس انرژی رقم درشتی نیست، می توان به این گزینه به عنوان تسهیل کننده حضور بخش خصوصی برای این سبک کم سابقه فروش طلای سیاه ایران نگاه کرد. البته در صورت ادامه این روش می توان محدودیت هایی در این زمینه ایجاد کرد و این پیشنهاد کارشناسان را می توان به عنوان یک جذابیت در ابتدای اجرای این روش دانست چرا که به هر حال درآمدهای نفتی از جمله منابع درآمدهای ارزی تضمینی دولت هستند.
صادق مردانی، کارشناس حوزه انرژی، در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره علت ناکامی عرضه نفت در بورس در دور قبلی تحریم ها، گفت: هر سیستمی می تواند تا مدت زیادی فعال باشد تا زمانی که به مشکل بر می خورد و ضعف آن نیز دیده می شود. ایران به روند فروش نفت به صورت چهره به چهره ادامه داد تا زمانی که یک ریسک سیاسی به اسم تحریم روی آن تاثیر گذاشت. در دوره قبلی اعلام شد که باید پول تمام و کمال پرداخت شود و به مشتری های سنتی شرکت ملی نفت ایران نیز اجازه فروش نداشتند.
وی گفت: در دوران تحریم ها خیلی از مشتری های سنتی از ایران نفت می خریدند، به بخش خصوصی گفته شد اگر قصد کمک دارید به مشتری های جدید نفت بفروشید. به هر حال به طور مثال چین از ایران نفت خریداری می کرد. اگر بخش خصوصی نیز وارد می شد چینی ها مردد می شدند که نفت ایران چند فروشنده دارد!؟
وی ادامه داد: ما در بازار ها باید طوری عمل کنیم که رقابت نکرده و مکمل هم باشیم. بخش خصوصی مدعی است که می تواند در بازارهای نفتی که شرکت ملی نفت ایران نمی تواند ورود کند، حضور یافته و نفت را ولو در حجم های کوچک بفروشد. به طور کلی علت اینکه پیگیر عرضه نفت در بورس هستیم این است که کانون مشترک بازارهای مالی و تجاری در بورس است.
وی چرایی مشکل در سیستم فروش نفت ایران را به سه محور تقسیم کرد و افزود: وقتی این مشکل را آسیب شناسی می کنیم با سه آسیب رو به رو می شویم. نخست اینکه فروش نفت انحصارا در اختیار دولت است. آسیب دوم اینکه در تسویه محموله های صادراتی نفت به طور مطلق از ارز خارجی استفاده می کنیم و در نهایت مشکل سوم نحوه فروش و تعامل شرکت ملی نفت با خریدار نفت است. اگر در گذشته شرکت ملی نفت تدبیر کرده و اجازه می داد تا بخش خصوصی به فروش محموله های خرد بپرازد تاکنون این بخش تقویت می شد.
این کارشناس ارشد تصریح کرد: عرضه امروز نفت خام در بورس انرژی در حالی انجام می شود که تکنولوژی بازارهای مالی ایران قوی نیست و همچنین در تجارت نفت نیز قوی نیستیم.
مردانی تاکید کرد: می توان با هدف حمایت از بخش خصوصی و تسهیل تجارت نفت در قالب عرضه در بورس، سهم تسویه ریالی را افزایش داده و حتی به ۱۰۰ درصد برسانیم. چرا که در وهله نخست حجم خرید و فروش شده رقم بالایی نیست بنابراین می توان به تسویه ریالی آن به عنوان منبعی ریالی برای تامین نیازهای دولت که سریع الوصول و غیر تورم زا است، در نظر گرفت.
قاسم محسنی، کارشناس بورس نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به عرضه نفت در ساعت ۱۴ امروز، گفت: درگذشته روش حصول درآمدهای نفتی به صورت سبد ارزی بود که مستقیما در اختیار بانک مرکزی قرار می گرفت و این بانک با تکیه بر نیازهای موجود درباره این سبد ارزی تصمیم گیری می کرد و ۱۴.۵ درصد سهم وزارت نفت از محل درآمدهای نفتی را به این وزارت خانه تخصیص می داد و نیازهای دولت از محل درآمدهای نفتی را به صورت ریالی یا ارزی در اختیار آن می گذاشت.
وی ادامه داد: در روش فعلی عرضه نفت در رینگ بین المللی بورس انرژی، در صورتی که تسویه به صورت صد درصد ریالی انجام شود، نیازهای ریالی دولت سریع تر در اختیار آن قرار می گیرد و از سویی دیگر مشوقی برای تقویت بیشتر بخش خصوصی محسوب می شود. البته ممکن است با افزایش سهم تسویه ریالی بخش خصوصی در بورس انرژی، هزینه این خریداران برای تهیه تضامین بانکی افزایش یابد.