به گزارش خبرنگار مهر، فناوری نانو رشته‌ای از دانش کاربردی و فناوری است که موضوع اصلی آن مهار ماده یا دستگاه‌های در ابعاد کمتر از یک میکرومتر و در مقیاس یک تا ۱۰۰ نانومتر را شامل می‌شود. فناوری نانو را موج «چهارم انقلاب صنعتی» نامیده‌اند.
این علم از ابتدای دهه ۱۹۸۰ میلادی در همه حوزه‌های علمی وارد شد به گونه‌ای توسعه یافت که هر روز شاهد نوآوری‌های جدیدی در رشته‌هایی چون مهندسی مواد، پزشکی، داروسازی و طراحی دارو، دامپزشکی، زیست‌شناسی، فیزیک کاربردی، ابزارهای نیم رسانا، شیمی ابرمولکول، مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی شیمی و مهندسی کشاورزی هستیم.
به اعتقاد تحلیل‌گران فناوری نانو، زیست فناوری و فناوری اطلاعات و ارتباطات سه قلمرو علمی هستند که انقلاب سوم صنعتی را شکل داده‌اند و نانو تکنولوژی می‌تواند به عنوان ادامه دانش کنونی پایه‌های جدیدتری از علم را بنا نهد.
در همین راستا ۲ سند ۱۰ ساله در ستاد توسعه فناوری نانو تدوین شده که اکنون سند دوم در حال اجرایی شدن است. در سند ۱۰ ساله دوم فناوری نانو، توسعه صنعتی و تجاری سازی، ورود به عرصه های جهانی، فرهنگ سازی، برندسازی، توسعه صادرات قید شده است. تاکنون محصولات زیادی در کشور توسط محققان به تولید رسیده و بخشی از آن صادر شده است.
صادرات ۶۲ میلیون دلاری محصولات نانو
سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو پیش از این در خصوص جایگاه نانو یادآور شده بود: ما در تولید علم نانو و از نظر تعداد مقالات رتبه چهارم را دریافت کرده ایم که این رتبه طی ۴ سال گذشته نهم یا دهم بوده است.
وی با اشاره به آخرین آمار صادرات محصولات نانو گفت: صادرات در حوزه فناوری نانو طی سال گذشته (۱۳۹۶) برابر با ۶۲ میلیون دلار بوده و حجم بازار نانو این محصولات برابر با ۱۳۷۳ میلیارد تومان بوده که به فروش رسیده است.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو تاکید کرد: ما همواره درصدد هستیم راه را برای ایجاد بازارهای صادراتی شرکت های دانش بنیان باز کنیم.
وی با اشاره به محصولاتی که قابلیت صادرات را دارند، بیان کرد: شیشه‌های مورد استفاده در ساختمان، لوازم الکترونیک، لوازم جانبی تجهیزات، فرش ماشینی و انواع پوشاک را می‌توان مهمترین اقلام صادراتی نانومحصولات ایرانی در سال ۹۶ دانست. عراق، ترکیه و افغانستان نیز مهمترین مقصدهای صادراتی شرکتهای نانویی ایرانی بوده‌اند.
رتبه بندی صادرات محصولات نانویی
بر اساس آماری که ستادتوسعه فناوری نانو اعلام کرده میزان صادرات محصولات نانویی ایران در سال ۹۶ بیش از ۶۲.۴ میلیون دلار و در سال ۹۵، در حدود ۳۶.۵ میلیون دلار بوده است.
شیشه‌های ساختمانی با ۳۴.۸ میلیون دلار بیشترین سهم را در صادرات محصولات حوزه فناوری نانو داشته است. لوازم الکترونیک، لوازم جانبی تجهیزات، فرش ماشینی و انواع پوشاک به ترتیب با ۸.۸، ۸.۵، ۳.۶ و ۱.۹ میلیون دلار در رتبه‌های دوم تا پنجم مهمترین اقلام صادراتی نانو ساخت ایران در سال ۱۳۹۶ قرار دارند.
جدول رتبه بندی بر اساس میزان صادرات
| ردیف | حوزه صادراتی | میزان صادراتی/ میلیون دلار |
| ۱ | شیشه‌های ساختمانی | ۳۴.۸ |
| ۲ | لوازم الکترونیک | ۸.۸ |
| ۳ | لوازم جانبی تجهیزات | ۸.۵ |
| ۴ | فرش ماشینی | ۳.۶ |
| ۵ | انواع پوشاک | ۱.۹ |
عراق بیشترین سهم در مصرف محصولات نانوی ایرانی را دارد
همچنین بر اساس آخرین آمار، از منظر مقصد صادرات محصولات نانویی، کشور عراق با ۱۵ میلیون دلار بیشترین سهم را در واردات محصولات مبتنی بر فناوری نانو از ایران داشته است و پس از آن ترکیه و افغانستان به ترتیب با ۱۲.۹ و ۹.۸ میلیون دلار قرار دارند.
در واقع سه کشور همسایه میزبان بیشتر محصولات نانویی ایران هستند.
در رتبه چهارم لهستان قرار دارد که ۳ میلیون دلار از محصولات نانویی به این کشور اروپایی صادر شده‌است.
بررسی دقیق‌تر کشورهای مقصد محصولات نانویی ایرانی نشان می‌دهد که کشورهای همسایه ایران بیش از کشورهای دیگر میزبان محصولات نانویی بوده‌اند، به‌طوری که ۴۷ میلیون دلار از کل صادرات ایران در سال ۹۶ به کشورهای همسایه بوده‌است که این موضوع اهمیت تعامل با کشورهای همجوار برای توسعه کسب و کار و بازار نانو را نشان می‌دهد.
«شیشه ساختمانی» رایج ترین محصول صادراتی نانویی
این آمار نشان می دهد که صادرات شیشه‌های ساختمانی به تمام ۸ کشور اول مقصد صادراتی محصولات نانویی است. در واقع این محصول را می‌توان رایج‌ترین محصول صادراتی ایران قلمداد کرد.
از منظر تنوع صادرات، عراق و ترکیه با خرید شش محصول مختلف از شرکتهای ایران سبد خرید متنوع‌تری نسبت به دیگر مشتریان محصولات نانویی ایران داشته‌اند و بعد از آن افغانستان با ۴ محصول قرار دارد.
تفکیک قاره ای راغبان محصولات نانویی ایران
حجم کل فروش (داخلی و خارجی) محصولات نانو در سال ۱۳۹۶، به رقم ۱۳۷۳۶ میلیارد ریال رسیده که این رقم در سال ۱۳۹۵، در حدود ۷۰۴۴ میلیارد ریال بوده و رشد ۹۵ درصدی را نشان می دهد.
در مجموع از ۱۳۷۳۶ میلیارد ریال فروش در سال ۹۶، حدود ۸۲ درصد فروش داخلی و ۱۸ درصد صادرات به کشورهای دیگر بوده‌است.
افزایش کل حجم بازار نانو در سال‌های ۹۳ ، ۹۴ و ۹۵ به ترتیب ۹۷، ۹۸ و ۱۲۸ درصد بوده است. از این رو برای پنجمین سال پیاپی در بازه زمانی ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ شاهد افزایش دو برابری فروش محصولات نانو هستیم.
حجم فروش هدف‌گذاری شده برای سال ۹۶، رقم ۱۱ هزار میلیارد ریال بود که میزان تحقق یافته بیش از مقدار هدف‌گذاری شده بود. از کل فروش انجام شده در سال ۹۶، نزدیک به ۹۵ درصد از فروش مربوط به کالا، ۳ درصد تجهیزات و ۲ درصد خدمات است.
از سال ۹۴ تا ۹۶، تعداد ۴۹ کشور میزبان محصولات نانویی ایرانی بوده‌اند که از جمله این کشورها می‌توان به آلمان، ایتالیا، استرالیا، سوئیس، سوئد، آمریکا، کانادا، چین و کره‌جنوبی اشاره کرد.
با تفکیک قاره‌ای کشورهای واردکننده محصولات نانویی ایران، آسیا با ۸۸.۳ درصد و اروپا با ۱۰.۲ درصد بالاترین سهم و قاره‌های دیگر، سهمی کمتر از یک درصد دارند. بنابراین بیشترین مشتریان نانومحصولات ایران در آسیا و اروپا قرار دارند.