خبرگزاری مهر، گروه جامعه، حسن خلیل آبادی*؛ اندازه و سرعت شهرنشینی و شتابان معاصر به حدی است که از آن به عنوان موج دوم شهرنشینی یاد می‌شود. در این میان رشد شهرنشینی با شروع هزاره سوم که به عصر گسترش و حاکمیت فناوری و انفجار اطلاعات در زمینه‌های مختلف حیات بشری به شمار می‌رود، روند پرشتاب‌تری از گذشته به خود گرفته که موج سوم شهر نشینی نیز در راه است؛ چراکه به گونه‌ای که پیش بینی شده است، میزان شهرنشینی در سال ۲۰۵۰ به بیش از ۷۰ درصد جمعیت جهان افزایش خواهد یافت.
روند شهری شدن جهان، افزایش جمعیت شهرنشینی و توسعه کالبدی و بارگذاری جمعیتی در شهرهای بزرگ ایران نیز واقعیتی گریزناپذیر است. این گسترش ناباورانه شهرها آن‌ها را با چالش‌های پیچیده و مشکلات فراوانی مواجه ساخته است.
برای جذب سرریز جمعیتی در حوزه این شهرها، شهرهای اقماری جدیدی مکان‌یابی و احداث شدند که خود نیز مشکلاتی همچون افزایش هزینه‌ها، حاشیه‌نشینی، کمبود امکانات زیرساختی و رفاهی و مشکلات حمل و نقلی را به دنبال داشته‌اند.
به سبب آشفتگی و بی‌نظمی که به دنبال جمعیت گسترده در شهرها وجود دارد، اداره و توسعه شهری تا حدودی ناممکن شده است و نهادهای قدیمی و شیوه‌های مدیریت سنتی با جهان پیچیده و به سرعت در حال تغییر در حال تضاد است. این توسعه و جمعیت پذیری که به لحاظ افزایش آگاهی‌های شهروندان، مطالبات مضاعف را هم شکل داده است و به سبب وجود ایده‌های جدید و رشد تکنولوژی فقط با هوشمندسازی است که می‌توان این شهرها را اداره کرد.
از این رو برنامه‌ریزان و مدیران شهری در سراسر جهان می‌کوشند تا با نگاهی یکپارچه به تمامی ابعاد شهرنشینی مدل‌هایی را برای توسعه شهرهای قرن ۲۱ به منظور پاسخگویی به خواسته‌ها و انتظارات جدید دنیای امروز توسعه دهند که یکی از مفاهیم جدید، هوشمندسازی شهرها است.
شهرنشینی برنامه‌ریزی شده ظرفیت شهرها را برای ایجاد اشتغال و ثروت افزایش می‌دهد و سبب تقویت تنوع و انسجام اجتماعی بین طبقات، فرهنگ‌ها، اقوام و مذاهب مختلف می‌شود.
از آن‌جایی که شهرها محور توسعه همه جانبه و پایدار کشورها محسوب می‌شوند، رشد اقتصادی کشورها می‌تواند انگیزه اصلی حرکت شهرها به سمت هوشمند شدن باشد. از منظر دیگر و با توجه به افزایش شهرنشینی و با در نظر گرفتن افزایش سن جمعیت کشور طی ۱۰ سال آینده، ضرورت نیاز به تدبیر و فراهم ساختن زیرساخت‌های شهر هوشمند بیش از پیش احساس می‌شود، چراکه یکی از کارکردهای شهر هوشمند کمک به رفاه عمومی به ویژه سالمندان و افراد کم‌توان برای انجام امور روزمره‌شان است. عدم نیاز به مراجعه حضوری برای انجام کارهای اداری یکی از مصادیق این کمک‌ها است.
حال آنکه هدف و اولویت مدیریت شهری ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان است که در این میان با توجه به وضعیت نامطلوب و چالش‌های پیش روی شهرهای بزرگ و پرجمعیت ایران، بسترسازی‌های لازم در زمینه زیرساخت‌های مخابراتی، حمل و نقلی، فرهنگی و اجتماعی و قابلیت‌های انسانی از اهمیت مضاعفی برخوردار است و باید در این مسیر با مد نظر قرار دادن اهداف و راهبردهای متفاوت اداره شهرها به دنبال هوشمندسازی به منظور افزایش بهبود و کیفیت زندگی شهروندان گام برداریم.
انتظار می‌رود دراین روز به طور گسترده‌ای افزایش توجه جامعه بین‌المللی به پیامدهای توسعه شهرنشینی را شاهد باشیم و دستیابی به فرصت‌ها و چالش‌های شهرنشینی و همیاری برای داشتن شهری پایدار و توام با آرامش در سراسر جهان مد نظر قرار گیرد.
*رئیس کمیته میراث شورای شهر تهران