خبرگزاری مهر - گروه استانها: روزگاری نه‌چندان دور زیتون طارم با برندهای مختلف و به نام شهری دیگر در بازار عرضه می‌شد، هرچند هنوز هم این معضل وجود دارد ولی نه به‌شدت گذشته. زیتون‌کاران طارمی به دلایل مختلف برای فروش محصول خود مجبور بودند محصول خود را به‌صورت فله‌ای به یکی از استان‌های هم‌جوار منتقل کنند تا در واحدهای فرآوری آن استان زیتون طارم فراوری شود. زیتونی که بعد از فرآوری با اسم و برند آن شهر در بازار عرضه می‌شد.
دره سبز و خوش آب‌وهوای طارم، این روزها در حالی شاهد به ثمر نشستن زحمات کشاورزان و باغداران خود است که تنوع تولیدات کشاورزی و باغی در این منطقه، باعث شده طارم به قطب کشاورزی و باغی استان زنجان تبدیل شود.
عبور رودخانه قزل‌اوزن به‌عنوان شاهرگ حیاتی از این شهرستان توانمندی‌های کشاورزی را دوچندان کرده و باعث رشد، توسعه و رونق اقتصادی طارم شده، تا حدی که به‌عنوان قطب کشاورزی مخصوصاً در زمینه تولید محصول زیتون به شمار می‌رود.
شهرستان طارم در استان زنجان قطب اصلی تولید زیتون در کشور محسوب می‌شود و بیش از ۹۰ درصد زیتون بازار رودبار را زیتون‌کاران طارمی تأمین می‌کنند. زیتون طارم یکی از باکیفیت‌ترین زیتون‌های کشور و حتی دنیا محسوب می‌شود. آوازه زیتون طارم در کشورهای مختلف به‌خصوص کشورهای همسایه و حاشیه خلیج‌فارس شنیده می‌شود.
زیتون و محصولات فرآوری شده در صورت توجه و دقت نظر، می‌تواند در کنار تأمین نیاز بازار داخل، در زمینه صادرات نیز نقش مهمی ایفا کند.
صنایع تبدیلی و استحصال روغن‌زیتون در دستور کار
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان دراین‌باره گفت: در حال حاضر روند توسعه صنایع تبدیلی و استحصال روغن‌زیتون در دست انجام است.
حسین جعفری در گفتگو با خبرنگار مهر به زنجیره تولید در استان اشاره کرد و افزود: یکی از راه‌های مهم افزایش بهره‌وری در بخش صنایع تبدیلی، تکمیل زنجیره‌های تولید و عرضه است که به‌عنوان زنجیره تولید از آن نام می‌بریم.
۲۱ درصد سطح زیر کشت زیتون در شهرستان طارم قرار دارد
جعفری با بیان اینکه توسعه صنایع تبدیلی در استان زنجان در اولویت و برنامه مهم سازمان است، تأکید کرد: طی دو سال گذشته ۶۰ فقره پروانه تأسیس واحد فرآوری زیتون صادر کرده‌ایم.
وی افزود: با فعال شدن و بهره‌برداری از واحدهای فرآوری زیتون استان زنجان مهم‌ترین فرآوری کننده محصول زیتون در کشور می‌شود.
جعفری با اشاره به اینکه از ۱۰۴ هزار هکتار اراضی زیر کشت زیتون در کشور ۲۱ درصد متعلق به استان زنجان است، افزود: استان زنجان رتبه نخست در تولید و سطح زیر کشت زیتون کشور را دارد.
مکانیزه شدن برداشت زیتون قیمت آن را برای مصرف کننده کاهش می دهد
وی با بیان اینکه در ابتدای دهه ۷۰ در استان یک هزار و ۲۳۰ هکتار اراضی زیتون وجود داشت، افزود: در حال حاضر این مساحت به ۱۹ هزار هکتار رسیده که ۱۳ هزار هکتار آن بارور است. تولید زیتون استان زنجان سالانه بین ۳۵ تا ۴۰ هزار تن است.
جعفری ابراز کرد: ۶۰ درصد قیمت زیتون ناشی از برداشت دستی آن است و با مکانیزه شدن برداشت زیتون قیمت آن کمتر شده و جایگاه زیتون استان توسعه می‌یابد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تصریح کرد: توسعه صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی مدنظر سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان است و ما برای تحقق این امر مهم جدی هستیم.
جعفری با بیان اینکه توسعه صنایع تبدیلی زیتون در دستور کار است و حوزه کشاورزی یک ابزار مهم در توسعه اقتصاد و اشتغال پایدار در استان زنجان است، گفت: مرکز بر افزایش تولید در واحد سطح، استحصال قلمه استاندارد عاری از بیماری به تفکیک رقم، توسعه سیستم آبیاری قطره‌ای، اجرای عملیات پیوند و اصلاح باغات، اجرای عملیات بازجوان سازی درختان، شناسایی و ساماندهی کارگاه‌های فرآوری زیتون تأکید دارد و شناسایی و مکان‌یابی اراضی مستعد ازجمله اقدامات در دست اجرای سازمان جهاد کشاورزی برای توسعه تولید زیتون در استان زنجان است.
بزرگ‌ترین کلکسیون زیتون خاورمیانه در زنجان
وی اظهار کرد: در استان زنجان فرآوری محصولات کشاورزی توسعه خوبی داشته و ۱۸ واحد فرآوری زیتون در طارم فعال است و ظرفیت ۲۹ هزار تن فرآوری زیتون در استان را داریم.
میزان باغات زیتون کشور ۱۰۴ هزار هکتار برآورد شده است که از این میزان ۲۱ درصد در استان زنجان زیر کشت قرار دارد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه میزان باغات زیتون کشور ۱۰۴ هزار هکتار برآورد شده است که از این میزان ۲۱ درصد در استان زنجان زیر کشت قرار دارد، گفت: زیتون در عمده مناطق طارم تولید می‌شود و طارم به‌عنوان قطب تولید زیتون کشور شناخته‌شده و در سطح زیر کشت و تولید رتبه نخست کشور را دارد.
جعفری با بیان اینکه میزان مصرف روغن‌زیتون در کشور از ۲۰ گرم به ۱۵۰ گرم رسیده است و سابقه کشت زیتون در زنجان به سال‌های بسیار دور برمی‌گردد، افزود: بزرگ‌ترین ایستگاه تحقیقات زیتون با ۷۰ رقم در استان زنجان قرار دارد. همچنین استان زنجان غنی‌ترین کلکسیون زیتون خاورمیانه را نیز در اختیار دارد.
وی با بیان اینکه در فرآوری برند مناسب برای تولیدات زیتون شهرستان وجود ندارد و کارگاه‌های خانگی توسعه پیدا کرده است، ادامه داد: باید شرایط بهداشتی موردتوجه قرار گیرد. علاوه بر آن متأسفانه به صنایع جانبی زیتون توجه خوبی نشده و باید توجه کرد که می‌توان از زیتون در تولید ۲۸ محصول فرآوری شده استفاده کرد.
واردات روغن زیتون معضلی جدی
اما واردات زیتون و بیش از آن روغن‌زیتون، یکی از معضلات جدی این محصول کشور است که آسیب زیادی به تولید داخلی وارد می‌کند. در حالی روغن‌زیتون وارد کشور می‌شود که در زمینه تولید آن غنی هستیم.
واردکنندگان دلیل اقدام خود را وجود پالم در روغن‌زیتون داخلی عنوان کرده و اقدام خود را موجه می‌کنند.
رئیس شورای ملی زیتون ایران در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از حاشیه‌سازی برخی واردکنندگان زیتون و روغن‌زیتون در خصوص زیتون شهرستان طارم، گفت: موضوع پالم در روغن‌زیتون به‌هیچ‌وجه صحت ندارد.
مهدی عباسی با اشاره به وضعیت حال حاضر بازار زیتون و چالش‌هایی که پیش روی این محصول وجود دارد، افزود: خوشبختانه واردات زیتون ممنوع است، بااین‌حال این محصول به‌صورت قاچاق از مبادی غربی کشور وارد می‌شود که متأسفانه قابل رصد نیست.
وی با بیان اینکه سالیانه بین ۱۲ الی ۱۵ هزار تن مصرف روغن‌زیتون در کشور است، تصریح کرد: پیش‌بینی برای تولید روغن‌زیتون در سال جاری بین ۵ الی ۶ هزار تن است که بالطبع برای جبران کمبود روغن‌زیتون در داخل کشور باید نسبت به واردات آن اقدام کنیم اما مهم این است که با کدام گروه کالایی این واردات انجام شود.
دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات روغن زیتون!
این مسئول با بیان اینکه متأسفانه اخیراً وزارت صنعت، معدن و تجارت، بحث واردات روغن‌زیتون با ارز دولتی را مطرح کرده است که این موضوع، واردات روغن‌زیتون را در زمره کالاهای گروه اول قرار می‌دهد، ادامه داد: این در حالی است که وزارت جهاد کشاورزی کاملاً با این موضوع مخالف است. علاوه بر این، کمیسیون کشاورزی مجلس، کمیسیون صنعت، معدن و تجارت مجلس، انجمن‌های استانی، شورای ملی زیتون ایران، کمیسیون اصل ۹۰، اتاق بازرگانی ایران و ... نیز با این کار مخالف هستند.
عباسی با اشاره به اینکه از دلیل اصرار وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر واردات روغن‌زیتون با ارز دولتی بی‌اطلاع هستیم، درحالی‌که واردات روغن‌زیتون با ارز دولتی کاملاً با سلامت‌محور بودن روغن‌زیتون منافات دارد، اظهار کرد: قطع یقین در کشورهای توسعه‌یافته برای تولیدکننده روغن‌زیتون یارانه پرداخت می‌کنند نه اینکه برای واردکننده یارانه پرداخت کنند.
رقابت غیرعادلانه در تولید و واردات زیتون
این مسئول با یادآوری اینکه تولید زیتون با ارز آزاد صورت گرفته و از ارز دولتی در این بخش خبری نیست، افزود: این دغدغه‌ها زمانی دوچندان می‌شود که با ارز دولتی اقدام به واردات روغن‌زیتون کنند و این یک رقابت غیرعادلانه است که زیرساخت‌های صنعت زیتون کشور را از بین می‌برد و به این نوع اقتصاد، دامپینگ اطلاق می‌شود که در این نوع اقتصاد، کشور واردکننده با قیمت پایین سعی دارد تا زیرساخت‌های تولید در کشور رقیب را از بین برده و در سال‌های بعد قیمت واردات را چندین برابر افزایش دهد.
دولتمردان ما باید به‌قدری هوشمند باشند که به این ترفندها که از سوی رقبا در صنعت زیتون در حال انجام است و به‌واسطه واردکنندگان انجام می‌پذیرد، آگاه باشند؛ چراکه تداوم این امر باعث خواهد شد روغن‌زیتون از سفره مردم حذف شودرئیس شورای ملی زیتون ایران تصریح کرد: دولتمردان ما باید به‌قدری هوشمند باشند که به این ترفندها که از سوی رقبا در صنعت زیتون در حال انجام است و به‌واسطه واردکنندگان انجام می‌پذیرد، آگاه باشند؛ چراکه تداوم این امر باعث خواهد شد روغن‌زیتون از سفره مردم حذف شود.
وی در خصوص وضعیت صنایع تبدیلی در حوزه زیتون نیز با اشاره به اینکه اخیراً جلسه‌ای با معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست در حوزه پساب زیتون و کنسرو زیتون تشکیل شد، اظهار کرد: در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صنایع تبدیلی زیتون در کل کشور به‌ویژه در استان زنجان بحث پساب به‌شمار می‌رود. به‌هرحال صنعت زیتون در ایران یک صنعت نوپا است که قبلاً در زمینی به مساحت ۵۰۰ هکتار و امروز در بیش از ۲۰ هزار هکتار تولید می‌شود.
عباسی با بیان اینکه زیتون، صنعتی است که حرکت روبه‌جلو داشته و به سمت صنعتی شدن در حال حرکت است و در برهه کنونی نیز به‌تبع احداث و توسعه باغات، قطع یقین صنایع تبدیلی در حال رشد خواهد بود، یادآور شد: در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل ما در حوزه صنایع تبدیلی، بحث پساب زیتون است که متأسفانه مسئولان محیط‌زیست تا به امروز نتوانسته‌اند راهکار مناسبی در این خصوص ارائه دهند و سعی کرده‌اند از این موضوع شانه خالی کنند و توپ را به زمین واحدهای صنایع تبدیلی بیندازند.
وی ادامه داد: با توجه به شرایط اقتصادی امروز و نوسانات ارزی، صنایع تبدیلی پادرهوا هستند و در برهه کنونی سرمایه در گردشی برای این واحدها نمی‌ماند که بخواهند اعتبار یک‌میلیاردی را برای احداث تصفیه‌خانه هزینه کنند.
رئیس شورای ملی زیتون ایران در پاسخ به این سؤال که موضوع وجود پالم در روغن‌زیتون تا چه حد صحت دارد، گفت: بحث پالم در روغن‌زیتون به‌هیچ‌وجه صحت ندارد و این جزو ترفندهای واردکنندگان بی‌انصاف است که به‌عنوان برچسب به روغن‌زیتون می‌چسبانند تا بگویند روغن‌زیتون داخلی از کیفیت لازم برخوردار نیست.
فرآوری زیتون و گسترش صادرات آن، به رونق تولید این محصول و درآمدزایی کمک می‌کند، اما بی‌تدبیری‌ها در این حوزه، مانعی است که نه‌تنها نمی‌گذارد تولید این محصول رشد کند، بلکه زمینه ورود محصولات خارجی را نیز هموار می‌کند.
فرماندار طارم با اشاره به روند روبه رشد کشت و برداشت محصول طارم در این شهرستان، گفت: در صورت رفع کامل مشکل کم‌آبی شاهد توسعه کشت و برداشت زیتون در این منطقه خواهیم بود.
فریدون هاشم نژاد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در حال حاضر بحث فرآوری زیتون در ۷ کارگاه بزرگ و همچنین ۲۰۰ کارگاه خانگی انجام می‌شود، افزود: در زمینه فرآوری زیتون به حوزه استحصال زیتون توجه ویژه‌ای می‌شود.
وی ادامه داد: استحصال روغن‌زیتون بهترین بخش در زمینه فرآوری زیتون است و باغدار نیز در این خصوص می‌تواند ارزش‌افزوده زیادی داشته باشد.
هاشم نژاد معتقد است سایر فرآوری‌های زیتون باعث ایجاد برخی آسیب‌های زیست‌محیطی می‌شود ولی استحصال روغن‌زیتون در کنار ارزش‌افزوده بالا آلودگی زیست‌محیطی خاصی ندارد.
صادرات ضعیف طارم ناشی از بی‌تدبیری مسئولان است
زیتون‌کاران طارمی، کم‌توجهی به صادرات این محصول را ضعفی در حوزه کشاورزی می‌دانند که سود مناسب را از تولیدکنندگان می‌گیرد.
در این میان یک زیتون‌کار طارمی با بیان اینکه نبود بازار صادراتی مناسب عامل مهمی در زمینه نداشتن حاشیه سود مطمئن برای باغداران زیتون‌کار طارمی است، افزود: در حال حاضر زیتون نیازمند ایجاد بستر مناسب برای صادرات زیتون با اسم و برند طارم است و باید برای تحقق این امر مسئولان تلاش کنند.
زیتون طارم پتانسیل خوبی برای فرار گرفتن در اقلام صادراتی ایران دارد ولی نبود تدبیر مناسب در این زمینه مانع از تحقق صادرات زیتون به نام طارم شده است
شعبانی با اشاره به اینکه زیتون طارم به‌عنوان یک محصول باکیفیت‌تر از زیتون‌های تولید داخل و خارج از کشور است، افزود: زیتون طارم پتانسیل خوبی برای قرار گرفتن در اقلام صادراتی ایران دارد ولی نبود تدبیر مناسب در این زمینه مانع از تحقق صادرات زیتون به نام طارم شده است.
وی قیمت پائین زیتون و نبود مدیریت منابع آب در باغات طارم و کمبود صنایع تبدیلی را از عواملی عنوان کرد که توسعه صنعت زیتون در شهرستان طارم را با مشکل مواجه کرده است.
مشکلات حوزه زیتون‌کاری در استان زنجان، از دیرباز وجود داشته و راهکارهای مقطعی هرگز باعث نشده که زیتون‌کاران به آینده روشن در این صنعت امیدوار باشند.
از دلالان گرفته تا حاشیه‌سازان برای زیتون طارم، همه یک هدف را دنبال کردند و آن سود شخصی بوده و امروز با گذشت سال‌ها مشکلات این حوزه رفع نشده، مافیای واردکنندگان روغن‌زیتون و زیتون برای ضربه زدن به صنعت جوان زیتون، اقدام به ایجاد حاشیه کرده‌اند.