خبرگزاری مهر-گروه هنر-محمد صابری: پس از آنکه بهروز افخمی در یک برنامه تلویزیونی از احتمال حضور نسخه موردتایید خود از فیلم جنجالی «فرزند صبح» در سی‌وهفتمین جشنواره ملی فیلم فجر خبر داد، با پیگیری خبرنگار مهر مشخص شد محمدرضا شرف‌الدین تهیه‌کننده اولیه این فیلم سینمایی حقوق آن را به موسسه عروج فیلم واگذار کرده و مسئولیت این پروژه به این واسطه برعهده موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) است.
پیش از این در گزارشی به حواشی فیلم سینمایی «فرزند صبح» به کارگردانی بهروز افخمی پرداختیم و حالا در گفتگو با حجت‌الاسلام کمساری معاون فرهنگی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) پیگیر آخرین وضعیت این فیلم و سرانجام آن شدیم.
ماحصل این گفتگوی مشروح را که در بخش‌هایی از آن روایت رسمی نماینده موسسه تنظیم و نشر از حواشی «فرزند صبح» از ابتدا تا امروز آمده است، می‌خوانید:
* با توجه به اینکه آقای شرف‌الدین تهیه‌کننده سابق فیلم سینمایی «فرزند صبح» از این پروژه کنار کشیده‌اند، از نظر حقوقی این فیلم چه شرایطی دارد و موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) چه موضعی نسبت به حواشی آن تا به امروز دارد؟
-استحضار دارید که فیلم سینمایی«فرزند صبح» از سال ۱۳۸۳ کلید خورد و بعد از یکسال با نظر آقای بهروز افخمی کارگردان محترم فیلم، به دلیل بزرگ شدن بازیگر نقش اصلی کار را برای مدتی متوقف کردند کمااینکه در برخی پروژه‌های سینمایی دنیا هم این تصمیم گرفته می‌شود؛ هرچند ایشان از ابتدا چنین پیش‌بینی‌ای نکرده بودند و در طول ساخت این ایده مطرح شد. در مجموع در سال ۸۵ فیلمبرداری مجدد آغاز شد و در سال ۸۶ هم به پایان رسید.
برخی منتقدِ زمان طولانی ساخت این فیلم بودند اما واقعیت این است که بخشی از این فرآیند طولانی ناظر به مراحل ساخت بود و ارتباطی با ملاحظات اداری نداشت. با همین شرایط هم فیلم به مدت ۹۵ دقیقه نهایی و آماده صداگذاری و دوبله شد. موسیقی فیلم هم توسط بهزاد عبدی نوشته و در کشور اکراین ضبط شد.
کارگردان فیلم در آن مقطع ۲ سال به خارج از کشور مسافرت کردند و همین باعث شد فیلم به مرحله نهایی نرسد. اعتقاد آقای افخمی این بود که با توجه به فیلمبرداری سوپر ۳۵، فیلم برای مراحل فنی هم باید به خارج از کشور برود اما مسئولان وقت موسسه عروج فیلم و موسسه روایت که به‌صورت مشترک تهیه‌کنندگی کار را برعهده داشتند، با این نظر موافق نبودند به همین دلیل کار توسط دستیار آقای افخمی برای تدوین نهایی به زنده یاد سیف‌الله داد واگذار شد و در جشنواره فیلم فجر سال ۸۹ فیلم در بخش اصلی پذیرفته شد. آقای افخمی همان زمان خطاب به دبیر وقت جشنوار نامه‌ای نوشتند و اعلام کردند که این فیلم را فیلم خود نمی‌دانند.
* که به رغم این نظر، محمدرضا شرف‌الدین به‌عنوان تهیه‌کننده پای نسخه نهایی ایستاد و آن را به جشنواره ارائه کرد.
-بله. البته بد نیست بدانید همان زمان هم آقای شرف‌الدین تهیه‌کننده حقیقی فیلم نبود و به‌نوعی نماینده ۲ موسسه تهیه‌کننده بود. زحمت بسیاری هم برای این پروژه کشیدند و برای نتیجه نهایی آن دغدغه داشتند.
* اما همان حضور باعث شد که به‌واسطه اعتراض ها پرونده فیلم به‌طور کامل بسته شود.
-موسسه‌های تهیه‌کننده فیلم هم تغییراتی در ترکیب مدیران داشتند که در این شرایط بی‌تاثیر نبود. زمانی که فیلم ساخته می‌شد، آقای (مهدی) ارگانی مسئولیت معاونت هنری موسسه تنظیم و نشر را برعهده داشتند و بعد از آن مدتی آقای حشمتی عهده‌دار این مسئولیت بودند. بعد از آن بود که از اواخر سال ۹۳ بنده این مسئولیت را پذیرفتم و در سال ۹۴ احساس کردم این پروژه به واسطه همین اختلافات رها شده و بهتر است آن را تعیین تکلیف کنیم. همان زمان جلسه‌ای با بهروز افخمی گذاشتیم و نظرش مجدد این بود که این فیلم متعلق به او نیست. تاکید آقای افخمی این بود که اگر من این کار را نهایی کنم نتیجه آن به طور کل متفاوت از نسخه فعلی خواهد بود و من هم به‌شدت از آن دفاع خواهم کرد.
به‌رغم مانور منفی‌ای که روی فیلم صورت گرفته بود، کار آنقدر ضعیف و غیرقابل‌قبول نیست. بالاخره هر اثر سینمایی جای نقد هم دارد کمااینکه درباره فیلم سینمایی «محمد(ص)» ساخته مجید مجیدی هم به‌رغم هزینه‌ای که برای تولید آن شده بود بازهم شاهد انتقادهایی از طرف کارشناسان بودیمهمان مذاکرات منجر به امضای تفاهمنامه‌ای میان موسسه تنظیم و نشر و آقای افخمی شد، تا طی یک سال نسخه نهایی مدنظر خود را آماده کند.
* این تفاهمنامه در همان سال ۹۴ امضا شد؟
-در سال ۹۵ به تفاهم رسیدیم و قرار شد تا یکسال نسخه مدنظر آقای افخمی آماده اکران شود.
* موضع خود شما به‌عنوان یک کارشناس فرهنگی درباره نسخه‌ای که از فیلم «فرزند صبح» به نمایش درآمده بود و انتقادهایی که نسبت به آن مطرح می‌شد، چه بود؟
-اتفاقا در حین همین مذاکرات با همراهی اعضای شورای سینمایی موسسه تنظیم و نشر که از چهره‌های صاحب‌نظر سینمایی و مدیران در آن حضور دارند، نسخه اکران‌شده در جشنواره را در بنیاد فارابی دیدیم. به نظرم رسید به‌رغم مانور منفی‌ای که روی فیلم صورت گرفته بود، کار آنقدر ضعیف و غیرقابل‌قبول نیست. بالاخره هر اثر سینمایی جای نقد هم دارد کمااینکه درباره فیلم سینمایی «محمد(ص)» ساخته مجید مجیدی هم به‌رغم هزینه‌ای که برای تولید آن شده بود بازهم شاهد انتقاداتی از طرف کارشناسان بودیم.
* پس موضع شما هم این بود که مشکلات فیلم «فرزند صبح» با تدوین مجدد و اصلاحات ساختاری مرتفع می‌شود؟
-دقیقا. جمع‌بندی همه همکاران ما در شورای سینمایی موسسه همین بود. زمانی یک فیلم به اندازه‌ای فاجعه است که هیچ اصلاحی نمی‌توان بر آن اعمال کرد اما «فرزند صبح» به لحاظ کلی فیلم بدی نبود. اتفاق نگاه شاعرانه خوبی به زندگی حضرت امام(ره) داشت. برخی ملاحظات به ویژه درباره سال‌های پایانی زندگی حضرت امام(ره) وجود داشت اما در مجموع باید پذیرفت که این روایت شخص بهروز افخمی است و طبیعی است که نمی‌توان انتظار داشت شبیه روایت فیلمساز دیگری باشد.
بهروز افخمی صراحتا می‌گفت من یک سبک و سلیقه سینمایی دارم که طبق آن این فیلم را خواهم ساخت.
* طبق روایت شما، تعهد بهروز افخمی نهایی شدن فیلم در سال ۹۶ بود، اما چرا این اتفاق نیفتاد؟
-بله. قرار بود به جشنواره سال ۹۶ فیلم برسد اما به جهت مشغله آقای افخمی در برنامه تلویزیونی «هفت» نتوانستند وقتی که باید روی این پروژه بگذارند. بعد از آن ما هم تفاهمنامه را تمدید کردیم. در حال حاضر تمام راش‌های فیلم تحویل بهروز افخمی است و قرار است با تهیه‌کنندگی موسسه عروج فیلم کار به جشنواره ملی فیلم فجر برسد.
* یعنی فیلم دیگر تهیه‌کننده حقیقی ندارد؟
-خیر. هماهنگی‌هایی با مدیران مجموعه روایت داشتیم و در حال حاضر تهیه‌کننده حقوقی فیلم موسسه «عروج فیلم» است. جلسات بسیاری با آقای شرف‌الدین و افخمی داشتیم. شرایط مالی پروژه نیاز به تعیین تکلیف داشت. برخی حتی مدعی تسویه نشدن حساب بودند. هماهنگی همه این موارد اندکی زمان‌بر بود. در حال حاضر عوامل آقای افخمی در مجموعه ما در اتاقی مستقر و به صورت جدی پیگیر هستند که امسال و تا قبل از جشنواره کار نهایی شود.
موسسه تنظیم و نشر نسبت عدم جعل و تحریف در خط کلی روایت، نظارت دقیق داشته و خواهد داشت اما به سلیقه کارگردان در نوع روایت احترام می‌گذاریم* با توجه به ملاحظات آیین‌نامه‌ای جشنواره ملی فیلم فجر، مذاکراتی برای امکان حضور فیلم در بخش اصلی و داوری مجدد آن نداشته‌اید؟
-در این زمینه هم مذاکراتی داشته‌ایم. هم با آقای حیدریان رییس وقت سازمان سینمایی مذاکرات اولیه داشتیم و هم در شورای سینمایی موسسه مدیرانی از بخش‌های مختلف سینمایی حضور دارند که علی‌القاعده هم‌فکری‌ها و هماهنگی‌هایی در این زمینه داشته‌ایم.
* یعنی امکان حضور نسخه جدید «فرزند صبح» در بخش اصلی جشنواره امسال هست؟
-اجازه دهید مذاکرات در این زمینه به سرانجام برسد. به ویژه که هنوز نسخه نهایی فیلم هم آماده نشده و باید منتظر بمانیم و بعد درباره آن اطلاع‌رسانی کنیم. خود آقای افخمی هم پیگیری‌ها و مذاکرات خوبی را در این زمینه داشته‌است. افخمی دغدغه جدی برای ارائه نسخه مدنظر خود از این فیلم دارد.
* باتوجه به اینکه بخش عمده‌ای از اعتراض ها به نسخه به نمایش درآمده از «فرزند صبح» در جشنواره فیلم فجر نه ساختاری که بیشتر ناظر به محتوای فیلم و تصویر ارائه شده از کودکی و نوجوانی حضرت امام(ره) در این فیلم بود، موسسه تنظیم و نشر قرار است پای نسخه تازه فیلم از نظر محتوایی بایستد؟
-در این زمینه ۲ بحث وجود دارد؛ زمانی بحث تحریف و جعل در میان است که علی‌القاعده موسسه عروج فیلم و موسسه تنظیم و نشر نسبت به آن حساس خواهد بود اما مباحث دیگر که مربوط به سلیقه و نوع نگاه کارگردان است جزو ملزومات یک فیلم سینمایی می‌دانیم و موسسه عروج طبیعتا از محصول نهایی دفاع خواهد کرد.
حساسیت نسبت به کاراکترهای تاریخی همواره در پرداخت‌های سینمایی و داستانی وجود داشته و همواره شما با حساسیت‌هایی در مواجهه با قرائت‌های مختلف مواجه خواهید بود. درباره سریال‌های «امام علی(ع)»، «تنهاترین سردار» و «مختارنامه» هم شاهد همین حساسیت‌ها بودیم. بالاخره عده‌ای نسبت به روایت فیلمساز حساس می‌شوند. موسسه تنظیم و نشر نسبت به جعل و تحریف نشدن در خط کلی روایت، نظارت دقیق داشته و خواهد داشت اما به سلیقه کارگردان در نوع روایت احترام می‌گذاریم.