یک کارشناس سیاست‌گذاری انرژی درباره تأثیرات توافقنامه پاریس بر اقتصاد کشور به خبرنگار مهر گفت: تاثیر توافق نامه بستگی دارد به تعهدی که ما می‌دهیم. توافق نامه پاریس این طور طراحی شده که هر کدام از کشورها داوطلبانه میزانی تعهد به کاهش انتشار می دهند و می توانند بگویند من میزان انتشارم را به عدد خاصی می رسانم یا میزان انتشارم را نسبت به عدد کنونی کم می کنم یا شدت انتشار را کم می کنم و همه این حالت ها ممکن است.
هماهنگ کردن فضای افکار عمومی داخلی و فضای تصمیم‌گیری داخلی برای این که از توافق خارج شوند بسیار کار سخت‌تری است از این که شما بگویید با احتیاط وارد یک توافق شوید. قطعاً باید حتماً پیش از پیوستن به موافقت‌نامه همه کارهای کارشناسی را دقیق و محکم انجام بدهیم
کیان گودرزی درباره آنچه موافقان پیوستن به این موافقت‌نامه «الزام‌آور نبودن آن» عنوان می‌کنند تأکید کرد: کشورها خودشان داوطلبانه مدل تعهدشان و میزانش را انتخاب می‌کنند اما بعد از این که کشورها این موضوع را مشخص کردند دیگر یک الزام است. یعنی اگرچه توافق پاریس یک توافق داوطلبانه است به این معنی که خودمان تعهد خودمان را انتخاب می کنیم اما به محض این که این را گفتیم دیگر تعهد است و باید آن را اجرا کنیم.
وی تصریح کرد: ما اگر تعهد خوب بدهیم ممکن است که خیلی اثری روی رشد اقتصادی مان نداشته باشد و مانع توسعه اقتصادی مان نشود ولی اگر هوشمندانه عمل نکنیم و برنامه اقدام ملی NDC را خوب طراحی نکنیم و اهداف و نوع برنامه اقدام ملی‌مان را درست انتخاب نکنیم می تواند محدود کننده اقتصادمان باشد و روی رشد اقتصادی مان اثر بگذارد.
برنامه اقدام ملی کنونی مانع رشد اقتصادی می‌شود
این دکترای سیاست‌گذاری انرژی درباره اینکه اکنون وضعیت برنامه اقدام ملی ما چگونه است گفت: به نظر من برنامه اقدام ملی ما خوب انتخاب نشده است. با توجه به اینکه ما آزاد بودیم در این که میزان تعهدمان را انتخاب کنیم این برنامه اقدام ملی که گفته ۴ درصد یا به روایتی ۱۲ درصد زیر سناریوی پایه میزان انتشارمان را خواهیم آورد این خوب نیست و بر اساس محاسباتی که ما کردیم اگر مثلا در این دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ رشد اقتصادی در حدود ۶ تا ۸ درصد داشته باشیم این تعهد می تواند ما را اذیت کند و مانع از رشد اقتصادی مان شود.
گودرزی توضیح داد: رشد اقتصادی و میزان انتشار دو کفه یک ترازو هستند. هر چه رشد اقتصادی بیشتر باشد میزان انتشار بیشتر می شود. اگر می خواهید میزان انتشار را کم کنید باید رشد اقتصادی را مهار کنید بنابراین این چیزی که داریم و هنوز تبدیل به تعهد نشده این خوب نیست و حتماً باید بازنگری شود.
در توافقنامه پاریس کمک‌های مالی پیش‌بینی شده است، اما اصل برنامه اقدام ملی و میزان تعهد است. دنیا نگاه نمی کند به این که آیا کمک‌های مالی که درخواست کرد به او دادیم یا نه، کاهش میزان انتشار تعهد ماست و ربطی به این که پول می خواهیم یا پول دادن یا ندادن آن‌ها نداردوی در باره برآورد سازمان محیط زیست که تعهدات کنونی بین ۱۷.۵ تا ۵۲ میلیارد دلار هزینه برای کشور ایجاد می‌کند گفت: این هزینه از جنس سرمایه‌گذاری است یعنی اینکه در INDC ما نوشته شده اگر بخواهیم این تعهد را ایفا کنیم نیاز هست که اینقدر سرمایه گذاری در اقتصادمان انجام بشود و حالا اینکه این پول از کجا باید بیاید ظاهرا این جوری است که در طراحی INDC ما گفتند که به دنیا اعلام می کنیم که اگر بخواهید ما ۴ درصد انتشارمان را کاهش بدهیم باید اینقدر به ما پول بدهید، چون در توافقنامه پاریس کمک‌های مالی پیش‌بینی شده است، منتهی نکته ای که هست، این است که آن چیزی که اصل برنامه اقدام ملی است میزان تعهد است. دنیا نگاه نمی کند به این که آیا کمک‌های مالی که درخواست کرد به او دادیم یا نه. کاهش میزان انتشار تعهد ماست و ربطی به این که پول می خواهیم یا پول دادن یا ندادن آن‌ها ندارد. اگر گفتیم این پول را بدهید و ندادند ما باید خودمان این پول را سرمایه‌گذاری کنیم و تعهدمان را ایفا کنیم.
ما هوشمندی‌های دیگر کشورها را به کار نبستیم
این کارشناس سیاست‌گذاری انرژی درباره رفتار دیگر کشورهای دارای ذخایر نفت و کار در این موافقت‌نامه تصریح کرد: به نظر من کشورهای دیگر غیر از ما چند هوشمندی مهم به خرج می دهند. اولیش این است کشوری مثل روسیه پیوستن خودش به توافق و در واقع تصویب این توافق در مجلسش را به تعویق انداخته زیرا یک نکته مهم این است که توافق مثل یک قانون اساسی است که کلی نوشته شده و هر کدام از موادش آیین نامه اجرایی دارد و تا این آیین نامه های اجرایی معلوم نشود تصویر دقیقی از توافق ندارید که بخواهید تصمیم بگیرید به آن بپیوندید یا نه. روسیه این را نگه داشته تا تصویر دقیق را بفهمد و بعد تصمیم بگیرد این هوشمندی اول است.
گودرزی ادامه داد: هوشمندی دوم این است که بعضی کشورها مثل عربستان در برنامه اقدام ملی‌شان خیلی اهداف غیر کمی و نسبتا کیفی و از جنس اقدام و کنش گفته‌اند؛ یعنی اهدافی که شاید قابل اندازه گیری نیست و می تواند محل مناقشه و بحث باشد؛ بنابراین دست خودشان را باز گذاشتند برای اینکه بگویند ما به تعهدمان عمل کرده‌ایم یا نه ولی وقتی شما می گویید هدف کمی مشخص قابل اندازه گیری را برآورد کرده‌اید دعوایی نیست بالاخره یا شما آن هدف را محقق کردید یا نکردید اما اینکه بگویید تلاش می کنم بهره‌وری انرژی را افزایش بدهم اینجا اگر دعوا شود ممکن است سازمان ملل به شما بگوید بهره‌وری را پیگیری نکرده‌اید شما ممکن است بگویید پیگیری کرده‌ام و دیگر اینجا قابل بحث است و کسی نمی‌تواند به شما چوب بزند. این هوشمندی دوم است که ما این را هم نداشتیم. یعنی ما سعی می کنیم به توافق ملحق شویم اما برنامه اقدام ملی مناسبی را طراحی نکرده‌ایم.
اقداماتی علیه کشوری که عدم انطباق دارد پیش بینی می شود که میتواند روی تجارت این کشور اثر بگذارد مثلاً در مورد ایران حتی بگویند اجازه نمی دهیم ایران نفت صادر کند و این ممکن استوی در خصوص تنبیه و تحریم‌های احتمالی پیش‌بینی شده در موافقت‌نامه پاریس نیز گفت: ماده ۱۵ که به نظرم مهم‌ترین ماده این موافقت‌نامه است یکی از موادی است که قواعد اجراییش نهایی نشده و الان در موردش بحث می کنند و البته در متن ماده نوشته قواعد اجرایی‌سازی و یا اصطلاحا در فارسی رژیم پایبندی باید غیرمناقشه‌آمیز، غیرمداخله‌ای و مانند این‌ها باشد منتهی آنچه در عمل پیاده می شود معلوم نیست. در کنفرانس های سالانه توافق نامه و در واقع در کنفرانس‌های تغییر اقلیم الان بحث می‌کنند که این ساز و کار چه طور باشد.
اگر به تعهداتمان عمل نکنیم اقدامات تنبیهی و تحریمی در پیش است
این کارشناس سیاست‌گذاری انرژی یادآور شد: ما نمونه هایی داریم مثل توافق مونترآل که در مورد کاهش گازهای مخرب لایه اوزون بود. آنجا در ماده عدم انطباقش که فکر می کنم ماده هشت بود این را در ساز و کارهای اجرایی پیش بینی کردند که اگر کشوری عدم انطباق داشت اول بررسی کنند، دفعه دوم تذکر بدهند و دفعه سوم مانع از ورود یک سری موادی که منتشر کننده گازهای مخرب لایه اوزون باشد بشوند پس اقداماتی که علیه این کشوری که عدم انطباق دارد پیش بینی می شود چیزهایی از این جنس است و میتواند روی تجارت این کشور اثر بگذارد مثلاً در مورد ایران حتی بگویند اجازه نمی دهیم ایران نفت صادر کند و این ممکن است. ادعای من این است که در توافق مونترآل چنین چیزی تجربه شده است.
گودرزی تأکید کرد: نکته دیگر این است که این حرف مطرح شده که موضوع تغییر اقلیم یک موضوع مرتبط با امنیت جهان است و باید شورای امنیت در موردش تصمیم گیری کند. البته زمزمه ای است که جدی نیست و هنوز آنقدر تصویر عملی و تصویر اجرایی ندارد ولی حرفش شنیده می شود بنابراین این هم یکی از احتمالات است و باید آماده باشیم چیزی شبیه NPT به ما بگویند که شما اگر به تعهدتان عمل نکنید پرونده‌تان را به شورای امنیت ارجاع می دهیم چون اقلیم موضوع مهمی است و کسانی که اقلیم را خراب می کنند ذیل فصل هفت یا چیزهای شبیه آن بروند.
این هم یکی از احتمالات است و باید آماده باشیم چیزی شبیه NPT به ما بگویند که شما اگر به تعهدتان عمل نکنید پرونده‌تان را به شورای امنیت ارجاع می دهیم چون اقلیم موضوع مهمی است و کسانی که اقلیم را خراب می کنند امنیت جهان را تهدید می‌کنندوی تصریح کرد: نکته دیگر این است که مستقل از اینکه در چارچوب توافق کشورهایی که عدم انطباق داشته باشند را چه کار می کنند، ساز و کارهای دیگری بیرون از توافق وجود دارد که به این توافق نگاه می کند. مثلا شرکت های بیمه ای ممکن است بگویند ما به شرکت های کشتیرانی که کشور متبوعشان توافق پاریس را اجرایی نکرده خدمات نمی دهیم مثل شرکت ملی کشتیرانی یا شرکت ملی نفت کش که مال ایران است و ایران به تعهداتش عمل نکرده پس من شرکت بیمه ای به خاطر این که این آقا آلوده کننده محیط زیست است به او بیمه نمی دهم یا من وارد کننده به خاطر اینکه برای تولید این محصول پتروشیمی، جهان آلوده شده دیگر این محصول پتروشیمی را وارد نمی کنم. این ها اتفاقاتی است که در چارچوب توافق نیست و بیرون توافق است ولی به هر حال در شرف این اتفاقات هم هستیم.
این کارشناس سیاست‌گذاری انرژی ادامه داد: بنابراین دوباره تاکید می کنم که تعهد ما مهم می شود یعنی ممکن است ما تعهدی بدهیم و با خودمان فکر کنیم درست است که تعهد سختگیرانه ای است اما طرف تعهد پاریس با ما کاری ندارد و اگر به تعهدمان عمل نکنیم توافق پاریس با ما مهربان است اما توجه کنیم که ساز و کارهایی بیرون توافق پاریس است که اگر به تعهدتان عمل نکنید ممکن است روی شما بار شود. بنابراین تا جای ممکن باید تعهدی بدهیم که بتوانیم انجام بدهیم و به اقتصادمان آسیب نزند و شدنی باشد.
می‌توانستیم تعهدات کیفی و مشروط بدهیم
گودرزی با اشاره به اینکه می‌شد ایران تعهد مشروط هم بدهد توضیح داد: این هم یکی از ویژگی‌های توافق پاریس است که شما می توانید تعهد کیفی بدهید، تعهد مشروط بدهید، می توانید تعهد مبتنی بر شدت انرژی بدهید، مثلا چین گفته که من شدت انرژی و شدت انتشار دی اکسید کربن را کم می کنم یعنی اقتصاد من و GDP من هرچه دلش بخواهد میتواند بزرگ شود من فقط میزان CO۲ منتشر شده به ازای واحد GDP را کاهش می دهم. بنابراین میتواند اقتصادش خیلی بزرگ باشد ولی حتما به شما قول می دهد که بهره‌وریش افزایش پیدا کند.
چین گفته که من شدت انرژی و شدت انتشار دی اکسید کربن را کم می کنم یعنی اقتصاد من و GDP من هر چه دلش بخواهد می تواند بزرگ شود من فقط میزان CO۲ منتشر شده به ازای واحد GDP را کاهش می دهموی در خصوص اینکه خروج از توافق پاریس به چه شکل است نیز گفت: تا سه سال بعد از اجرایی شدن توافق، که اکنون تقریبا یکی دو سال از این ماجرا می گذرد، اصلا هیچ کشوری نمی تواند درخواست بدهد که از توافق بیرون بیاید. بعد از آن اگر درخواست بدهید که می خواهید از توافق بیرون بیایید یک سال خروج شما طول خواهد کشید و در طول آن یک سال هم شما همچنان متعهد به تعهداتت هستی و متعهد به پذیرفتن تصمیماتی که در توافق برای شما گرفته می شود هم هستید. بنابراین ساز و کاری دیده شده که شما خیلی هم راحت نمی توانید از توافق خارج شوید.
این کارشناس سیاست‌گذاری انرژی در پایان تصریح کرد: نکته دیگر این است که ما تا حالا تقریبا می توانیم بگوییم از هیچ توافقی خارج نشده‌ایم بنابراین هماهنگ کردن فضای افکار عمومی داخلی و فضای تصمیم‌گیری داخلی برای این که از توافق خارج شوند بسیار کار سخت‌تری است از این که شما بگویید با احتیاط وارد یک توافق شوید. بنابراین نمی توانیم روی این حساب بگوییم که خب اگر این توافق برایمان ضرر داشت از آن بیرون می‌آییم و حالا فعلا برویم به آن بپیوندیم. قطعاً نباید چنین کاری بکنیم و باید حتماً پیش از پیوستن به موافقت‌نامه همه کارهای کارشناسی را دقیق و محکم انجام بدهیم.