به گزارش خبرنگار مهر، نشست علمی «فقه و تمدن از منظر امام موسی صدر» پنج شنبه ۱۵ آذر در تالار امام مهدی(عج) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با سخنرانی حجج اسلام سیف اله صرامی؛ رئیس پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و محسن الویری؛ عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد.
حجت الاسلام مهدی نورمحمدی؛ دبیر جلسه در ابتدا به معرفی اساتید مدعو پرداخت و رزومه علمی آنها را ارائه کرد و گفت: این دومین نشست علمی است که پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(علیهم السلام) پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی درباره آثار و اندیشه های امام موسی صدر برگزار می کند.
پیوند فقه و اخلاق مهمترین محور نوآوری‌های فقهی امام موسی صدر
حجت الاسلام صرامی به عنوان سخنران نخست به بررسی محورهای فقهی امام موسی صدر پرداخت و بیان داشت: مهمترین محور که هم در بُعد علمی و هم عملی مد نظر امام موسی صدر است، رابطه فقه و اخلاق است.
وی در خصوص رابطه فقه و اخلاق در آثار امام موسی صدر گفت: چهار نکته در آثار علمی و رفتار عملی ایشان به چشم میخورد که شخصیت امام موسی صدر رکن اصلی این ارتباط است. وقتی با زندگی ایشان مواجهه می شویم روشن می شود تعامل فقه و اخلاق، شخصیت ایشان را ساخته است.
عضو علمی هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تعامل و ارتباط اجتماعی امام موسی صدر را رکن بعدی پیوند فقه و اخلاق در زندگی اجتماعی ایشان برشمرد و اظهار کرد: نشانه این ارتباط، تعامل ایشان با شیعه و سنی، مسلمان و غیر مسلمان در لبنان و قم و جاهای دیگر است.
حجت الاسلام صرامی در ادامه به رکن سوم و چهارم اشاره کرد و گفت: ارتباط دادن فقه و اخلاق در مباحث امام موسی صدر محل نوآوری های علمی و عملی ایشان است.
وی در خصوص نوآوری های امام موسی صدر در فقه بیان داشت: به اعتقاد امام موسی صدر فقه پاسدار اخلاق است؛ زیرا هنگامی که روح و جسم بر هم اثر می گذارند و انسان تعاملات جسمی و ... دارد، اگر اخلاق و عقاید تنها میان دار باشند، به مرور زمان عقاید و اخلاق از بین می رود. بنابراین یک سازماندهی و نظم دهنده نیاز است که فقه می تواند این کار را برعهده بگیرد.
رئیس پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه تصریح کرد: امام موسی صدر معتقد است که نباید در تعاملات و روابط دچار اخلاق گرایی افراطی غرب بشویم بلکه در کنار اخلاق باید فقه وجود داشته باشد.
وی اصل کرامت را محور بعدی نوآوری امام موسی صدر خواند و در این خصوص گفت: به اعتقاد امام موسی صدر کرامت قاعده فقهی نیست، بلکه یک اصل کلامی است، بنابراین طبق این دیدگاه این اصل بر تمام فقه حکومت دارد.
عدالت اجتماعی محور بعدی سخنان حجت الاسلام صرامی بود و دراین باره اظهار کرد: امام موسی صدر بر اساس آیات ابتدایی سوره مبارکه الرحمن عدالت اجتماعی را پایه کلامی، در اصل هستی میداند یعنی پیوند جهان هستی با عدالت پیوند خورده است.
فقه با رویکرد تمدنی در اندیشه امام موسی صدر
در ادامه حجت الاسلام الویری به عنوان سخنران دوم این نشست به ارائه دیدگاه خویش در خصوص فقه تمدنی امام موسی صدر پرداخت.
وی با اشاره به برداشت های چهار گانه درباره فقه تمدنی گفت: موضوعی که در این نشست مد نظر هست، فقه با رویکرد تمدنی است. یعنی فقیه خودش را مسئول برآورده شدن نیازهای مقلدان خویش نداند، بلکه بالاتر از این همه نیازهای پیروان مکتب اهل بیت(علیهم السلام) را نیز ببیند، بالاتر از این برآوردن نیازهای فقهی امت اسلامی، و بالاتر از این مدنظر گرفتن همه جهانیان و حتی جهانیان حاضر و آینده است.
وی در ادامه به چهار نمونه از رویکرد تمدنی که در آثار فقهی امام موسی صدر میتوان اصطیاد کرد، اشاره داشت و گفت: فقه شکل دهنده و هویت دهنده نظام حقوق است؛ نظام حقوقی یکی از ارکان هفت‌گانه تمدن است که در این بخش فقه می تواند متولی امر تمدنی باشد.
حجت الاسلام الویری تفسیر انسان گرایانه حلال و حرام های شرعی، پیشنهاد یکپارچه سازی شعائر و برجسته ساختن وجه اجتماعی مباحث و مسائل فقهی را به عنوان سه نمونه دیگر از مواردی که در آثار امام موسی صدر در خصوص فقه تمدنی می توان اصطیاد کرد، مورد بررسی قرار داد.