خبرگزاری مهر، گروه سیاست_محمد مهدی ملکی؛ قاره سیاه که برخی به درست به آن قاره سرمایه گذاری ها میگویند با ۳۵ کشور، امروز به عنوان یکی از مهمترین مناطق جهان است که به گفته برخی تحلیلگران در آینده میتواند نقش بیشتر و موثرتری در ابعاد بین المللی ایفا کند.
با در نظر گرفتن ویژگیهای متمایز آفریقا و منابع عظیم کشورهای آن و از طرفی سرمایه گذاری کشورهایی چون چین، کانادا، قطر و برخی کشورهای اروپایی که نشان از رقابتی پیچیده و سخت در حال حاضر دارد، میتوان قاره آفریقا را برای سیاست خارجی ایران از دو منظر تهدید یا فرصت دید که کاملاً بستگی به نوع رویکرد مسئولان دستگاه دیپلماسی کشور به این مقوله دارد.
رعایت اصول دیپلماسی متوازن یکی از موضوعات مورد تاکید مقام معظم رهبری است که به واقع هم باید این اصول در سیاست خارجی کشور جاری و ساری باشد اما آنطور که برخی از کارشناسان و دیپلماتها میگویند متأسفانه چنین رویکردی هنوز در دستگاه دیپلماسی کشور به طور مناسبی لحاظ نمیشود و رویکرد توجه به غرب بر دیگر مناطق جهان سایه سنگینی انداخته است.
برای بررسی ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی روابط میان ایران و گینه که از جمله کشورهای آفریقایی و مسلمان به حساب میآید، به سراغ سید حمیدرضا وحید کیانی سفیر ایران در گینه رفتیم تا از تازهترین اخبار و اتفاقات در روابط میان این دو کشور مطلع شویم.
کیانی در ابتدای این گفتگو با اشاره به حضور نمایندگیهای ایران در ۲۳ کشور آفریقایی و همچنین عضویت ما در اتحادیهها و سازمانهای منطقهای آفریقا بعنوان عضو ناظر، گفت: آفریقا قارهای با بیش از ۲۰ درصد خشکی و بیش از یک میلیارد نفر جمعیت، برای هر کشوری از جمله ایران از اهمیت بالایی برخوردار است.
سفیر ایران در گینه در خصوص تبادلات تجاری میان تهران و کوناکری تصریح کرد: طی سال گذشته حجم تبادلات تجاری تقریباً ۶ میلیون دلار به ثبت رسیده است که بخشی از آن متعلق به فروش صد دستگاه خودرو از شرکت سایپا به این کشور بوده است.
کیانی در مورد حجم تبادل تجاری ایران و گینه نیز گفت: با توجه به اقدامات به عمل آمده طی سالهای گذشته و انتقال کالاهای ایرانی از بندرهای مختلفی مانند دبی، طی سال گذشته حجم تبادلات تجاری تقریباً ۶ میلیون دلار به ثبت رسیده است که بخشی از آن متعلق به فروش صد دستگاه خودرو از شرکت سایپا به این کشور بوده است.
سفیر ایران در گینه در مورد بازار پتروشیمی ایران در گینه نیز گفت: محصولات پتروشیمی از جمله قیر، روغن، خودرو و کشتی بازار مناسبی برای ایران به حساب میآید.
وی در خصوص سطح رفت و آمد و سفر مقامات کشورمان به گینه تصریح کرد: طی دو سال اخیر سفر وزیر خارجه کشورمان در رأس هیأت ۹۰ نفره اقتصادی دولتی و خصوصی به این کشور، سفر رئیس سازمان ایمیدرو، مقامات مختلف سیاسی و فرهنگی کشورمان به گینه بی نظیر است.
سفیر ایران در گینه ادامه داد: قطعاً برای ما سفرهایی که نتیجه بخش باشد مورد توجه خواهد بود و امید داریم که در این راستا، اقدامات بهتر و بهینه ای در سطح روابط دو کشور را شاهد باشیم.
کیانی با اشاره به اینکه قدرتهای نوظهور اقتصادی در آفریقا درحال برداشت تلاشهای اقتصادی خود هستند، گفت: افزایش تجارت آفریقا با جهان ۴ برابر شده است و احتمالاً طی دو یا سه دهه آینده ۴ برابر دیگر افزایش تجاری خواهد یافت.
وی ادامه داد: با توجه به وضعیت آفریقا و تنوع قومی، تغییر نگاههای فرهنگی نیاز به هزینه قابل توجهی دارد که اروپاییها و حتی آمریکاییها با توجه به سابقه سلطههای استعماری همچنان درحال هزینه کردن در خصوص نفوذ فرهنگی هستند.
سفیر ایران در گینه در پایان نیز تاکید کرد: نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در گینه طی سالهای اخیر بر خود واجب دانسته علیرغم مشکلات موجود، به تمامی تجاری که علاقمند به فعالیت در زمینه اقتصادی و ارزآوری برای میهن عزیزمان باشند، بسته حمایتی ارائه کند.
متن کامل گفتگوی خبرگزاری مهر با سفیر ایران در گینه به شرح زیر است:
جایگاه آفریقا در سیاست خارجی ایران و اهمیت آن برای کشورمان را چطور ارزیابی میکنید و دلیل کم توجهی به این حوزه در داخل کشور را در چه میدانید؟
آفریقا قارهای با بیش از ۲۰ درصد خشکی و بیش از یک میلیارد نفر جمعیت به حساب میآید، از سویی دیگر تنوع در ساختار قومی و نژادی از جمله حضور مسلمانان در این قاره قطعاً نه تنها برای ایران بلکه برای تمام ملل جهان، حائز اهمیت است.
حضور اتحادیهها، سازمانهای بین المللی و منطقهای در کشورهای آفریقایی خود نشان از اهمیت این قاره دارد، جمهوری اسلامی ایران نیز نه تنها در مبانی کلامی بلکه در تمامی زوایا به این قاره به عنوان یک فرصت توجه دارد.
فعالیت و حضور نمایندگیهای خارجی جمهوری اسلامی ایران در ۲۳ کشور آفریقایی و همچنین عضویت ما در اتحادیهها و سازمانهای منطقهای آفریقا بعنوان عضو ناظر نشان از این اهمیت دارد.
به نظر شما باور عمومی و ذهنیت مردم ایران درباره قاره آفریقا و فرصتهای آن تا چه میزان مطابق واقعیت است؟
دهها سال قبل و بعد از انقلاب اسلامی به این نکته توجه شده است که نگاهها به آفریقا تنها به موضوعات حاشیهای و فقر در آن خلاصه شده است. قارهای که هم اکنون در دوحه به عنوان قاره سرمایه گذاری ها نامیده شده است، توسط رسانههای دیداری و شنیداری تنها پیامهای غیر صحیح را به مخاطبین خود ارائه کرده است.
حجم تبادلات تجاری ایران و کوناکری تقریباً ۶ میلیون دلار به ثبت رسیده است که بخشی از آن متعلق به فروش صد دستگاه خودرو از شرکت سایپا به این کشور بوده است قاره آفریقا هم اکنون محل تقابل منافع قدرتهای نوظهور و بزرگی است که منافع خود را در آن جستجو میکنند. لیکن رسانههای ما وقعی به این نوع توجه و همچنین رفع آپارتاید نداشته است.
در ۳۰ کشور از ۳۵ کشور قاره آفریقا، از سال ۲۰۰۰ تاکنون فقر مرکب کاهش یافته و شکاف طبقاتی سیر نزولی داشته است، موضوعاتی که جهان بدنبال آن است.
لیکن متأسفانه تنها خبرهای ناگوار و مشمئز کننده از قاره آفریقا به گوش مخاطبین در ایران میرسد و همین امر موجب عدم علاقمندی حضور تجار، نخبگان و غیره ایرانی در قاره آفریقا شده است، هرچند از دلایل دیگر نیز نباید غافل شد.
حجم تبادلات اقتصادی میان تهران و کوناکری چه میزان است؟ برنامه ما برای توسعه مناسبات تجاری با گینه در آینده چیست؟
با توجه به اقدامات به عمل آمده طی سالهای گذشته و انتقال کالاهای ایرانی از بندرهای مختلفی مانند دبی، طی سال گذشته حجم تبادلات تجاری تقریباً ۶ میلیون دلار به ثبت رسیده است که بخشی از آن متعلق به فروش صد دستگاه خودرو از شرکت سایپا به این کشور بوده است.
شایان ذکر است محصولات پتروشیمی از جمله قیر، روغن، خودرو و کشتی بازار مناسبی برای ایران به حساب میآید.
برنامه جمهوری اسلامی ایران برای توسعه مناسبات اقتصادی در اولویت نخست خود، انتقال خدمات فنی و مهندسی است که برای حصول به این مهم تنها در سال گذشته ۱۰۰ میلیون دلار پروژههای عمرانی و انرژی توسط شرکتهای ایرانی پیمانکاری، دریافت شده است.
_ اقدامات ستاد ویژه آفریقا را چطور ارزیابی میکنید؟ این ستاد در دولت دوازدهم چه سیاستهایی را دنبال میکند؟
با توجه به اهمیت صراحت بیان در موضوعات اقتصادی باید گفت، نتیجه حاصله مطلوب ارزیابی نمیشود، هرچند تصمیمات مناسبی اتخاذ شده لیکن رشد و بالندگی در تجارت و صدور خدمات فنی و مهندسی نیازمند به اصلاح ساختارهای اقتصادی است.
نگاهی نو به اقدامات شرکای اول تجاری قاره آفریقا یعنی اتحادیه اروپا، چین، هند و ترکیه قطعاً میتواند سرلوحه فعالیتهای هدف گذاری شده ستاد ویژه آفریقا باشد. نگاههای مدرن و عملیاتی لازمه پیشرفت ستاد است.
آیا در جذب سرمایه گذاری خارجی از گینه برای پیشبرد پروژههای کشورمان عملکرد موفقی داشته ایم؟
با توجه به شرایط آفریقا، قطعاً پاسخ منفی خواهد بود، لیکن جمهوری اسلامی ایران در ۵۱ درصد از سهام معدن گینه با بیش از ۱۰ میلیارد دلار ارزش بوکسیت را در دست دارد.
مناقصه معدن ارزشمند بوکسیت انجام شده و پروژهای که ۹ میلیون تُن بوکسیت مورد نیاز کشورمان جهت صنعت آلومینیوم را سالیانه تأمین خواهد کرد و قطعاً صنعت آلومینیوم کشور را با تحولی جدی مواجه خواهد کرد. ایران در ۵۱ درصد از سهام معدن گینه با بیش از ۱۰ میلیارد دلار ارزش بوکسیت را در دست دارد
این موضوع سرمایه گذاری است که امروز و آینده صنعت آلومینیوم کشورمان را تأمین خواهد کرد، یکی از وظایف بنده به عنوان سفیر ایران در گینه طی سالهای گذشته شروع اجرای این پروژه بوده که تا کنون بیش از ۲۸ سال است که هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.
سطح رفت و آمد مقامات دو کشور را چگونه میبینید؟ برنامه تدوین شده ای برای افزایش آمد و شد مقامات عالی رتبه دو طرف وجود دارد؟
طی دو سال اخیر سفر وزیر خارجه کشورمان در رأس هیأت ۹۰ نفره اقتصادی دولتی و خصوصی به این کشور، سفر رئیس سازمان ایمیدرو، مقامات مختلف سیاسی و فرهنگی کشورمان به گینه بی نظیر بوده است.
از سوی مقامات کشور گینه، وزرای معدن، نمایندگان مجلس، معاونین شهرداران و نمایندگان مجموعههای فرهنگی از گینه کوناکری و حتی رئیس مجلس گینه بیسائو به جمهوری اسلامی ایران سفر داشته اند.
هرچند این سفرها کافی نیست و امید است در آینده نزدیک شاهد سفر رؤسای جمهور باشیم، اما سفر مقامات تجاری و فرهنگی دو کشور در سطح غیر رسمی ستودنی است. لازم به ذکر است که تاکنون دهها سفر هیأتهای اقتصادی و فرهنگی بین دو کشور صورت گرفته است.
قطعاً برای ما سفرهایی که نتیجه بخش باشد مورد توجه خواهد بود و امید این را داریم که در این راستا، اقدامات بهتر و بهینه ای در سطح روابط دو کشور را شاهد باشیم.
پتانسیل رشد و گسترش تفکر افراط گرایی در گینه و دیگر کشورهای آفریقایی را چگونه میبینید؟
در دو سال گذشته کنفرانس وحدت از سوی جمهوری اسلامی ایران و با مشارکت وزارت امور دینی گینه در سطح ملی و با حضور بیش از ۱۵۰۰ عالم برجسته مذاهب مختلف برگزار شد و نفس این موضوع ناشی از نوع تفکر وحدت گرایانه بین مذاهب و نگاههای مشترک است.
نگاههایی که موجب عدم شکاف و به تبع آن رخنه افراط گرایی میشود، اما از این موضوع نباید چشم پوشی کرد که فقر و از سویی استراتژی رژیم صهیونیستی در این کشورها، توجه افراط گرایان را به این مناطق جلب خواهد کرد و البته دولتمردان کشورهای آفریقایی بر این امر واقف هستند و به نگاههای وحدت گرایانه توجه ویژه ای دارند.
اهمیت کشورهای آفریقایی را از منظر کشورهای غربی در ابعاد فرهنگی و اقتصادی چگونه ارزیابی میکنید؟
همانگونه که مستحضرید شرکای تجاری قدیمی این قاره هم اکنون بنا به گفته آمار به ترتیب اتحادیه اروپا، چین، هند و ترکیه هستند. قدرتهای نوظهور اقتصادی در این قاره در حال برداشت تلاشهای اقتصادی خود هستند. افزایش تجارت آفریقا با جهان ۴ برابر شده است و احتمالاً طی دو یا سه دهه آینده ۴ برابر دیگر افزایش تجاری خواهد یافت.
این افزایش بازار مصرف در آفریقا به دلیل رشد شهرنشینی، کاهش اختلاف طبقاتی و دیگر شاخصههای توسعه یافتگی است. این توسعه باعث شده تا تجارت در این قاره که در سال ۲۰۰۵ بالغ بر ۱۴۰ میلیارد دلار بوده در سال ۲۰۱۵ به میزان ۲۷۰ میلیارد دلار برسد.
حال آنکه دولتهای اروپایی همچنان بر استعمار سایه خود بر این کشورها افزوده اند و در حقیقت آفریقا هم اکنون صحنهای برای تقابل منافع قدرتهای اقتصادی نوظهور و اروپاییها شده است.
آفریقا هم اکنون صحنهای برای تقابل منافع قدرتهای اقتصادی نوظهور و اروپاییها شده است با توجه به وضعیت آفریقا و تنوع قومی، تغییر نگاههای فرهنگی نیاز به هزینه قابل توجهی دارد که اروپاییها و حتی آمریکاییها با توجه به سابقه سلطههای استعماری همچنان درحال هزینه کردن در خصوص نفوذ فرهنگی هستند.
نفوذی که در قالب آموزش جوانان در کشورهای اروپایی و آمریکا، بسط و گسترش قابل توجه و چشمگیر فرهنگ غربی با ایجاد کانالهای تلویزیونی، رادیویی و حتی سایتهای خبری به زبانهای بومی، درحال افزایش است.
لیکن حضور مسلمانان در این قاره، بر رشد و تأثیر گزاری این نوع فرهنگهای غربی، تأثیر گزارده و مانع پیشروی قابل توجه آن تاکنون شده است، هرچند متأسفانه دیدگاههای افراطی و سلفی در بخشی از این قاره موجب توجه و رویکرد مردم این قاره به فرهنگ غربی شده است.
اگر چه به زعم برخی از وهابیون موج علاقمندی به شیعیان در حال گسترش است، اما باید گفت که نگاه مقاومت و توجه به اسلام واقعی همچنان مورد توجه عموم مردم آفریقا است.
_ چه اقداماتی در حوزه دیپلماسی عمومی در نمایندگی متبوع شما در حال انجام است؟
استفاده از ابزارهای مناسب، بومی و همچنین مورد علاقه مردم کشورها، موجب تقویت همکاریها و همچنین تبیین مواضع واقعی و روشن جمهوری اسلامی ایران در سراسر جهان از جمله آفریقا خواهد بود.
دنیای امروز هر چند نگاههای سیاسی و بخشهای اقتصادی را مورد توجه قرار داده و در آن تأثیر جدی میگذارد، لیکن نباید از دیپلماسی عمومی شامل دیپلماسی ورزشی، بهداشتی، فرهنگ و هنر، ایرانیان مقیم خارج از کشور، مطبوعاتی و رسانهای غافل شد.
حضور هزاران کانال تلویزیونی به زبانهای مختلف در قاره آفریقا نشانگر اوج این قبیل حرکتها است. عموم مردم آفریقا علاقمندی خود را به شبکههای اطلاع رسانی نشان داده اند و توجه خاصی به فضای بیرون از آفریقا پیدا کرده اند و همین امر موجب فعالیتهای قابل توجه اتباع آفریقا در دنیا در فضای مجازی شده است.
در راستای دیپلماسی عمومی نمایندگی ایران در گینه فعالیت گسترده ای در زمینه دیپلماسی عمومی و با بهره گیری از ابزار مختلف خود کرده است که میتوان به کلیات و اهم آن اشاره کرد. برگزاری کنفرانس از جمله کنفرانس ملی وحدت اسلامی با حضور ۱۵۰۰ تن از علمای این کشور و همچنین ارسال پیامهای وحدت بخش از سوی مراجع تقلید کشورمان، برگزاری سه کنفرانس حقوق زنان، زن از دیدگاه اسلام، نقش مادر در تربیت جامعه به مناسبت ولادت حضرت زهرا (س) از جمله این اقدامات است.
از دیگر اقدامات سفارت در حوزه دیپلماسی عمومی فعالیت و همکاری نزدیک و آموزشی با فدراسیونهای کاراته و کشتی گینه، بسط و گسترش همکاریهای فضای مجازی مانند ایجاد شبکه فیس بوک با بیش از ۱۰ میلیون مخاطب در سراسر آفریقا و ارائه اطلاعات در خصوص ایران شناسی در زمینههای مختلف، مصاحبه مطبوعاتی با رسانههای خبری و تصویری این کشور، چاپ و انتشار دهها مقاله و موضعگیریهای سیاسی، اعزام دهها نماینده رسمی و غیر رسمی این کشور جهت شرکت در کنفرانسهای وحدت بخش، دینی، فرهنگی، هنری، میزبانی تیم ۱۸ نفره پزشکان متخصص جمهوری اسلامی ایران، درمان و جراحیهای رایگان، حضور یکی از پزشکان متخصص ایرانی در این کشور و ارائه اطلاعات صحیح و واقعی در مصاحبه با رسانهها و روزنامههای جمهوری اسلامی ایران در خصوص گینه است.
با توجه به اهمیت جذب گردشگر و رونق صنعت توریسم برای اقتصاد کشورمان، سالانه چه تعداد از گردشگران گینه به ایران سفر دارند؟
با توجه به وضعیت اقتصادی و معیشتی در این کشور، توریستهای اعزامی از این کشور به ایران اسلامی، جهت بازدید از اماکن مذهبی، تجاری و یا سفر به عراق به ایران سفر میکنند.
براساس سیاستهای ابلاغی وزارت خارجه در خصوص اقتصاد مقاومتی، مأموریت سفرا و نمایندگیها در حوزه اقتصادی سنگینتر از قبل شده است
لازم به ذکر است که نمایندگی ایران در گینه طی سالهای گذشته بدنبال راهکار ارتباطی جهت توریست سلامت به ایران بوده که بدلایل مختلف از جمله عدم توجه از سوی مراکز بهداشتی و درمانی کشورمان به این موضوع تاکنون موفقیتی حاصل نشده است.
شرایط صدور روادید میان دو کشور در حال حاضر چگونه است؟
شرایط صدور روادید برای اتباع دو کشور، با توجه به لغو روادید گذرنامههای سیاسی دو کشور شرایط دریافت روادید برای اتباع دو کشور نیز بسیار ساده است و تاکنون این روادید به سادهترین روش و بدون هرگونه پیچیدگی توسط علاقمندان دریافت شده است.
با توجه به اهمیت موضوع اقتصاد مقاومتی و از سویی بسترهای مناسب در قاره آفریقا، به این نکته توجه داده میشود که براساس سیاستهای ابلاغی وزارت امور خارجه، مأموریت سفرا و نمایندگیها در حوزه اقتصادی سنگینتر از قبل شده است.
نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در گینه طی سالهای اخیر برخود واجب دانسته علیرغم مشکلات موجود، به تمامی تجاری که علاقمند به فعالیت در زمینه اقتصادی و ارزآوری برای میهن عزیزمان باشند، بسته حمایتی ارائه کند.
تنظیم ملاقاتها، تأمین مترجم، پیگیری اهداف سفرهای اقتصادی و حتی اسکان از موضوعاتی است که تاکنون جهت تسهیل رفت و آمد تمامی هیأتهای تجاری و اقتصادی فراهم شده است اما باید توجه داشت، همکاریهای اقتصادی با تجار آفریقایی شرایط خود را دارد و به نظرم باید از مدل چینیها و ترکها در این خصوص بهره جست تا به نتیجه مثبتی دست یافت.