خبرگزاری مهر - گروه استانها: امام حسن عسکری(ع) یازدهمین امام شیعیان پس از پدرشان امام هادی(ع) و قبل از فرزند گرامیشان مهدی(عج) بود؛ به امام حسن عسکری(ع) و پدرشان امامین عسکریین می‌گویند زیرا شهر سامرا که به اجبار در آن زندگی می‌کردند یک اردوگاه نظامی بود.
یازدهمین امام شیعیان بیشتر طول عمرشان را در حبس خانگی به سر بردند؛ مخصوصاً به دلیل قول مشهوری که بیان می‌شد که ایشان صاحب فرزندی خواهند شد که به عنوان منجی آخرالزمان قیام خواهند کرد تا زمین را از عدالت پر شود.
امام حسن عسکری(ع) در طول دوران امامتشان در سامرا با محدودیت‌هایی که خلفای عباسی برای ایشان در نظر گرفته بودند مواجه بودند.
ایشان زیر نظر جاسوسان خلیفه‌های وقت بودند و لذا نمی‌توانستند با شیعیان ارتباط آزادانه داشته باشند و تنها خواص اصحابشان با ایشان شخصاً ارتباط داشتند.
امام حسن عسکری(ع) در هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰ ق، در ۲۸ سالگی در سامرا به شهادت رسیدند و در کنار مرقد پدرشان دفن شدند. مدفن آن دو بزرگوار به حرم عسکریین مشهور است و از زیارتگاه‌های شیعیان در عراق به شمار می‌آید.
احادیثی از امام عسکری(ع) در موضوعات تفسیر قرآن، اخلاق و فقه، امور اعتقادی، ادعیه و زیارت روایت شده است.
بنا بر روایت شیخ طوسی، عثمان بن سعید در طول بیماری امام حسن عسکری(ع) بر بالین ایشان بود و مراسم غسل و خاک‌سپاری را به جا آورد.
دوران زندگی امام عسکری(ع) دوران سختی برای شیعه بود
رئیس دانشکده فلسفه دانشگاه ادیان و مذاهب به مناسبت میلاد امام حسن عسکری(ع)، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه یازدهمین امام شیعیان به مدت ۶ سال امامت داشتند، افزود: تولد امام حسن عسکری(ع) در سال ۲۳۲ هجری قمری در مدینه بود و امامت ایشان سال ۲۵۴ هجری آغاز شد و شهادت این امام همام و آغاز امامت امام زمان(عج) در سال ۲۶۰ هجری قمری بوده است.
حجت الاسلام حمیدرضا شریعتمداری گفت: امام حسن عسکری(ع) در ۲۲ سالگی به امامت رسیدند و در ۲۸ سالگی به شهادت رسیدند.
وی با بیان اینکه دوران زندگی امام عسکری(ع) دوران سختی برای شیعه بود، افزود: مهم‌ترین دشواری در دوران امامت ایشان اقامت اجباری در سامرا بوده است.
رئیس دانشکده فلسفه دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: همانگونه که پدر بزرگوارشان ۲۰ سال از دوران امامت خود را در سامرا سپری کردند، امام حسن عسکری(ع) نیز در سامرا اقامت داشتند تا به شهادت رسیدند.
وی با بیان اینکه حضور این امام بزرگوار در سامرا دو ویژگی به همراه داشت، افزود: سامرا شهری نظامی بود و به این شهر عسکر می‌گفتند، احتمال دارد محله و منطقه‌ای که امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) در آن زندگی می‌کردند، اردوگاه نظامی بوده است و یا کل شهر سامرا که شهری نوبنیاد بود جنبه نظامی در آن قالب بوده است به همین جهت به آن شهر عسکر و به این دو امام عسکریین گفته می‌شود.
حجت الاسلام شریعتمداری ادامه داد: موقعیت نظامی و تحت کنترل بودن این منطقه و رفت و آمدهای هر دو برای امام مشکلاتی ایجاد کرده بود.
وی بیان کرد: دومین خصوصیت محل زندگی امام حسن عسکری(ع) نوبنیاد بودن این شهر و مرکزیت خلافت برای مدت زمان طولانی بود و برخلاف بغداد، اکثریت شیعه نبودند.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: امام حسن(ع) در میان پیروان و یارانشان نبودند و ارتباط با آنها برای امام حسن عسکری(ع) سخت بود.
راه‌های ارتباط امام یازدهم با شیعیان
وی با بیان اینکه امام یازدهم شیعیان در مدت امامتشان از دو طریق با یاران خود ارتباط برقرار می‌کردند، افزود: یکی از راه‌های ارتباط امام حسن عسکری(ع) از طریق نمایندگان و وکلایشان بود که بهترین این افراد عثمان بن سعید عمری است که نائب امام هستند و بعد از شهادت امام حسن عسکری(ع)، وی نخستین فردی است که به عنوان نایب و سفیر خاص امام زمان(عج) منصوب شد و این امام بزرگوار در نامه‌ای که برای شیعیان نوشتند و در دیداری که با قمی‌ها داشتند ایشان را به عنوان وکیل و نایب خود معرفی کردند.
حجت الاسلام شریعتمداری با بیان اینکه دومین راه ارتباطی امام حسن عسکری(ع) با شیعیان از طریق نامه نگاری بوده است، ادامه داد: امام حسن(ع) گاهی دیدارهای حضوری نیز داشتند اما گاهی ایشان خود اصحابشان را از دیدار منع می‌کردند تا ارتباطاتشان مشخص نشود.
امام حسن عسکری(ع) علاوه بر فعالیت‌های سیاسی، به فعالیت‌های اجتماعی، تربیتی و علمی نیز می‌پرداختند
وی با بیان اینکه عمده ارتباط امام حسن عسکری(ع) با شیعیان از طریق وکلا و با نامه‌نگاری بوده است، افزود: این امام بزرگوار علاوه بر فعالیت‌های سیاسی، به فعالیت‌های اجتماعی، تربیتی و علمی نیز می‌پرداختند.
رئیس دانشکده فلسفه دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: امام حسن عسکری(ع) با سه نفر از خلفای عباسی شامل معتز، مهتدی و معتمد هم دوره بود.
وی گفت: امام حسن(ع) در دورانی که هنوز امام نبودند با یکی از امرای عباسی در زمان مستعین مکاتبه داشتند و در نامه خلیفه را طاغوت معرفی و آرزوی مرگش را می‌کنند بنابراین از سوی دستگاه خلافت تحت فشار قرار می‌گیرند اما خلیفه برکنار می‌شود و جانشینش معتز روی کار می‌آید و با وجود اینکه رفتارش با امام بهتر بود باز هم در دوره‌ای امام حسن(ع) را زندانی می‌کند.
حجت الاسلام شریعتمداری ادامه داد: مهتدی پس از معتز روی کار می‌آید که در دوره یک‌ساله خلافتش امام حسن عسکری(ع) در حبس هستند اما آزاد می‌شوند و منزل یکی از امرا و وزرای عباسی تحت الحفظ قرار می‌گیرند.
فعالیت‌های علمی و اجتماعی یازدهمین امام شیعیان
وی بیان کرد: قیام‌های علوی در زمان این امام بزرگوار صورت گرفته است که البته همه این قیام‌ها مورد تأیید امام نبوده است و امام با قیام‌هایی که انجام می‌گرفت و اغلب نیز با شکست مواجه می‌شد همراهی نداشتند ولی در مقابل موضع گیری تندی نیز در مقابل خلفای عباسی داشتند.
رئیس دانشکده فلسفه دانشگاه ادیان و مذاهب در خصوص فعالیت‌های علمی و اجتماعی یازدهمین امام شیعیان نیز افزود: امام حسن عسکری(ع) مکاتبات و پیام‌هایی را در مورد مسائل اجتماعی ارسال می‌کردند برای نمونه در مورد خمس فرمایشاتی دارند و در مورد رفع اختلافاتی که میان شیعیان بوده بسیار تأکید داشتند.
وی بیان کرد: بحث‌های کلامی در دوران امام حسن(ع) کم رونق بوده است که برخی آن را به عنوان اشکالی برای شیعه مطرح کرده‌اند در حالی که قبل از این شیعه به شدت به دنبال کلام عقلی بوده است اما در دوران سه امام آخر شیعه شرایط سیاسی و اجتماعی به گونه‌ای بود ائمه(ع) ترجیح می‌دادند که این بحث‌ها مطرح نشود.
امام تأکید داشتند که شیعیان با سایر مسلمانان و پیروان سایر مذاهب ارتباط و تعامل مثبت و هم زیستی مسالمت آمیز داشته باشند
حجت الاسلام شریعتمداری در ادامه گفت: امام حسن عسکری(ع) تأکید بسیاری داشتند که شیعیان با سایر مسلمانان و پیروان سایر مذاهب ارتباط و تعامل مثبت و هم زیستی مسالمت آمیز داشته باشند که امروز نیز این امر باید مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: این امام بزرگوار فرمودند که در اینجا که دفن شدم مزارم مایه امن و امان و خیر و برکت برای هر دو طرف خواهد بود که منظور امام از هر دو طرف شیعیان و اهل تسنن بوده است.
این استاد حوزه و دانشگاه در خصوص رابطه امام حسن عسکری(ع) با شهر قم نیز افزود: امام حسن عسکری(ع) وکیلی با عنوان احمد بن اسحاق اشعری در قم داشتند که از بزرگان اشعری است که این فرد مسجد امام حسن عسکری(ع) را در قم با وجوهات و اجازه امام ساخته است که این شخص در شهر حلوان که امروز با نام سرپل ذهاب معروف است از دنیا رفت که در گذشت ایشان پیش بینی شده بود.
وی با بیان اینکه امام حسن عسکری(ع) شیعیان را به صبر و انتظار دعوت می‌کردند، افزود: امام در مکاتبات خود بر امامت و اینکه امامت مذهبی الهی است و ادامه دارد تأکید داشتند و همچنین شیعیان را به صبر و انتظار فرج دعوت می‌کردند یعنی منتظر گشایش در امور و از بین رفتن سختی‌ها باشند که به این طریق به دنبال آماده سازی فضا برای غیبت امام زمان(عج) بودند.