خبرگزاری مهر- گروه جامعه- کامران غلامی: محمد سالاری در کنگره بین المللی تهران هوشمند با اشاره به اینکه هوشمندسازی یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های مدیریت شهری است گفت: جامعه شهری و جمعیت شهر نشین در دنیا با روند بسیار سریع و قابل توجهی در حال افزایش است. پیش بینی می‌شود این جمعیت شهرنشین در سال ۲۰۴۰ به ۶۵ درصد برسد. شهرها به ویژه در کشورهای در حال توسعه به طور فزآینده در معرض بحران‌های ناگوار هستند، از این رو توسعه شهرهای هوشمند در کشورهای پیشرفته با هدف پاسخ به چالش‌های جدید ناشی از روند فزاینده شهرنشینی و با هدف ارتقا کیفیت زندگی در حوزه‌های مدیریت شهری، امنیت و خدمات اورژانس، کاهش و ایمنی ترافیک، حمل و نقل عمومی و تسهیل رفت و آمد در سفرهای روزانه و همچنین در حوزه محیط زیست، بهبودکیفیت هوا و حفاظت از منابع آب و کاهش هدر رفت آب و کاهش تولید پسماند خشک، کاهش هزینه‌های زندگی و کارآمدسازی بازارهای کار محلی پیگیری شده است. بنابراین ابعاد گسترده منافع این کاربردها در کیفیت زندگی شهروندان در این شهرها نیاز به تغییرات اساسی هر چه سریع‌تر دربینش مدیران و شهروندان کشور و حرکت به سمت تهران هوشمند را گوشزد می‌کند.
هوشمندسازی شهری عامل کاهش هزینه‌ها و افزایش منابع درآمدی مدیریت شهری
وی ادامه داد: در تهران نیز بررسی نحوه توزیع سقف جمعیت پذیری در مناطق بیانگر آن است که سقف جمعیت پذیری در برخی از مناطق شهر، تکمیل شده و یا از آن فراتر رفته است. در صورت احداث کل پتانسیل ساخت و ساز بر اساس نقشه‌ها و ضوابط و مقررات طرح تفصیلی نیز جمعیت به مراتب بیشتر از سقف مصوب و افزایش قابل توجهی خواهد داشت. وجود چالش‌ها و مشکلات زیادی از جمله وجود حدود ۳۲۶۸ هکتار بافت‌های فرسوده تمام عیار و در کنار آن ۱۴ هزار هکتار بافت ناپایدار در شهر تهران و همچنین مشکلات زیست محیطی، آلودگی هوا، ترافیک شدید، عدم مدیریت مناسب انرژی و و در پی آن کمبود انرژی در کنار افزایش جمعیت شهری، آینده شهر تهران را تهدید می‌کند. در کنار تمام این مشکلات، نبود منابع درآمدی پایدار نیز از چالش‌های اساسی پیش روی مدیریت شهر تهران است. هوشمند سازی شهر علاوه بر پاسخ به چالش‌های مذکور، عامل محرک اقتصادی برای درآمدزایی بیشتر شهری و منجر به کاهش هزینه‌های مدیریت شهری و حتی هزینه‌های فردی خانوار خواهد شد.
شهروند هوشمند لازمه تحقق شهر هوشمند است
رئیس کمیسیون شهرسازی ومعماری شورای شهر تهران همچنین تعامل و مشارکت شهروندان در حوزه هوشمندسازی را حائز اهمیت دانست و بیان کرد: ما برای هوشمند سازی پیش از فناوری، به شهروند خلاق، مسئولیت‌پذیر، پذیرنده تغییر و تولیدکننده نیاز داریم. در نبود شهروند هوشمند و مطالبه‌گر، هیچ یک از سرویس‌ها و خدمات هوشمند آماده‌سازی شده، مورد بهره‌برداری قرار نخواهند گرفت. همچنین با توجه به اینکه ما در عصر اطلاعات و فناوری قرار داریم لازم است که تحولاتی که در شهرهای هوشمند و شهرهای جهانی ایجاد شده را به آگاهی و اطلاع مردم برسانیم تا به ضرورت هوشمندسازی پی ببرند. چرا که توسعه استراتژی‌های شهر هوشمند بیشتر از آنکه به فناوری متکی باشد به شهروندان متکی است. البته مردم خود در این خصوص آگاه هستند اما مشکلی که با آن مواجه هستیم موضوع اعتمادسازی است چراکه مردم نگرانند که در فرایند هوشمندسازی، اطلاعات شخصیشان مورد تعدی قرار گیرد، و لذا می‌بایست مجموع تصمیم گیران این حوزه اعتمادسازی لازم را ایجاد کنند.
رئیس کمیسیون شهرسازی ومعماری شورای شهر تهران با تاکید بر اهمیت استقبال مردم از سامانه‌های ایجاد شده بیان کرد: در صورتیکه سامانه‌های ایجاد شده در شهرداری و سایر نهادها کارایی مناسب نداشته باشند مورد استفاده و استقبال مردم قرار نمی‌گیرند در همین راستا باید نقطه نظرات عموم مردم را در مورد مشکلات و چالش‌های موجود دریافت کرده و از بازخوردهای عمومی در راستای ارتقا روز افزون سامانه‌ها بهره برد.
اقدامات شهرداری و مدیریت شهری دوره پنجم در راستای «تهران هوشمند»
سالاری در خصوص اقدامات شهرداری تهران و مدیریت شهری در حوزه هوشمند سازی بیان کرد: نقش شهرداری تهران در ارتقای فناوری و کاهش هزینه خدمات در جامعه، جلب رضایت مردم، بالا بردن امنیت اقتصادی و اجتماعی، کاهش بار ترافیک و… قابل توجه است که این اهداف و نقش آفرینی با هوشمندسازی و عملکرد سازمان فاوای شهرداری تهران محقق می‌شود. شهرداری تهران یکی از شهرهای پیشتاز در ایجاد سازمان فاوا است. ۷۱۰۰۰ کاربر، ۱۴۵۸ سرور مجازی، ۲۴۰۹ ساختمان متصل و ۱۱۵ دفتر خدمات الکترونیکی شهر در ارائه خدمات شهرسازی و معماری و ۱۷۰ سامانه نرم افزاری از جمله سامانه شهرسازی و طرح تفصیلی اقداماتی است که شهرداری در راستای هوشمندسازی شهر تهران انجام داده است و همچنین تمهیدات لازم از سوی شورای پنجم شهر تهران برای نظارت همگانی و اجتماعی نیز انجام شده است.
وی ادامه داد: در جهت اهداف هوشمندسازی تهران و به منظور شفافیت تمامی معاملات شهرداری تهران شامل مناقصه، مزایده، استعلام و همچنین مدیریت یکپارچه معاملات، دسترسی یکسان ذینفعان به اطلاعات، کاهش هزینه‌ها، درآمدزایی و کاهش فساد و رانت، مصوبه «الزام شهرداری تهران به انجام الکترونیکی و اعلان عمومی اطلاعات معاملات شهرداری» در دوره پنجم مدیریت شهری ارائه شد. همچنین " طرح الزام شهرداری تهران به انتشار عمومی اطلاعات شهرسازی " نیز در کمیسیون شهرسازی و معماری شورا شهر ارائه شده است که با تصویب این طرح تمامی اطلاعات پرونده‌های شهرسازی در حال رسیدگی در مناطق بیست ودوگانه بصورت برخط در معرض قضاوت شهروندان ودیده بان های شهری ونظارت همگانی قرار می‌گیرد.
این عضو شورای شهر تهران افزود: موضوع شفاف سازی به موازات هوشمندسازی اتفاق می‌افتد و هر دو مکمل هم هستند. تصمیم گیری های خلافی که در کمیسیون‌های ماده ۵ و شوراهای معماری مناطق گرفته می‌شود، ریشه در عدم شفاف سازی دارد. همچنین تخلفاتی که در عملیات‌های مالی که در فرایند کارهای شهرداری و واگذاری املاک نجومی و واگذاری املاک در مرحله بهره برداری صورت گرفته بدلیل عدم شفاف سازی در نتیجه عدم هوشمند سازی است.
سالاری همچنین با اشاره به تاکید برنامه سوم شهرداری تهران بر لزوم تحقق شهر هوشمند اظهار کرد: با الزام شهرداری در سیاست گذاری و استقرار «نظام جامع آماری و داده» و «نظام جامع اطلاعات مکانی» و اتصال به زیرساخت‌های ملی تبادل داده و همچنین ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها و تجهیزات سخت افزاری و توسعه و نوسازی تجهیزات نظارت و پایش و سایر تجهیزات نوین پیگیری شد. همچنین بر یکپارچه سازی و استقرار سامانه‌های جامع مدیریت شهری از جمله نرم افزارهای جامع مالی، معاملات، قراردادها و توسعه انواع نظام‌های دریافت و پرداخت شهرداری و توسعه بسترهای تبادلات مالی و غیرمالی بر اساس فناوری نوین تاکید شد.
صرف ایجاد سامانه‌های هوشمند موجب هوشمند سازی و نهایتاً شفاف سازی نمی‌شود
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران تصریح کرد: در سال ۷۸ طی مصوبه‌ای شورای شهر تهران تصمیم گرفت ارائه خدمات فنی ساختمان‌ها را به بخش خصوصی و شرکت‌های ذیصلاح برونسپاری کند، فلسفه اصلی چنین مصوبه‌ای این بود که اولاً این تصدی گری‌ها به بخش خصوصی واگذار شود، دوم اینکه تالی فاسد و فضای رانتی که در حوزه شهرسازی مناطق ۲۲ گانه شهرداری ایجاد شده بود و اعتراضات مردم را در پی داشت از بین برود، سوم اینکه تعداد بسیار زیاد نیروی انسانی که در شهرداری جمع شده بود تعدیل شود و نهایتاً ارائه خدمات صدور پروانه که ۹۰ درصد مراجعات مردمی به حوزه شهرداری است توسط بخش خصوصی و در فضای رقابتی و در زمان کمتر انجام شود.
وی ادامه داد: متأسفانه ما درعصرالکترونیک و گسترش دولت الکترونیک و کاهش مراجعات حضوری وحذف سفرهای زائد شهری و… همچنان هر روز درگیرسفرهای زائد هستیم. سایت‌های غیرفعال وآپدیت نشده، تلفن‌های گویایی که درنهایت پاسخگوی نیازارباب رجوع نیست. دستگاه‌ها ودفاتری که مدعی گسترش فرهنگ دولت الکترونیک می‌باشند هنوز به اهدافی که برایشان تعیین شده نرسیده وحتی پاسخگویی تلفنی به مراجعه کننده برایشان مفهومی ندارد. دفاتر خدمات الکترونیک نیز با هدف هوشمندسازی و ارائه خدمات الکترونیکی به شهروندان شکل گرفت اما نه تنها نیروهای شهرداری کاهش پیدا نکرد که چندین برابر هم شد و از طرفی ۱۸۰۰ نفر نیرو هم در این دفاتر مشغول شدند.
سالاری افزود: اکنون مردم که در گذشته صرفاً به شهرداری‌ها مراجعه می‌کردند اکنون باید هم به دفاتر و هم به شهرداری‌ها مراجعه کنند که این امر موجب افزایش سفرهای زائد شهری شده و در پی آن ناراحتی شهروندان را به دنبال داشته است و این به دلیل عدم اهتمام و باور جدی مدیریت شهری به برونسپاری وظایف خود به یخش خصوصی از جمله دفاتر الکترونیک است. صرف ایجاد سامانه‌های هوشمند موجب هوشمند سازی و نهایتاً شفاف سازی نمی‌شود، همانگونه که با ایجاد دفاتر الکترونیک این اتفاق نیفتاد. سایر دفاتر و نهادها و سازمان‌ها نیز باید در راستای شهر هوشمند حرکت کرده و خود را با قابلیت‌های هوشمندسازی سازگار کنند.
فرهنگ به اشتراک گذاری اطلاعات در بین سازمان‌ها و نهادهای شهری هنوز نهادینه نشده است
عضو شورای شهر تهران با اشاره به ایجاد رصد خانه شهر تهران گفت: یکی از اقداماتی که به عنوان داشبورد مدیریتی و نظارتی بخصوص برای دستگاه‌های نظارتی مثل شورای شهر و شورای عالی شهرسازی و معماری و نیز مدیران و تصمیم سازان شهری محسوب می گرد، ایجاد رصد خانه شهر تهران است. در این رصدخانه مجموعه اطلاعاتی از حوزه‌های مختلف مدیریت شهری و سطح شهر جمع آوری و در یک داشبورد و راهبری جامع لحاظ شده است و زمانیکه از مدیران شهری و کارشناسان سایر سازمان‌ها و نهادهای دولتی مستقر در شهر برای بازدید دعوت می‌کنند، آن‌ها بشدت تحت تأثر قرار گرفته و وجود چنین رصدخانه شهری را لازم می‌بینند، اما مشکل اینجاست که پس از بازگشت به سازمان خود تصمیم به راه اندازی رصدخانه‌های جدا برای سازمان متبوع خود می‌گیرند، این در حالی است که می‌بایست نسبت به ارائه دیتاها و اطلاعات خود به این رصدخانه اقدام کنند.
سالاری ادامه داد: بنا براین تا زمانیکه مدیریت یکپارچه شهری و دولت الکترونیک محقق نشود امکان هوشمند سازی کامل و جامع شهر نخواهد بود. اگرچه نهادها و سازمان‌ها و فعالان بخش خصوصی و دولتی نیز داده‌های حساسی را در اختیار دارند که در خطر حمله سایبری است. باید دارایی‌های حساس شهر اولویت بندی شده و از سازوکارهای امنیتی بسیار پیشرفته برای محافظت از آن‌ها استفاده شود.
باید به مدل بومی «تهران هوشمند» برسیم
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در پایان در خصوص مطالعات و اقدامات شهرداری تهران در حوزه هوشمند سازی تهران بیان کرد: باید به مدل بومی تهران هوشمند که مبتنی بر مقتضیات و الزامات در قوانین موجود ما و واقعیات موجود در فرهنگ عمومی ما در کشور و شهر تهران است برسیم. صرف استفاده از تجربیات جهانی نمی‌تواند ما را به اهداف عالی مدنظرمان در حوزه هوشمند سازی برساند چرا که شهرهای هوشمند دارای ذینفعان و بازیگران متعددی هستند و ارائه محصولات و خدمات شهر هوشمند می‌تواند تأثیراتی گسترده بر عموم مردم داشته باشند.