خبرگزاری مهر، گروه استانها - زهرا بهرامی: خلیج گرگان نه‌تنها به لحاظ اقتصادی، تجاری و زیست‌محیطی بلکه به دلیل آرام بودن سواحل آن در گلستان، مناسب‌ترین تفریحگاه دریایی بوده و همچنین زیستگاه و محل اصلی تخم‌گذاری ماهیان خاویاری است که ارزش اقتصادی و تجاری بسیاری برای کشور به همراه دارد.
گوهر فیروزه‌ای (خلیج گرگان) به‌عنوان تنها خلیج دریای خزر در مرزهای سیاسی از جنبه استراتژیک برخوردار است و همین امر باعث شد روس‌ها به‌ویژه در دوران قاجار علاقه و تمایل خاصی به آن داشته باشند.
این روزها پس‌روی آب آن به سمت دریا و کاهش شدید عمق آب مهم‌ترین چالش و مشکل این خلیج است که نه‌تنها کارشناسان و مسئولان بلکه ساحل‌نشینان و گردشگران را نگران کرده است.
دغدغه‌های زیست‌محیطی و آلودگی آب دریا و افزایش آلاینده‌ها، خطر انقراض گونه‌های جانوری و گیاهی، بلااستفاده ماندن طرح‌های شیلاتی و بندری، بیکاری، افزایش صید غیرمجاز و چالش‌های اجتماعی و سیاسی به‌واسطه نبود شغل در منطقه، افزایش صید غیرمجاز در مرزهای آبی و ... تنها بخشی از دغدغه‌هایی است که در نگاه اول به‌واسطه پس‌روی آب و خشکی خلیج گرگان به ذهن متبادر می‌شود.
نماینده مردم بندرترکمن، کردکوی، بندرگز و گمیشان در مجلس شورای اسلامی به خبرنگار مهر اظهار کرد: شرایط بحرانی خلیج گرگان باعث شده هم مدیران و هم نمایندگان مردم استان پیگیری‌های لازم برای نجات آن‌را در دستور کار قرار دهند.
آغاز لایروبی کانال چاپاقلی با اعتبارات سال ۹۷
رامین نورقلی پور با اشاره به این‌که بخشی از کار احیاء توسط سازمان بنادر و دریانوردی و بخشی توسط سازمان حفاظت محیط زیست انجام می‌شود، افزود: براساس آخرین نشست با حضور رئیس سازمان بنادر و دریانوردی کشور، مصوب شد لایروبی کانال چاپاقلی با اعتبارات امسال این سازمان (بنادر و دریانوردی) آغاز شود.
بنابر مطالعات انجام شده پروژه‌هایی که در کارگروه ملی نجات خلیج گرگان مصوب شد پروژه‌های خروج از حالت اضطرار است نه پروژه‌های مدیریت بحرانوی با این توضیح که مطالعات احیاء خلیج انجام و منابع مالی مورد نیاز تأمین شده است، گفت: در نشست اخیر نقشه‌ها بررسی و مسیری که قرار است لایروبی در آن انجام شود، مشخص شد و به‌زودی ماشین‌آلات و تجهیزات مستقر شده و کار آغاز می‌شود.
نماینده مردم شهرستان‌های غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: به‌طور قطع لایروبی کانال چاپاقلی تنها راهکار نیست و باید لایروبی کانال خوزینی هم در دستور کار قرار گیرد.
درحالی که نورقلی پور وضعیت خلیج گرگان را بحرانی اعلام می‌کند و از پیگیری‌ها برای احیای آن خبر می‌دهد مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان معتقد است بر اساس اعلام رسمی، شرایط فعلی خلیج گرگان بحرانی نیست.
امیر عبدوس در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مطابق مطالعات انجام شده از سوی آب منطقه‌ای گلستان و تطبیق آن با مطالعات اساتید دانشگاهی و بررسی مطالعات در کارگروه ملی نجات خلیج گرگان به‌طور رسمی اعلام شد وضعیت خلیج گرگان بحرانی نیست اما در حالت اضطرار قرار دارد.
وی با این توضیح که وضعیت فعلی خلیج گرگان بیشتر ناشی از تغییر اقلیم است، اضافه کرد: بنابر مطالعات انجام شده پروژه‌هایی که در کارگروه ملی نجات خلیج گرگان مصوب شد پروژه‌های خروج از حالت اضطرار است نه پروژه‌های مدیریت بحران.
آسان‌سازی ارتباط دریا و خلیج به‌واسطه یکی از کانال‌ها
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان با بیان این‌که قرار شد ارتباط دریا و خلیج گرگان به‌واسطه یکی از کانال‌ها در غرب و یا شرق خلیج آسان‌سازی شود، تصریح کرد: تمام سناریوهای آینده خلیج و دریای خزر در مطالعات در نظر گرفته شد و هم‌اکنون پروژه‌های تصویب‌شده در مرحله تأمین اعتبار است و تلاش شده در طراحی و اجرای پروژه‌ها به‌گونه‌ای عمل شود که هرگونه رفتار دریای خزر (بالا و یا پائین رفتن آب) آسیبی به خلیج وارد نکند.
عبدوس از تصویب پروژه برای احیاء گوهر فیروزه‌ای در کارگروه ملی نجات خلیج گرگان خبر می‌دهد درحالی‌که رئیس‌جمهور در سفر اخیر خود به گلستان در نشست خبری با اصحاب رسانه در پاسخ به رسانه‌های محلی اعلام کرد که «احیاء خلیج گرگان جزو موارد مهمی است که دولت به آن بیشتر توجه خواهد کرد و در جلسه‌های مختلف با محیط‌زیست قرار شد که این موضوع تسریع شود اما در انتظار نظر کارشناسان برای احیاء هستیم».
از سال ۹۵ به بعد حتی یک ریال اعتبار هم برای انجام مطالعات جامع نجات خلیج گرگان و لایروبی کانال آشوراده مصوب نشده و در اختیار هیچ دستگاه اجرایی قرار نگرفته استمدیر طرح مطالعه و اجرای عملیات نجات خلیج گرگان معتقد است احیاءگوهر فیروزه‌ای هم‌اکنون منتظر اعلام نظر کارشناسی نیست بلکه معطل تأمین اعتبار است.
محمد نوری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در سال ۱۳۹۵ انجام مطالعات نجات خلیج گرگان از سوی استانداری گلستان به آب منطقه‌ای استان ابلاغ و با تشکیل یک کارگروه تخصصی متشکل از نماینده دستگاه‌های اجرایی استانی و کشوری این موضوع دنبال شد.
وی با اشاره به این که در این کارگروه تخصصی نمایندگان نهادهای کشوری مانند سازمان محیط زیست، بنادر و دریانوردی، جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات دریای خزر و اساتید دانشگاهی عضو بودند و تصمیمات با طرح، هماهنگی و تصویب در این کارگروه اتخاد می‌شد، گفت: یک میلیارد تومان اعتبار برای انجام مطالعات نجات خلیج گرگان اختصاص یافت اما مطالعات زمان‌بَر بود و حداقل دو سال زمان نیاز داشت.
تخصیص یک میلیارد تومان اعتبار مطالعه
مدیر دفتر فنی شرکت آب منطقه‌ای گلستان افزود: با یک میلیارد تومان نمی‌توانستیم مطالعات جامع را آغاز کنیم؛ آن زمان به پنج میلیارد تومان اعتبار نیاز داشتیم از اینرو در کارگروه مصوب شد مطالعات به دو بخش اضطراری و جامع تقسیم شود.
وی ادامه داد: مطالعات اضطراری انجام و در کارگروه مدام بر روی روش‌ها و سناریوهای مختلف بحث شد و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که در کوتاه‌مدت برای نجات خلیج گرگان باید یکی از سه کانال ارتباطی بین خلیج و دریا لایروبی شود.
نوری با اشاره به این‌که سه کانال چاپاقلی، خوزینی و آشوراده ارتباط بین خلیج و دریا را برقرار می‌کنند، اضافه کرد: راحت‌ترین، ارزان‌ترین و بهترین راه برای برقراری ارتباط خلیج گرگان و دریای خزر لایروبی کانال آشوراده در شرق جزیره بود.
وی تصریح کرد: این موضوع (لایروبی کانال آشوراده) در کارگروه تخصصی استان مصوب و سپس در کارگروه ملی نجات خلیج گرگان هم تصویب شد اما از سال ۹۵ به بعد حتی یک ریال اعتبار هم برای انجام مطالعات جامع نجات خلیج گرگان و لایروبی کانال آشوراده مصوب نشده و در اختیار هیچ دستگاه اجرایی قرار نگرفته است.
مدیر طرح مطالعه و اجرای عملیات نجات خلیج گرگان تأکید کرد: برای تکمیل مطالعات جامع و لایروبی کانال آشوراده به‌طول ۳.۵ کیلومتر در دریا به عرض ۲۵۰ متر و عمق ۲.۵ متر به ۴۳ میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم که با مکاتبات فراوان انجام شده از سوی استاندار، آب منطقه‌ای، سازمان برنامه و بودجه و نماینده ولی فقیه در استان تاکنون اعتباری مصوب نشده و تخصیص نیافته است.
وی گفت: دلسوزی لازم در مسئولان بالادستی برای نجات خلیج گرگان یا وجود ندارد و یا اگر هست کمرنگ بوده و نجات خلیج اولویت آن‌ها نیست.
بنابراین گزارش، سرنوشت دریاچه ارومیه در خلیج گرگان در حال تکرار است و دولت هم‌اکنون دغدغه نجات آن را ندارد و اعتبار لازم برای اجرای راهکارهای کوتاه مدت برای نجات خلیج را که در کارگروه ملی به تصویب رسیده را تخصیص نمی‌دهد در شرایطی که بوی مشمئزکننده و خشکی گوهر فیروزه‌ای چالش‌های بسیاری را برای ساحل‌نشینان گلستان رقم زده است.