به گزارش خبرنگار مهر، خداوند هزار و چهارصد سال پیش با آخرین پیامبرش سخن گفت. این سخن گفتن خدا با بشر، همان پدیده ای است که وحی نام دارد. سرشت وحی شعله ای است که بسیاری از اندیشمندان را به تکاپو واداشته است.
در این کتاب با استفاده از نظریه افعال گفتار در فلسفه زبان، تحلیلی نوین از سرشت وحی اسلامی ارائه شده است. ادعای اصلی نظریه وحی گفتاری این است که خدا افعالی گفتاری برای پیامبر انجام داده است.
نویسنده بعد از تشریح دیدگاه های موجود در مورد سرشت وحی به آراء برخی اندیشمندان مسلمان پرداخته است و آنها را بر پایه دیدگاه افعال گفتاری ارزیابی کرده، سپس نظر برخی از روشنفکران مبنی بر تجربه دینی بودن وحی را مورد انتقاد قرار داده است.
همچنین نگارنده هرمنوتیک متون دینی متناسب با این دیدگاه را پیش کشیده و تبیین و تفسیری جدید از خاتمیت را مایه بحث قرار داده است.
در این کتاب با استفاده از نظریه افعال گفتاری در فلسفه زبان، تحلیلی از موضوع سخن گفتن خدا با بشر، یا همان پدیده وحی ذکر شده است. نگارنده پس از تشریح دیدگاه‌های موجود درباره سرشت وحی به آرای برخی اندیشمندان مسلمان مانند: ابن سینا، فارابی، ابن خلدون و غزالی اشاره نموده آنها را بر پایه دیدگاه افعال گفتاری ارزیابی می‌کند.
وی همچنین از دیدگاه برخی از روشنفکران مبنی بر تجربه دینی بودن یاد می‌کند. وحی تجربه دینی نیست، تجربه وحیانی و تجربه عرفانی، سرشت وحی از دیدگاه چهار متفکر مسلمان، وحی اسلامی گامی فراتر از وحی گزاره‌ای، بسط ناپذیری تجربه نبوی، بحث خاتمیت در کلام جدید و هرمنوتیک وحی عناوین گفتارهای این کتاب است.
ویراست اول این کتاب در سال ۱۳۸۱ به همت انتشارات زلال کوثر منتشر شده بود. ویراست دوم این اثر به همت نشر طه منتشر شده است. این ویراست شامل اضافات بسیاری در نقد دیدگاه سروش و شبستری با مقدمه‌ای در پاسخ به نقدهای مطرح شده در سال‌های اخیر است. در مقدمه بحثی در اقسام «تمثل» فرشته وحی و متافیزیک حضور صورت گرفته است. نگارنده دیدگاه مرحوم صدرالمتالهین را هم مبتنی بر نوعی متافیزیک غیاب دانسته است.
در پیشگفتار ویراست دوم وحی و افعال گفتاری آمده است: تمثل فرشته ممکن است یکی از معانی زیر را داشته باشد:
تمثل معرفتی (ادراکی): مراد از تمثل معرفتی این است که فرشته وحی در معرفت و قوای معرفتی پیامبر تمثل می‌یابد. دیدگاه فلاسفه مشاء مستلزم نوعی تمثل معرفتی است.
تمثل پدیدارشناختی: مراد از تمثل پدیدارشناختی این است که فرشته وحی برای پیامبر به شکل خاصی نمودار می‌شود. پیامبر در افق ارتباط کلامی با فرشته قرار می‌گیرد و فرشته به صورت خاصی بر او نمودار می‌شود.
تمثل هستی‌شناختی حسی: تمثل هستی‌شناختی به یکی از چند صورت می‌تواند باشد. گاهی مراد تمثل حسی فرشته است؛ یعنی فرشته به صورت حسی خاصی تشکل می‌یابد. روشن است که این صورت را نمی‌توان پذیرفت.
تمثل (هستی‌شناختی) ظهوری: ممکن است تفسیر هستی‌شناختی ظهوری، یا به طور خلاصه، «تمثل ظهوری»، از تمثل فرشته وحی ارائه شود. مراد از تمثل ظهوری این است که فرشته وحی حقیقتی دارد و به صورت خاصی در عالم ظهور می‌کند. شخص هم آن ظهور را می‌بیند. برخی از این معانی قابل پذیرش نیست.