خبرگزاری مهر، گروه بین الملل ـ رامین حسین آبادیان: روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» به تازگی از وجود یک کارخانه تولید موشکهای بالستیک در عربستان سعودی پرده برداشته است. این رسانه آمریکایی با انتشار تصاویر ماهواره‌ای از این کارخانه اعلام کرده است: «این اولین کارخانه ساخت موشک های بالستیک در عربستان به شمار آمده و لذا بخشی از جاه طلبی های نظامی و هسته ای روبه افزایش محمد بن سلمان ولیعهد سعودی است».
گزارش مذکور در ادامه می افزاید: این کارخانه در صورت عملیاتی شدن توان تولید موشک های بالستیک را به سعودی ها می دهد. کارخانه مذکور در یک پایگاه موشکی در منطقه «الوطح» (al-Watah) واقع در جنوب غربی ریاض واقع شده است. این درحالی است که سخنگوی سفارت عربستان در واشنگتن، وزارت خارجه، وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) و همچنین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در واکنش به گزارش این روزنامه آمریکایی تاکنون اظهارنظری نکرده اند.
از سوی دیگر، خبرگزاری «آسوشیتدپرس» نیز در گزارشی بر پایه نظر کارشناسان نظامی و تحلیل عکس های ماهواره ای گزارش کرد که به نظر می رسد عربستان در حال آزمایش و احتمالاً ساخت موشک های بالستیکی است که مدت های مدید، ایران را به خاطر تولید آن مورد انتقاد قرار داده بود. بر اساس اعلام این خبرگزاری، مقامات سعودی و سفارت عربستان در واشنگتن به درخواست آسوشیتدپرس برای ارائه توضیحات درباره این گزارش واکنشی نشان نداده اند.
پیشینه برنامه موشکی عربستان
پیشینه برنامه موشکی عربستان به دهه ۱۹۸۰ میلادی باز می گردد. در این زمان «شاهزاده خالد بن سلطان» فرمانده نیروی هوایی برای خرید موشکهای DF-۳ (Dong Feng ۳) به کشور چین سفر کرد. این موشکها، موشکهایی با برد متوسط بودند که قابلیت حمل کلاهک هسته ای را نیز دارا بودند. اما سوخت آنها مایع بود و قابل جابجایی نبود. در واقع این موشکها توانایی محدودی داشت.
یکی از دلایلی که باعث شد عربستان در خلال جنگ ایران و عراق به دنبال خرید موشک برود تهدید موشکی صدام حسین از یک سو و داشتن دست بالا در موازنه استراتژیک مقابل ایران انقلابی و شیعی از سوی دیگر بود. بعد از پایان جنگ در سال ۱۹۸۸ نیز عراق تحت کنترل صدام به کویت حمله کرد و عربستان بیم حمله موشکی عراق را داشت.
در سال ۱۹۹۹ میلادی نیز شاهزاده سلطان در قامت وزیر دفاع عربستان به آزمایشگاهی در پاکستان سفر کرد که در آن عبدالقدیر خان پدر بمب هسته ای پاکستان کار غنی سازی اورانیوم و کپی کردن موشک Nodong کره شمالی را انجام داده بود.
تشریح اهداف سعودی از توسل به سیاست ساخت موشک
عربستان هیچ موقع تمایل نداشته تا موضوع خرید موشکی این کشور برجسته شود اما در سالهای اخیر عربستان برخی برنامه های موشکی خود را آشکار ساخته است. برای نمونه در سال ۲۰۱۰ ساختمان مرکزی نیروی موشکی عربستان در ریاض افتتاح شد. یکی از دلایل این آشکارسازی این است که آنها خواهان به نمایش گذاشتن قدرت بازدارندگی فزاینده خود هستند تا دشمنان خود را از این موضوع آگاه سازند.
یکی دیگر از اهداف برنامه موشکی عربستان ارسال این پیام به امریکا است که در صورتی که جلوی نفوذ فزاینده ایران در منطقه گرفته نشود و در خصوص موضوعات موشکی این کشور محدودیت اعمال نشود عربستان نیز آنرا تاب نخواهد آورد و برنامه موشکی خود را گسترش خواهد داد. ایران و عربستان رقبای یکدیگر در منطقه هستند و جنگهای نیابتی آنها در منطقه نیز در جریان است. حملات موشکی حوثی های یمنی به ریاض نیز در گسترش برنامه موشکی ریاض نقش مهمی داشته است.
یک دلیل مهم دیگر که عربستان خود به ساخت موشک روی آورده است عدم اطمینان کافی به واشنگتن است. موضوع خاشقجی و ساختار تصمیم گیری در ایالات متحده نشان داد که حتی روسای جمهوری امریکا نیز نمی توانند کنترل همه امور را در واشنگتن در اختیار خود داشته باشند. اگرچه ریاض متحد منطقه ای واشنگتن است اما رویکرد ترامپ در خصوص «فروش امنیت» به کشورهایی نظیر عربستان و اینکه بیان کرد در صورتی که امریکا نباشد این کشورها دو هفته هم دوام نمی آورند نوعی تهدید این کشورها بود.
«الوطیه» چه زمانی فاش شد؟
برخی گمان می کنند که تصاویر ماهواره ای منتشر شده توسط روزنامه «واشنگتن پست» در خصوص کارخانه موشکی سعودی برای اولین بار است که منتشر می شود. این درحالی است که نشریه معتبر نظامی «جینز دیفنس» که اسرار محرمانه نظامی جهان را منتشر می کند، در اواسط سال ۲۰۱۳ تصاویر ماهواره این کارخانه را برای اولین بار منتشر کرده بود؛ در آن تصاویر به نظر می رسید که سعودی تنها به نگهداری موشک های بالستیک خریداری شده از چین در «الوطیه» پرداخته است.
اما پس از انتشار تصاویر ماهواره ای توسط روزنامه «واشنگتن پست» بود که مشخص شد، «الوطیه» تنها یک پایگاه موشکی صِرف نبوده بلکه بخش های زیادی از آن متعلق به کارخانه تولید موشک های بالستیک است. طبق نظر کارشناسان حوزه موشکی، عربستان سعودی خود به تنهایی قادر به راه اندازی چنین کارخانه ای نبوده و از دیگر کشورها کمک گرفته است.
چه کسانی به سعودی کمک کردند؟
در این میان، نام کشور چین به عنوان طرفی که به سعودی برای راه اندازی کارخانه تولید موشک بالستیک کمک کرده است، دیده می شود. علت این مسأله هم آن است که این کشور در طول سال های گذشته همواره از جمله طرف هایی بوده که با عربستان سعودی قراردادها و توافقنامه های نظامی فروش موشک های بالستیک، امضاء کرده است.
از پاکستان نیز به عنوان دیگر کشوری یاد می شود که به سعودی در این زمینه کمک کرده است. گفته می شود چین پیشتر نیز به پاکستان برای راه اندازی کارخانه تولید موشک بالستیک کمک کرده و اکنون اسلام آباد از تجربه و علم کافی در این زمینه برخوردار است.
در همین ارتباط، «مایکل ایلمان» کارشناس سرشناس حوزه دفاع موشکی در «سازمان بین المللی مطالعات استراتژیک» واشنگتن معتقد است: «به نظر می رسد که نوع طراحی کارخانه تولید موشک بالستیک عربستان سعودی با وجود کوچکی حجم آن، مشابه طراحی چینی است. حمایت تسلیحاتی چین از سعودی یک مسأله غافلگیرکننده نیست چراکه همواره وجود داشته است».
این کارشناس برجسته حوزه دفاع موشکی در ادامه اظهارات خود همچنین می افزاید: «چین سابقه فروش تسلیحات نظامی از جمله هواپیماهای نظامی و بدون سرنشین به عربستان سعودی را در پرونده دارد؛ کما اینکه این کشور سابقا موشک های بالستیک دانگ فنگ خود را به ریاض فروخته است». ذکر این نکته ضروری است که خریدهای موشکی عربستان و به ویژه اینکه نوعی از موشکها را در اختیار گرفته که قابلیت حمل کلاهک هسته ای دارد نیت سعودی را از هر دو برنامه موشکی هسته ای نشان می دهد.
بلندپروازی‌های هسته‌ای در دستور کار
واقعیت آن است که اقدام سعودی در راه اندازی کارخانه تولید موشک های بالستیک به صورت مستقیم با بلندپروازی های مقامات این کشور و در رأس آنها «محمد بن سلمان» درخصوص دستیابی به سلاح هسته‌ای، در ارتباط است. از آنجایی که عربستان سعودی در حال حاضر سلاح هسته ای در اختیار ندارد، بنابراین تولید موشک های بالستیک می تواند مقدمه ای برای دستیابی به این دست از تسلیحاتِ مدنظر ولیعهد بلندپرواز سعودی باشد.
درهمین ارتباط، «جفری لوئیز» کارشناس موشکی مؤسسه مطالعات بین المللی «مولدبوری» در شهر کالیفرنیا ایالات متحده آمریکا با اشاره به مسأله مذکور تأکید می کند: «این سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در حوزه موشکی عموما با هدف تلاش برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای صورت می پذیرد». این کارشناس حوزه موشکی همچنین ادامه می دهد: «البته بعید می دانم که عربستان سعودی توانایی ساخت موشک های بالستیک دوربرد و به تبع آن، دستیابی به سلاح هسته ای را داشته باشد».
این درحالی است که مرکز مطالعات بین المللی صلح (IPSC) نیز با انتشار مقاله ای در این خصوص، تأکید می کند که برنامه موشکی عربستان با بلندپروازی‌های هسته‌ای محمد بن سلمان مرتبط است.
عوامل نگرانی ایالات متحده از تولید موشک بالستیک سعودی
به نظر می رسد همانطور که اختلافات زیادی میان عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا در خصوص فعالیت های هسته ای ریاض وجود دارد، در حوزه تولید موشک های بالستیک نیز واشنگتن به شدت در قامت منتقد و مخالف ریاض ظاهر شده است و تحت هیچ شرایطی با اقدام جدید سعودی در تولید موشک بالستیک موافق نیست.
یکی از علل و عوامل مخالفت آمریکایی ها با این مسأله هم آن است که آنها ترجیح می دهند از یک سوی وابستگی همیشگی عربستان سعودی به ایالات متحده آمریکا از لحاظ سیاسی و نظامی همچنان ادامه داشته باشد و از سوی دیگر، منافع مالی و اقتصادی حاصل از فروش تسلیحات از جمله موشک‌هایشان به ریاض، کم یا قطع نشود.
اختلافات عربستان سعودی با ایالات متحده آمریکا در خصوص تولید موشک های بالستیک توسط ریاض توسط رسانه های صهیونیستی نیز مورد تأیید قرار گرفته است. در همین ارتباط، روزنامه صهیونیستی «والا» ضمن تأیید اختلافات گسترده سعودی و واشنگتن درخصوص کارخانه تولید موشک بالستیک سعودی می نویسد: «آمریکا به مقامات سعودی ابلاغ کرده که با فعالیت های آنها در خصوص تولید موشک های بالستیک کاملا مخالف است».
این روزنامه صهیونیستی همچنین در گزارش خود آورده است: «مقامات آمریکایی اینگونه استنباط می‌کنند که در صورت تداوم فعالیت های ریاض در تولید موشک بالستیک، آنها در اعمال فشار بر ایران برای متوقف ساختن برنامه موشکی آن، با مشکلات و سختی های زیادی مواجه خواهند شد». طبق اعلام این روزنامه، به همین دلیل ایالات متحده مجبور است دیر یا زود، سعودی را به دلیل برنامه موشکی آن مورد تحریم قرار دهد.