خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمدحسین عابدی؛ یک ماه از انتشار اینفوگرافی وزارت کشور در حوزه اعتبارات استانی می‌گذرد. طرح گرافیکی که نشان می‌داد سمنان ۲۹ استان دیگر کشور را بالای سرخود می‌بینید و تنها استان قم از سمنان درزمینهٔ اعتبارات سهم کمتری دارد. پس از انتشار این تصویر بود که اظهارنظرهای مختلف در مجامع و رسانه‌ها از سوی مسئولان مطرح شد.
سهم استان سمنان از بودجه ۹۸ حدود ۳۵ هزار میلیارد ریال عنوان‌شده که فاصله آن تا استان قم به‌عنوان آخرین استان کشور ازلحاظ سهم اعتباری دو هزار میلیارد ریال است این در حالی است که استانی مانند خراسان شمالی بیش از ۴۵ هزار میلیارد و استانی مانند خوزستان بیش از ۳۰۰هزار میلیارد ریال اعتبار در سال ۹۸ خواهد داشت هرچند قیاس بین استانها به دلیل عدم وجود شرایط یکسان در مساحت جغرافیایی، موقعیت سوق‌الجیشی، جمعیت و ... صحیح نیست اما می‌توان درباره جایگاه استان سمنان در رتبه سی‌ام کشور مباحثی را مطرح کرد.
۵ کانال دریافت اعتبارات
پیش از ورود به موضوع اعتبارات استانی باید ابتدا بیان کرد که اعتبارات استان سمنان از پنج کانال دریافت می‌شود به‌عبارت‌دیگر برای فهم راحت‌تر مفاهیم مطرح‌شده در این گزارش ابتدا باید بگوییم که یک استان مانند سمنان چگونه اعتبارات خود را به دست می‌آورد در این زمینه نادر مالکی رئیس سازمان برنامه‌وبودجه استان سمنان بابیان اینکه در سال ۹۷ بودجه عمرانی استان سمنان چهار هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال بوده است، می‌گوید: اعتبارات استانی موسوم به جدول ده یک، اعتبارات متوازن، سه درصد نفت شامل دو درصد مناطق نفت‌خیز و یک درصد برای مناطق محروم، اعتبارات ملی استانی شده و اعتبارات ملی پنج کانالی هستند که اعتبارات از طریق آن‌ها به استان سمنان سرازیر می‌شود.
مالکی رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان بابیان اینکه برخی نهادها مانند دانشگاه‌های علوم پزشکی شاهرود و سمنان و مثلاً آموزش‌وپرورش بودجه‌ها و اعتبارات مستقیم را از وزارتخانه‌ها دریافت می‌کنند که در مورد دوم غالب آن نیز صرف حقوق معلم‌ها می‌شود پس دیدن برخی ارقام در بودجه بعضاً به این عامل نیز بستگی دارد.
وی می‌گوید: در سال ۹۷ بیش از ۶۰ درصد بودجه‌های عمرانی استان تحقق‌یافته است. ضمن اینکه استان در جذب اعتبارات هزینه‌ای عملکرد بسیار موفقی داشته است ازاین‌رو ما معتقد هستیم که سمنان به‌عنوان دومین استان کشور ازنظر رشد اعتبارات هزینه‌ای در کشور محسوب می‌شود تلاش ما بر این بوده از این طریق نیز به بهبود شرایط اقتصادی در استان کمک کنیم.
رشد اعتبارات هزینه‌ای
رئیس سازمان برنامه‌ریزی استان سمنان همچنین معتقد است: باروی کار آمدن دولت روحانی خوشبختانه گشایش‌های خوبی در بودجه صورت گرفت، برای مثال باید گفت تا پیش‌ازاین بودجه عمرانی کشور عمدتاً بین سه تا چهار درصد کل بودجه بود اما در این دولت برای نخستین بار بودجه عمرانی به پنج درصد افزایش یافت.
مالکی اما درباره رتبه نازل استان سمنان در حوزه اعتبارات معتقد است: همان‌طور که بیان شد برای مثال آموزش‌وپرورش ۱۰ هزار حقوق‌بگیر در استان دارد که اعتبارات آن به‌حساب استان منظور می‌شود اما استانی دیگر ممکن است ۹۰ هزار حقوق‌بگیر آموزش‌وپرورش داشته باشد پس اعتباراتش نیز (در حوزه آموزش‌وپرورش) ۹ برابر استان سمنان می‌شود درنتیجه اینکه بگوییم استان سمنان رتبه یکی به آخر دارد درست نیست و باید تمام جوانب و ملاک‌ها را در نظر گرفت.
وی بابیان اینکه سمنان به‌عنوان دومین استان کشور ازنظر رشد اعتبارات هزینه‌ای در کشور است و این موضوع چرا مدنظر رسانه‌ها و برخی منتقدان قرار نمی‌گیرد؟، گفت: در سال ۹۷ بیش از ۶۰ درصد بودجه‌های عمرانی استان تحقق‌یافته و در ضمن سمنان در جذب اعتبارات هزینه‌ای عملکرد بسیار موفقی داشته است. اگرچه استان سمنان به دلیل شاخص جمعیتی آن ازنظر میزان بودجه سالانه از استان‌های آخر کشور محسوب می‌شود اما استان سمنان ازنظر سرانه بودجه جزو پنج استان برتر کشور قرار دارد.
علی‌رضا آشناگر استاندار سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: مردم باید در نظر بگیرند که اعتبارات سفر دوم رئیس‌جمهور به استان که ماه‌های گذشته برگزار شد درمجموع یک هزار و ۴۸۲ میلیارد تومان است که ۱۹ میلیارد از این رقم برای سال ۹۷، ۶۴۱ میلیارد برای سال ۹۸ و ۷۲۳ میلیارد برای سال ۹۹ در نظر گرفته‌شده و نباید نگرانی بابت کاستی اعتبارات داشت.
جایگاه بودجه‌ای استان سمنان مناسب نیست
«استان سمنان در رده‌های بسیار پایین اعتبارات بودجه سال ۹۸ قرار دارد» این جمله‌ای است که سید حسن حسینی شاهرودی نماینده شاهرود و میامی در مجلس در گفتگو با خبرنگار مهر، مطرح کرد، وی معتقد است: درست است که این اعتبارات بر اساس آمایش سرزمینی انجام‌شده اما بازهم نباید تا این اندازه اعتبارات ما پائین باشد. مسئولان استان می‌بایست با تلاش بیشتر و به‌کارگیری ظرفیت‌ها و معرفی آن‌ها تعامل بیشتری با دستگاه‌های بالادستی خودشان در مرکز داشته باشند تا بتوانند سهم واقعی مردم استان را از اعتبارات وصول کنند
حسینی شاهرودی می‌افزاید: شاید بتوان علت آخر بودن استان سمنان را در عدم تعامل برخی مسئولان استان سمنان درگذشته با مرکز، وزارتخانه‌ها و سازمان برنامه بودجه دانست لذا امیدواریم با برنامه‌ریزی‌های بهتر این کاستی‌ها جبران شود.
وی البته به سفر رئیس‌جمهور به استان سمنان نیز اشاره‌کرده و معتقد است: درمجموع با اعتباراتی که استان از این سفر گرفت جهش بسیار بزرگی در بودجه به وجود آمد هرچند مقطعی و دوساله خواهد بود ولی این وضعیت، بودجه ما را نزدیک به چهار برابر کرده است. با این روند به لحاظ بودجه‌ای در دهک اول قرار خواهیم گرفت؛ این بودجه جدا از بودجه سالانه‌ای که در سفر ریاست جمهوری نصیب استان شد لذا باید گفت این جهش بزرگی است که باید آن را حفظ و تقویت کنیم.
بودجه‌ای که ناکافی است
نماینده سمنان، سرخه و مهدی‌شهر در مجلس شورای اسلامی نیز بودجه استان را ناکافی دانست و تأکید کرد: استان در سال جاری رشد نسبی اعتبارات را شاهد است اما بااین‌حال هنوز در رتبه سی‌ام کشور قرار داریم که این امر برازنده استان سمنان بااین‌همه ظرفیت اقتصادی نیست.
احمد همتی معتقد است دو عامل جمعیت و همچنین عملکرد مسئولان دولتی عوامل تأثیرگذار بر کاهش بودجه هستند و از سوی دیگر رشد اعتبارات می‌تواند به ما کمک کند تا بتوانیم شاهد اجرای طرح‌ها و پروژه‌های خوب در استان باشیم و از سوی دیگر سفر رئیس‌جمهور به استان در سال جاری خوشبختانه دستاوردهای خوبی را همراه داشت.
ضرورت برنامه‌ریزی برای بودجه
ابوالفضل حسن بیگی نماینده دامغان در مجلس نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تأکید بر اینکه فارغ از بودجه باید برنامه‌ریزی در کشور مناسب باشد، می‌گوید: بهره‌گیری از امکانات اقتصادی کشور به‌خوبی صورت نگرفته است.
وی معتقد است: ما نه‌تنها بودجه بلکه در به‌کارگیری از ظرفیت‌هایمان نیز موفق عمل‌نکرده‌ایم برای مثال حمایت از تولید داخلی که امروز توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی ب مثابه شعار سال ۹۷ تعیین‌شده نیازمند عزم همگانی و اهتمام ویژه است تا همه مردم و مسئولان دست‌به‌دست هم بتوانند از پتانسیل‌های موجود در کشور استفاده بهینه کنند.
این عضو خانه ملت می‌گوید: تا سال ۹۴ بودجه استانی در دامغان حدود ۱۰ میلیارد تومان بود اما در سال ۹۷ این عدد به ۳۱۶ میلیارد تومان رسید، همچنین در سال گذشته ۱۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار در قالب تسهیلات در بخش صنعت و معدن در نظر گرفته‌شده که رقم خوبی است اما معتقدیم که مسئولان ما در شهرستان‌ها و استان سمنان باید برای کاربردی کردن این اعتبارات برنامه داشته باشند.
روحانی به داد بودجه رسید یا آن را کم کرد؟
در بین سخنان دولتی‌ها اما کارشناسان نیز نظرات متفاوتی دارند، برخی معتقد هستند که بودجه استان سمنان به لحاظ آمایش سرزمینی و جمعیتی مناسب تدوین‌شده اما برخی دیگر مانند علی‌رضا معصومی مدرس دانشگاه معتقد هستند در بودجه ۹۸ متأسفانه استان سمنان قربانی سفر روحانی در آبان ماه ۹۷ شده است، وی می‌گوید: اگر بنا به جمعیت قرار باشد اعتباری توزیع شود چرا استان قم که دو برابر سمنان جمعیت دارد رتبه آخر کشور را دارد و چرا تفاوت استانی مانند قم با خراسان شمالی تا این اندازه است؟ لذا ما معتقد هستیم که دولت بودجه امسال استان سمنان را دست‌کم گرفته تا با سفر استانی روحانی جبران شود.
معصومی می‌گوید: عین این اتفاق درباره کرمان نیز افتاد، سفر روحانی به کرمان یکی از بالاترین میزان اعتبارات مصوب در تاریخ انقلاب اسلامی را برای این استان به ارمغان آورد و دقیقاً در پایان سال رتبه کرمان نزول پیدا کرد به نظر می‌رسد اگر روحانی به استانی سفر و اعتباراتی را برای آن استان مصوب کند همان سال اعتبارات استانی دولتی آن استان کاهش می‌یابد.
عملکرد مسئولان در بودجه موثر است
این کارشناس اما دومین عامل را عملکرد مسئولان می‌داند و می‌گوید: ما متأسفانه مسئولانه در قبال اعتبارات رفتار نمی‌کنیم، بارها و بارها تذکر داده‌شده که مدیران شهرستانی به‌جای جذب اعتبارات و تسهیل شرایط برای سرمایه‌گذاران نسبت به دفع آن‌ها اقدام می‌کنند آن‌هم با این بهانه و توجیه که از سیکل اداری و کار بروکراسی فراری هستند برای مثال سال گذشته شخصی برای سرمایه‌گذاری در شاهرود به یکی از ادارات مراجعه می‌کند و رئیس اداره در عین ناباوری به وی می‌گوید چرا سرمایه‌ات را می‌خواهی تلف کنی! برو در تهران سرمایه‌گذاری کن! این یعنی فراری دادن سرمایه‌گذاران و درنتیجه عدم جذب اعتبارات سرمایه‌ای و علل دیگر که با همین کاستی‌ها پدید می‌آید.
معصومی می‌گوید: اعتبارات و سیکل اداری رابطه مستقیم دارند و مثل دانه‌های دومینو دستگاه‌های اجرایی کنار هم گذاشته می‌شوند، وقتی اولی با تلنگری بلغزد تا انتها تک‌تک دومینوها می‌ریزند و این امر درباره اعتبارات نیز صادق است، وقتی در جذب موفق نباشی، در تخصیص هم موفق نیستیم و درنتیجه در سرانه موفق نخواهیم بود به همین شکل تا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی که سهم استان را کاهش می‌دهد.
درنهایت باید گفت اگرچه استان سمنان به علت شاخص جمعیتی آن ازنظر میزان بودجه سالانه از استان‌های آخر کشور محسوب می‌شود اما استان سمنان ازنظر «سرانه بودجه» جزو پنج استان برتر کشور قرار دارد و اگر سه درصد نفت که یک درصد آن شامل مناطق محروم می‌شود را نیز در کنار سفر روحانی به استان سمنان در نظر بگیریم شرایط بودجه کمی بهتر می‌شود اما همه‌چیز بودجه نیست بلکه مدیریت استان و استفاده درست از منابع نیز باید بهبود یابد.