خبرگزاری مهر-گروه فرهنگ، بیش از دو ماه به برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب باقی مانده است اما تب و تاب کاغذ در بازار نشر کماکان اجازه انتشار آثار تازه به ناشران را نمی‌دهد و وضعیت حاکم بر بازار کاغذ و قیمت‌های بالای حاکم بر آن همچنان پابرجاست.
با وجود اینکه طبق آخرین جدول منتشر شده از سوی کارگروه کاغذ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیشترین حجم کاغذ مطبوعاتی و تحریر و بالک ترخیص شده از گمرک، آثار وارد شده از مبدا روسیه و چین بوده است اما حجم بالایی از تقاضاهای بدون تخصیص ارز از همین مبادی نیز در همین جدول به چشم می‌خورد و به این بحران دامن می‌زند.
به تازگی مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت ارشاد گفت: درپی هماهنگی‌های صورت گرفته با بانک مرکزی، شرکت‌های متقاضی ورود کاغذ با ارز دولتی که پروفرمای آنها در بانک مرکزی مانده، می‌توانند با تغییر نوع ارز درخواستی خود به «یوان»، «درهم» و «روبل»، معادل یورویی آن را در کمترین زمان ممکن دریافت کنند.
سید محمدرضا دربندی گفته است که با توجه به مسائل پیش آمده در خصوص تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی، تجار کاغذ می‌توانند ضمن مذاکره با شرکت‌های طرف مقابل، با تغییر ارز پروفرمای خود از یورو به سه ارز فوق، معادل آن را سه روزه دریافت کنند.
به گفته دربندی در گذشته روال تغییر ارز در پروفورما بر این بود که متقاضی تغییر ارز باید روند درخواست خود را از ابتدا شروع و به تصویب دوباره وزارت صمت می‌رساند و این فرایند حداقل دو ماه به‌طول می‌انجامید، اما در پی تصمیم‌گیری‌های جدید، بانک مرکزی، ارز درخواستی را سه روزه در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد و نیازی به طی مراحل قبلی نیست.
این اظهارات در حالی انجام می‌پذیرد که از نیمه شهریورماه سال جاری تا نیمه بهمن‌ماه، 377 پرونده در زمینه واردات کاغذ در کارگروه مربوطه در وزارت ارشاد گشوده شده و بررسی شده است و از میان آنها تا کنون برای 53 پرونده تامین ارز شده که بخش زیادی از این پرونده‌ها پس از تامین هنوز مراحل خرید ارز را انجام نداده‌اند و تنها 24 پرونده از میان آنها موفق به ترخیص کاغذ شده است که بخش عمده آن مربوط به کاغذهای مطبوعاتی و نه چاپی است. این آمار در کنار اظهارات دربندی حاکی از معمایی است که سرنخ حل آن را باید در نگاه بانک مرکزی به لزوم تامین کاغذ جستجو کرد و نیز نوع بررسی و تشخیص توان واردات شرکت‌ها و افراد در کارگروه وزارت ارشاد.
با این همه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر می‌رسد که کارگروه کاغذ وزارت ارشاد در جلسات هفته آینده خود مکانیزم قیمت‌گذاری بر روی کاغذ را نهایی کرده و نرخ تازه این کالا به منظور ترخیص و تحویل به کارگروه و نیز نظارت سازمان حمایت از مصرف‌کننده ابلاغ می‌شود.
با این نرخ تازه واردکنندگان تکلیف خود را برای واگذاری محصول خود به کارگروه، روشن‌تر خواهند داشت هر چند که با وجود این فرصت برای واردکنندگان که بتوانند محصول واردشده خود را با سود قطعی 15 درصد به کارگروه کاغذ تحویل دهند تا از طریق مبادی در نظر گرفته شده توزیع شود، برخی از واردکنندگان از واگذاری کاغذشان به کارگروه از این مساله استنکاف کرده‌اند.
همچنین بخش وسیعی از بدنه بخش خصوصی واردکنندگان کاغذ از ورود وزارت ارشاد به فرآیند قیمت‌گذاری و واردات اعتراض داشته و عنوان می‌کنند که باید کالا بدون نظارت دولت و با تامین ارز از سوی سامانه نیما به دست مصرف‌کننده برسد؛ اقدامی که برخی آن را موجب تشدید در قیمت‌های فعلی و غیرقابل کنترل شدن نوسانات آن اعلام می‌کنند.
این ماجرا با جدال لفظی هفته‌های اخیر مدیرعامل تعاونی ناشران و کتابفروشان تهران و رئیس اتحادیه کاغذ و مقوای تهران در یکی از رسانه‌ها نیز وارد فاز تازه‌ای شده است. از سویی رئیس اتحادیه مدعی ناکارآمدی وزارت ارشاد در فروش کاغذ و دامن زدن به افزایش قیمت‌هاست و از سوی دیگر مدیرعامل شرکت تعاونی ناشران و کتابفروشان تهران سوداگری اعضای صنف اتحادیه کاغذ و مقوا را عامل گرانی‌های اخیر و نیز سال‌های قبل می‌داند.
در این میان مدیران کارگروه کاغذ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز معتقدند حضور آنها در این بازار راه را برای سوداگری در آن بسته است.
نکته اصلی که هر دو گروه بر آن صحه می‌گذارند نبود یک سازوکار نظارتی در این زمینه است و نظارت بر واردات و تحویل درست و به موقع این محصول به توزیع کنندگان معرفی شده و در نهایت مصرف‌کنندگان. این عدم نظارت که به اتفاقات بسیاری در بازار کاغذ دامن زده است کار را به جایی رسانده که برخی خبرها حاکی از فروش کاغذهای وارد شده به کشور به ناشران و چاپخانه‌داران غیر پایتخت‌نشین با قیمت‌های بالا و با فاکتورهای غیر رسمی دارد.
حال باید منتظر ماند و دید در ماراتن باقی مانده تا نمایشگاه کتاب توان سوداگران کاغذ در بازار بیشتر خواهد بود و یا سازوکار وارداتی توزیعی دولت.