خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: مسئولان مدعی هستند که سطح و تولید توتون گلستان در سال زراعی جاری دو برابر می‌شود اما کارشناسان اصرار دارند اگر تعرفه توتون خام و خرمن آماده یکسان باشد و واردات ادامه یابد نمی‌توان به توسعه کشت محصول در استان امید داشت.
شاید اطلاعات دقیقی از نخستین باری که کشت بوته‌های تلخ توتون در گلستان آغاز شد در دست نباشد اما شرکت دخانیات ایران (شعبه گلستان) حدود ۸۰ سال قدمت دارد و کشاورزان گلستانی بیش از هشت دهه است که ابتدا با شرکت دخانیات پیمان می‌بندنند و سپس کشت را آغاز می‌کنند.
از حدود ۹ هزار تن تولید سالانه توتون کشور ۷۰ درصد در گلستان و مابقی در استان‌های گیلان، مازندران و کردستان تولید می‌شود.
هرچند در مردادماه سال گذشته مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت از پنج برابر شدن تولید فعلی توتون در کشور خبر داده بودند اما به دلیل مشکلات موجود، تولید این محصول در سال‌های اخیر روند نزولی داشته و از ۶ هزار تن به هزار و ۷۰۰ تن رسیده تا جایی که در سال زراعی گذشته بسیاری از توتون‌کاران گلستانی حاضر به کشت محصول نشدند.
هرچند در سال زراعی گذشته (۹۷) هم سطح کشت و تولید محصول در گلستان نسبت به سال ماقبل آن به شدت کاهش یافت اما رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان معتقد است استان در سال گذشته تجربه خوبی داشته و قیمت توتون سه برابر شده است.
حسینقلی قوانلو در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برنامه‌ای که در سال زراعی گذشته اجرا شد خوشبختانه برنامه موفقی بود و خریدارها را متنوع کردیم و نگذاشتیم شرکت دخانیات تنها عامل فروش باشد.
افزایش قیمت انگیزه کشت ایجاد کرد
وی با این توضیح که قیمت توتون پس از سه سال افزایش یافت و از هشت تا ۹ هزار تومان به ۱۸ تا ۲۴ هزار تومان رسید، گفت: سال زراعی گذشته هرچند سطح کشت به شدت کاهش یافت اما توتون گلستان با قیمت خوبی فروخته شد و همین موضوع انگیزه خوبی برای کشت ایجاد کرد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان افزود: شهرستان علی‌آبادکتول مرکز کشت توتون استان است؛ گزارش‌هایی دریافت کرده‌ایم که توتون‌کاران حداقل دو برابر سال زراعی گذشته زمین اجاره کرده‌اند و در حال آماده‌سازی برای کشت هستند.
اصلاح وضع موجود نیازمند دستورالعمل بود و اصرار کردیم در کنار واردات باید ۲۰ درصد از توتون داخلی برای تولید سیگار مصرف شود و تجّار داخلی راهم فعال کردیموی با بیان این‌که افزایش سطح کشت به نفع استان است، ادامه داد: توتون نسبت به سایر محصولات اشتغال بیشتری ایجاد می‌کند (اگر کشت سایر محصولات زراعی سه ماه زمان نیاز دارد کشاورز توتون‌کار ۱۱ ماه درگیر کشت است)؛ توتون می‌تواند جایگزین کشت شالی شود و به صرفه‌جویی در مصرف آب کمک کرده و درآمد بیشتری برای کشاورزان ایجاد کند.
قوانلو اضافه کرد: در سال زراعی گذشته (۹۷) در گلستان حدود دو هزار تن توتون تولید شد و پیش‌بینی می‌کنیم امسال (سال زراعی ۹۸) سطح کشت و برداشت محصول حداقل دو برابر شود.
در حالی‌که رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان افزایش قیمت را عامل انگیزشی برای افزایش سطح کشت توتون در استان می‌داند اما نماینده مردم علی‌آبادکتول در مجلس شورای اسلامی معتقد است افزایش سطح کشت نیازمند تغییرات اساسی در دستورالعمل‌ها و سیاست‌گذاری‌ها به‌ویژه در واردات است.
اسدالله قره خانی به خبرنگار مهر اظهار کرد: کشت توتون و خرید انحصاری در دست شرکت دخانیات ایران بود و در سال‌های گذشته یکسری مشکلات برای این صنعت ایجاد شد.
وی به مشکلات موجود اشاره کرد و گفت: شرکت دخانیات جزو شرکت‌های واگذاری اصل ۴۴ قانون اساسی بود و به عنوان رد دیون در اختیار شرکت ملی ذوب آهن و فولاد قرار گرفت؛ این شرکت (شرکت ملی فولاد) شرکت ورشکسته‌ای بود و برای این‌که بتواند حقوق مستمری‌بگیران را پرداخت کند از شرکت دخانیات برداشت کرد.
نماینده مردم علی‌آبادکتول در مجلس شورای اسلامی افزود: این برداشت‌ها باعث شد نقدینگی شرکت دخانیات گرفته شود و قدرت خرید نداشته باشد به همین دلیل برای این‌که به کشاورزان پاسخی ندهد سطح کشت چند هزار هکتاری را به ۶۰۰ تا ۷۰۰ هکتار رساند.
شرکت دخانیات را از انحصار خارج کردیم
وی با اشاره به این‌که موضوعاتی در مورد سیاست‌گذاری در این حوزه وجود داشت، ادامه داد: شرکت فولاد زیر نظر وزارت تعاون بود و یکسری تضاد وجود داشت؛ ورود کردیم و شرکت دخانیات را از انحصار خارج کرده و بخش خصوصی و وزارت صنعت، معدن و تجارت را وارد موضوع کردیم به‌گونه‌ای که شرکت دخانیات واردکننده صرف نباشد.
قره خانی با این توضیح که استیضاح وزیر تعاون (ربیعی) هم بی‌ارتباط با موضوع توتون نبود، تصریح کرد: اصلاح وضع موجود نیازمند دستورالعمل بود و اصرار کردیم در کنار واردات باید ۲۰ درصد از توتون داخلی برای تولید سیگار مصرف شود و در کنار آن تجّار داخلی راهم فعال کردیم.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: با اجرای دستورالعمل و ورود تجار، شرکت‌های مختلفی کار خرید توتون را انجام دادند و قیمت دو تا سه برابر و درآمد خوبی برای توتون‌کاران ایجاد شد.
وی با بیان این‌که صادرات توتون از ایران به روسیه آغاز شده است، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون که کشاورزان در حال آماده‌سازی زمین برای کشت هستند، بذر توتون در استان گلستان پیدا نمی‌شود و امید داریم درآمد، اشتغال و سرمایه‌گذاری درازمدت مردم در حوزه کشت توتون نتایج خوبی برای سال‌های آینده برای استان به‌همراه داشته باشد.
اما برخلاف صحبت‌های قره خانی مدیر مجتمع دخانیات استان گلستان معتقد است نجات کشت توتون در منطقه نیازمند تغییر در تعرفه واردات خرمن آماده و محصول خام (توتون) است.
مهدی حاجیلری به خبرنگار مهر اظهار کرد: از سال ۱۳۹۲ مسئولیت کشت و عقد قرارداد با توتون‌کاران از شرکت دخانیات گرفته شد و شرکت دخانیات سیاست‌گذار این حوزه نیست؛ ما یک بخش خصوصی مانند سایر شرکت‌های خصوصی هستیم که نیازمند حمایت‌های دولتی هستیم اما به دلیل تجربیات گذشته در زمینه توتون در حال کمک به مسئولان هستیم تا مشکل توتون‌کاران منطقه رفع شود.
اصرار بر تفاوت قائل شدن بین عوارض واردات خرمن و توتون
وی افزود: ما در جلسات مختلف پیشنهاد داده‌ایم و همچنان اصرار داریم تنها راه حمایت از توتون‌کاران، افزایش عوارض واردات و تفاوت قائل شدن بین عوارض واردات خرمن آماده و توتون خام است.
مدیر مجتمع دخانیات استان گلستان توضیح داد: خرمن آماده، توتون فراوری شده است که سیگار پیچ می‌شود اگر تعرفه واردات آن و توتون خام یکی باشد و بین عوارض این دو تمایز نباشد انگیزه‌ای برای استفاده از توتون داخلی و فراوری آن وجود ندارد.همچنان اصرار داریم تنها راه حمایت از توتون‌کاران، افزایش عوارض واردات و تفاوت قائل شدن بین عوارض واردات خرمن آماده و توتون خام است
وی ادامه داد: هم‌اکنون واردات سیگار در کشور تقریبا صفر است اما چون توتون آماده وارد شده؛ سیگارت زده و بسته بندی می‌شود کمکی به افزایش تولید توتون داخلی و اشتغال نمی‌کند.
حاجیلری با تاکید بر این‌که باید بین تعرفه واردات خرمن آماده و محصول خام (توتون) تفاوت وجود داشته باشد، اضافه کرد: از طریق مجلس شورای اسلامی پیگیر هستیم و قول‌هایی هم داده شده تا تعرفه واردات خرمن آماده تا ۵۰ درصد افزایش یابد.
وی با این توضیح که این موضوع در بودجه سال ۹۸ دیده شده و در کمیسیون اقتصادی رای آورده است، تصریح کرد: امیدواریم این موضوع در کمیسیون تلفیق و صحن علنی مجلس رای بیاورد چراکه این افزایش می‌تواند در کوتاه مدت به افزایش تولید داخل کمک کند.
حاجیلری متذکر شد: امیدواریم مجلس روی افزایش تعرفه خرمن نهایی برش خورده اصرار کند تا کارخانجات سیگارت سازی برای استفاده از توتون داخلی رغبت داشته باشند.
هرچند پیش‌بینی مسئولان از افزایش سطح کشت در استان گلستان حکایت دارد اما به نظر می‌رسد افزایش تعرفه واردات خرمن تنها راه حل انگیزشی برای استفاده از توتون داخلی است که باید مورد توجه سیاست‌گذاران و قانون‌گذاران قرار گیرد.