مجله مهر: پس از سفر یکروزه بشار اسد به تهران، محمدجواد ظریف به دلیل دعوت نشدن به جلسه «رئیس جمهور سوریه - رئیس جمهور ایران» استعفا کرد اما در کمتر از یک روز به محل کارش بازگشت. در همان یک روزی که ظریف به صورت اینستاگرامی استعفا داده بوده، فضای مجازی واکنش‌های متفاوت و حتی متناقضی به این مسئله نشان داد. بعضی‌ها از این استعفای نابه‌جای ناراحتی کردند و برخی هم از آن استقبال کردند!
وطن‌امروز در گزارشی مفصل به قلم بهزاد مهرکش به بررسی این اتفاق در فضای مجازی پرداخته و نوشته است: «در شرایطی که تمام رسانه‌های بین‌المللی در شوک سفر مهم بشار اسد به تهران و دیدار او با رهبر معظم انقلاب بودند، استعفای ناگهانی و غیرمرسوم ظریف از طریق پیج اینستاگرامش باعث شد تا خبر اعلام جهانی پیروزی مقاومت به حاشیه رود و رسانه‌های خارجی نیز با فرصت‌طلبی، جهت اخبار و دوربین‌ها را به سمت این استعفا بچرخانند تا اتفاق تاریخی سفر بشار اسد بعد از ۷ سال به ایران تحت‌الشعاع قرار گیرد.
ر روز شنبه در گزارشی با عنوان «هدیه به دشمن» در گفت‌وگو با کارشناسان و نمایندگان مجلس، وطن‌امروز به بررسی تبعات این استعفا پرداخت اما موضوع قابل تأمل این بود که واکنش افکار عمومی و به صورت ویژه کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز به استعفای ظریف منفی بود و از نگاه مردم، این استعفا جایی برای دفاع نداشت. اتفاقی که بعد از این استعفا افتاد تلاش برای قهرمان‌سازی جریان اصلاح‌طلب و حامی دولت در شبکه‌های اجتماعی بویژه توئیتر برای ظریف بود. در شرایطی که کاربران شبکه‌های اجتماعی از لحظه استعفای هزینه‌ساز ظریف، این اقدام را در راستای ناهماهنگی‌های داخلی و همچنین فرار وزیر امور خارجه از پاسخگویی با ۲ هشتگ #فرار_ظریف و #دولت_ناهماهنگ عنوان کردند، جریان اصلاح‌طلب با هشتگ #ظریف_بمان به قهرمان‌سازی و تطهیر اقدام هزینه‌ساز ظریف پرداخت.
با بالا گرفتن انتقادات چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای از اقدام ظریف، موج شبکه‌های اجتماعی نیز شدت گرفت و ۲ هشتگ #فرار_ظریف و #دولت_ناهماهنگ ترند اول و دوم توئیتر شد. اگرچه همزمان با این موج انتقادی، جریان اصلاح‌طلب و حامی دولت نیز در تلاش بود هشتگ #ظریف_بمان را ترند کند اما بر اساس داده‌کاوی‌های انجام شده توسط تمام پایشگرها که بخشی از آن در دسترس عموم نیز قرار دارد، این هشتگ نتوانست رتبه‌ای بالاتر از ۵ آن هم برای مدت کوتاهی پیدا کند و در نهایت در اوج مباحث مطرح پیرامون این استعفا به رتبه ششم ترندهای توئیتر بازگشت.
هشتم اسفند در ساعت ۱۲ شب، هشتگ #فرار_ظریف، ترند نخست، هشتگ #دولت_ناهماهنگ ترند دوم و هشتگ #ظریف_بمان ترند ششم توئیتر است.
در بازه زمانی هشت ساعت قبل از شش صبح هشتگ #فرار_ظریف و #دولت_ناهماهنگ ترند اول و دوم توئیتر و هشتگ #ظریف_بمان در رتبه یازده است.
بر اساس داده‌کاوی‌ها انجام‌شده، تعداد توئیت و ریتوئیت کاربران درباره هشتگ #ظریف_بمان نزدیک به ۱۸۳۰۰ عدد بوده و این در حالی است که هشتگ #فرار_ظریف، #دولت_ناهماهنگ و #کودک_شو مشارکتی بین ۶۸ تا ۱۸۰ هزار توئیت و ریتوئیت داشته‌اند.
اما در حالی که بر اساس نتایج داده‌کاوی‌های انجام‌شده توسط تمام پایشگرها که در چند روز مربوط به خبر استعفای ظریف و در بازه‌های مختلف زمانی از ابتدا تا پایان موج آن اعلام شد، ترندهای برتر توئیتر فارسی، آمار اعلام شده در ابتدای گزارش را تایید می‌کند، خبرگزاری دولتی ایرنا در گزارشی عجیب که بامداد ۸ اسفند منتشر کرد مدعی شد هشتگ #ظریف_بمان ترند نخست توئیتر فارسی شده است! همان زمان موج انتقادی گسترده‌ای نسبت به این خبرسازی انجام شد به گونه‌ای که حتی برخی حامیان سیاسی دولت نیز نسبت به این اقدام غیرحرفه‌ای اعتراض کردند. با بالا گرفتن موج انتقادات از دروغ‌سازی مجازی برای کمپین حمایتی از ظریف، خبرگزاری دولتی ایرنا مجبور به عقب‌نشینی شد و تیتر خبر خود را به «توجه کاربران به هشتگ #ظریف_بمان» تغییر داد.
البته طبیعی بود که تلخ شدن کام جریان اصلاحات و حامی دولت در پی شکست در این رویارویی باید با چاشنی یک اتهام تکراری به منتقدان همراه می‌شد. تکرار دروغ «منتقدان دولت روبات هستند» این‌بار از سوی یک سایت بدنام حامی دولت کلید خورد؛ ادعایی که با هیچ استنادی همراه نشد و به نظر می‌رسد صرفاً یک واکنش هیستریک نسبت به عدم توان تقابل با کاربران منتقد اقدام آقای ظریف بوده است.
اما توجه ویژه کاربران شبکه اجتماعی توئیتر به تیتر روز ۸ اسفند «وطن‌امروز» یعنی روز بعد از استعفای وزیر امور خارجه نیز تکمیل‌کننده انتقادات جدی کاربران شبکه‌های اجتماعی به استعفای ظریف بود. «وطن‌امروز» در این شماره با تیتر «کودک‌شو» استعفای ظریف را مورد نقد قرار داد. بعد از این بود که در توئیتر، هشتگ #کودک_شو نیز در کنار ۲ هشتگ قبلی مورد توجه قرار گرفت و ذیل آن محتواهای قابل توجهی از سوی کاربران تولید شد. موج کودک‌شو اگرچه بعد از ۲ هشتگ دیگر شروع شد اما به فاصله کوتاهی ترند دوم توئیتر فارسی شد.
نهم اسفند در بازه زمانی ۸ ساعت قبل از ۱۲ ظهر، هشتگ #دولت_ناهماهنگ ترند اول توئیتر و هشتگ #کودک_شو ترند دوم توئیتر است.
هشتم اسفند در بازه زمانی هشت ساعت قبل از ساعت ۱۸ که هشتگ #دولت_ناهماهنگ ترند نخست و هشتگ #کودک_شو ترند سوم است.
نکته قابل تامل اینکه جریان حمایتی از ظریف در توئیتر که نتوانست با منتقدان جدی استعفای او مقابله کند و همان‌طور که اشاره شد درنهایت دست به خبرسازی در این زمینه زد، در شرایطی این نبرد رسانه‌ای را با اختلاف زیاد باخت که ظریف به عنوان پیشانی این جریان و قهرمان آن محسوب می‌شود. به عبارت دقیق‌تر، شاید بتوان گفت کمپین #ظریف_بمان که با هدف تطهیر وزیر امور خارجه و وجهه‌بخشی به او بعد از استعفا انجام شد، انتهای تلاش جریان اصلاح‌طلب و حامی دولت در شبکه‌های اجتماعی بود. این موضوع از جهات مختلف مدنظر است؛ ظریف تنها چهره سیاسی است که حامیان دولت تا سرحد عناوینی چون امیرکبیر و قهرمان دیپلماسی از او یاد کرده‌اند. هنوز عکس‌های تمام‌قد ظریف که برخی رسانه‌ها آن را در لباس امیرکبیر نیز به زور جا داده بودند با تیترهای درشت و رپورتاژی روزنامه‌های اصلاح‌طلب از ذهن‌ها بیرون نرفته است. طبیعی است که بعد از این استعفا جریان سیاسی اصلاح‌طلب و حامی دولت با کمک تمام سلبریتی‌های سیاسی و فرهنگی و همه توان و انرژی پای کار ظریف بیاید، چرا که اساساً تمام حیات سیاسی آنها به جریانی وابسته است که ظریف سردمدار آن است و استعفای او نیز به منزله مرگ سیاسی این جریان بود. به عنوان مثال تصور کنید محمود حجتی، وزیر کشاورزی از سمت خود استعفا داده بود. آیا ممکن بود چنین اتفاقی بیفتد؟
موضوعی که در استعفاهای پیشین یعنی قاضی‌زاده‌هاشمی و عباس آخوندی هم شاهد بودیم و اما موج خاصی در شبکه‌های اجتماعی از سوی حامیان دولت نتوانست شکل بگیرد. لذا باز هم تاکید می‌شود که کمپین #ظریف_بمان نهایت و غایت تلاش جریان رسانه‌ای اصلاح‌طلب و حامی دولت در شبکه اجتماعی توئیتر بود. اما تمام این تلاش‌ها درنهایت نتوانست نبض کاربران شبکه‌های اجتماعی آن هم در فضایی مانند توئیتر را به دست آورد و آنچه در زمان استعفای ظریف مورد توجه ویژه کاربران قرار گرفت صریح‌ترین انتقادات ممکن به استعفای ظریف بود. باید توجه کرد که توئیتر سال‌ها حیاط‌خلوت جریان سیاسی اصلاح‌طلب بوده است و هنوز موج آفرینی و نقش این شبکه اجتماعی در فتنه ۸۸ و سرمایه‌گذاری ویژه وزارت خارجه آمریکا برای بهره‌برداری جریان فتنه از این شبکه در آن زمان فراموش نشده است. از همین رو این شکست سیاسی و رسانه‌ای اصلاح‌طلبان و حامیان دولت در توئیتر را باید مهم تلقی کرد. هیلاری کلینتون، وزیر سابق خارجه آمریکا در کتاب خاطرات درباره پشت صحنه‌های آشوب در ایران می‌نویسد: «در پشت صحنه، گروه من در وزارت خارجه به طور مداوم با فعالان در ایران در ارتباط بودند و برای جلوگیری از تعطیل شدن توئیتر، به طور فوریتی مداخله کردند؛ قطع شدن توئیتر به معنای از بین رفتن یکی از وسایل اصلی ارتباطی معترضان بود».
هشتم اسفند تنها بازه‌ای که هشتگ #ظریف_بمان تونست نهایتاً ترند پنجم بشود.
اما تلاش رسانه‌ای جریان اصلاحات به همین جا ختم نشد و به‌رغم تکذیب ادعای ایرنا و اصلاح تیتر غلط خود درباره ترند شدن هشتگ #ظریف_بمان، روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب یزد روز بعد از آن یعنی در شماره ۹ اسفند در اقدامی عجیب باز هم این دروغ را تکرار کرد و آن را تیتر یک خود قرار داد. شاید علت این اقدام تلقی پیروزی جریان اصلاحات بعد از مدت‌ها از دست دادن حیاط خلوت سیاسی خود در شبکه‌های اجتماعی بوده است که موجب شده این روزنامه اصلاح‌طلب برگشتن ظریف را ناشی از خواست عمومی در شبکه‌های اجتماعی و ادعای دروغ ترند شدن هشتگ مربوط به آن بداند. روند اعتراضی به این خبرسازی‌ها تا حدی پیش رفت که صرفاً با اصلاح خبر ایرنا متوقف نشد و درنهایت معاون خبر خبرگزاری دولت رسماً در صفحه شخصی خود نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. پدرام الوندی شامگاه شنبه در توئیتی با توضیح در این‌باره نوشت: قصدمان دروغگویی نبود. عدد واقعی را نوشته بودیم اما استنتاج خبرنگار غلط بود که درستش کردیم!
به نظر می‌رسد آقای ظریف و جریانات سیاسی حامی او نه‌تنها در فضای واقعی و مناسبات بیرونی اعتبار سیاسی خود را تا حد سیاسی از دست داده‌اند، بلکه در فضای شبکه‌های اجتماعی نیز که روزی حیاط خلوت جریان سیاسی متبوع‌شان بوده است هم با بحران اعتبار مواجه شده‌اند؛ این یک اعلام هشدار به وزیر امور خارجه است که متوجه تبعات اقدامات خود و تاثیرات آن در فضای افکار عمومی داخل کشور و عرصه بین‌المللی باشد.»