خبرگزاری مهر - گروه استانها: امام محمدباقر (ع) پنجمین آفتابی است که بر افق امامت، جاودانه درخشید، زندگی ایشان سراسر دانش و ارزش بود، از این رو از سوی پیامبر اکرم (ص) به «باقرالعلوم» ملقّب گردید. باقرالعلوم نامیده شد، یعنی شکافنده دشواری‌های دانش و گشاینده پیچیدگی‌های معرفت.
حضرت ابوجعفر، باقرالعلوم (ع) در شهر مدینه تولد یافت و بر اساس نظریه بیشتر مورخان و کتاب‌های روایی، تولد آن گرامی اول رجب سال ۵۷ هجری بوده است.
امام باقر (ع) بیش از سه سال از عمر خویش را در حالی که کودکی خردسال بود در عصر جدش امام حسین (ع) گذراند و در آغاز زندگی خویش از نزدیک، حادثه خونین، اسفناک و تاریخی کربلا را شاهد بود.
امام باقر (ع) در خلال امامت پدر بزرگوارش حضرت زین‌العابدین (ع)، از شاخسار رسالت و امامت و علوم نبوی (ص) بهره‌ها برد و در دامن پاک خاندان وحی و امامت پرورش یافت تا در آینده، مسئولیت رهبری و هدایت جامعه اسلامی و بشری را به عهده گیرد.
امام باقر (ع) با برقراری حوزه‌های درسی و مباحثات و گفتمان‌های علمی و اعتقادی، با کج اندیشی‌ها مبارزه کردند
اوضاع سیاسی در دوران حضرت امام محمدباقر (ع) نیز بهتر از آنچه در زمان آبا و اجداد طاهرینش (ع) و شیعیان آن‌ها پیش آمد نبود. برخی از مسائل دوران امامت آن حضرت، مقارن با حکومت ظالمانه هشام بی عبدالملک اموی بود. او مانند دیگر خلفای اموی شدیداً به مقام و منزلت حضرت باقر (ع) در بین مسلمانان رشک برده، در راه تصرف حکومت و کنار زدن امام (ع)، از هیچ جنایتی خودداری نمی‌کرد.
امام باقر (ع) با برقراری حوزه‌های درسی و مباحثات و گفتمان‌های علمی و اعتقادی، با کج اندیشی‌ها مبارزه کرد و تمام ابواب فقهی و اعتقادی را از دیدگاه اسلام ناب، بررسی نمود و به پرورش دانشمندان و فرهیختگان و جنبش بزرگ علمی همت گماشت.
امام باقر (ع) و زدودن شبهات و انحرافات فکری
مدیر مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: امام باقر (ع) در مقطعی که فتوحات اسلامی زیاد شده بود امامت را بر عهده داشتند و اسلام گسترش جغرافیایی داشت.
حجت‌الاسلام محمدصادق یوسفی مقدم ادامه داد: توسعه نیازهای فکری و فرهنگی امت اسلام، گسترش سوالات توسط مردم و جامعه اسلامی و گسترش شبهات مردم از موارد این گسترش اسلام بود.
وی افزود: حکومت بنی‌امیه برای توجیه اقداماتش سعی می‌کرد تا شبهه‌های فکری را زیاد کند تا به دو هدف تسلیم مردم در برابر انحرافات فکری و جریان‌های سیاسی و رفتاری خود توجیه اقداماتش برسد.
حجت‌الاسلام یوسفی مقدم با اشاره به اینکه امام باقر (ع) در دوران امامت خویش سعی بر پاسخ‌گویی به نیازهای مردم به‌صورت واقعی پاسخ داشتند، عنوان کرد: فرستادن افراد به برخی مناطق و بلاد اسلامی، برآوردن نیازهای فکری و فرهنگی جامعه و تربیت شاگردان برجسته از جمله این اقدامات بود.
امام باقر (ع) راه علم را گشودند و امام صادق (ع) به کمال رساندند و در علم و فضیلت کسی قدرت برابری با امام را نداشت
مدیر مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم گفت: امام باقر (ع) با استدلال‌های محکم و تکیه به علم الهی به شبهات مخالفین اسلام و حکام پاسخ می‌دادند.
وی اضافه کرد: امام باقر (ع) راه علم را گشودند و امام صادق (ع) به کمال رساندند؛ در علم و فضیلت، کسی قدرت برابری با امام باقر (ع) را نداشت.
حجت‌الاسلام یوسفی مقدم بیان کرد: شیعیان خود را به فکر و اندیشه و اهل عمل به دستورات خداوند و پیامبر (ص) سفارش می‌کردند.
پرورش علمی و دینی دوستداران اهل بیت (ع)
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه مظلومیت خاندان اهل‌بیت (ع) تا حدی است که در زمان امامتشان نیز غریب بودند، اظهار داشت: اما به هر ترتیب امام سجاد (ع) توانستند شرایط را به‌گونه‌ای مهیا کنند که امام باقر (ع) پس از ایشان بتوانند به پرورش شاگردان و دوستداران اهل‌بیت (ع) بپردازند.
حجت‌الاسلام محمد غفوری ادامه داد: پرورش علمی و دینی دوستداران اهل‌بیت و خاندان پیامبر (ص) از ویژگی‌های دوران امامت امام باقر (ع) است.
وی افزود: این فعالیت‌ها صرفاً یک فعالیت علمی نبودند و شامل مسائل فرهنگی نیز می‌شدند، اما در واقع بن‌مایه این فعالیت‌ها به مسائل سیاسی منتهی می‌شد.
حجت الاسلام غفوری تصریح کرد: امام باقر (ع) با شرح و بسط شرایط یک حاکم اسلامی در جامعه باعث ایجاد تحولاتی در مردم شدند و از آنجایی که این شرایط توسط حاکم وقت اجرا نمی‌شد مردم ناخواسته به قیاس این دو شرایط دست زده و به همین دلیل حکومت احساس خطر می‌کرد.
وی در پایان افزود: ائمه اطهار (ع) از این‌جهت همواره در معرض تهدید حاکمان ظالم زمان خود بودند و این روشنگری موجب فشارهای گوناگون بر ایشان و دوستدارانشان بود.
اندیشه‌های امام باقر (ع)؛ زمینه‌ساز روشنگری در جامعه
حجت‌الاسلام محسن غرویان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه امام باقر (ع) با علم بیکران خود در تثبیت مکتب تشیع و تشکیل پایه‌های اصلی تمدن اسلامی نقش زیادی دارند، اظهار کرد: اندیشه‌های امام باقر (ع) معارف دین را منتشر کرد و زمینه‌ساز روشنگری جامعه دینی شد.
در زمان امام باقر (ع) گام مهم و بسزایی در حفظ اسلام و نهادینه کردن معارف آن و تبیین مبانی شیعه، برداشته شد.
وی ادامه داد: امام باقر (ع) شکافنده علم و دانش، معرفت و طلیعه‌دار اندیشه تشیع و به وجود آورنده جنبش علمی دوران خود بودند؛ در نشر مکتب تشیع از استدلال و روش‌های برهانی و علمی و مناظره و مباحثه و تربیت شاگرد بهره گرفت و به طور کلی پایه‌های اصلی تمدن اسلامی بر مبنای مباحث فکری و فلسفی استوار است که عمدتاً در زمان امام محمدباقر (ع) شکل گرفت.
این استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: حفظ اسلام و مبارزه با افکار انحرافی و التقاطی و زیر سوال بردن سیاست حاکمان اموی، می‌طلبید که فعالیت‌های جدی علمی صورت گیرد. امام باقر با شناخت نیاز جامعه، به فعالیت علمی پرداخت و با ظهور وی، گام مهم و بسزایی در حفظ اسلام و نهادینه کردن معارف آن و تبیین مبانی شیعه، برداشته شد.
عضو هیئت‌علمی جامعه المصطفی العالمیه گفت: شاگردان ایشان دارای توان در مناظرات و بحث و گفت‌وگو بودند و دیدگاه‌ها و افکار امام باقر (ع) را به بهترین نحو منتشر می‌ساختند.