الهام فخاری عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این پرسش که امسال بررسی بودجه متفاوت‌تر از سال‌های گذشته بود و به جزئیات بودجه ورود نشد گفت: بررسی لایحه بودجه کشور در مجلس ضوابط و آئین‌نامه مشخصی دارد که مجلسی‌ها بر اساس آن آئین‌نامه عمل می‌کند. شوراها در مورد بودجه شهرداری، آئین‌نامه، ضابطه، قانون مشخص و الزام‌آوری جز سقف زمانی ندارند، بنابراین چگونگی بررسی بودجه به توافق یا برنامه‌ریزی داخلی شورا برمی‌گردد که به چه شیوه‌ای و در چه محدوده زمانی به آن پرداخته شود. در جمع‌بندی توافقات، تشخیص اعضا این بود که بررسی اصلی لایحه بودجه در کمیسیون‌ها به ویژه در کمیسیون تلفیق انجام شود تا آن چیزی که به صحن ارائه می‌شود، وضعیت مشخص‌تر، بحث‌شده و تعیین تکلیف شده‌تری داشته باشد، به‌همین دلیل بررسی بودجه سال ۹۸ شهرداری سریع‌تر پیش رفت و وارد مسائل جزئی نشد مگر مواردی که اختلاف‌نظر وجود داشت. توافق شده بود که اگر در مراحل قبلی پیشنهادی مطرح شد و رأی نیاورد و فرد پیشنهاد دهنده بر آن اصرار و پافشاری دارد، این امکان وجود داشته باشد که در صحن به آن پرداخته شود.
فخاری تنها عضوی بود که به لایحه بودجه رأی نداد؛ وی در توضیح رأی منفی خود به بودجه سال ۹۸ شهر تهران گفت: من با کلیات بودجه مخالف هستم و برای مخالفت خود استدلال‌هایی دارم و به همین دلیل نطق روز بررسی بودجه را به این موضوع اختصاص دادم و دلیل مخالفت خود را بیان کردم. گرچه دوستانی که در شهرداری بودجه را تنظیم کردند، چنین توجیهی دارند که بودجه خلاف برنامه سوم نیست اما باید گفت که مبتنی بر برنامه سوم هم نیست.
وی ادامه داد: یکسری محورهای جدید و چرخش رویکرد کم و بیش در برنامه سوم شهر تهران گنجانده شده بود، ویرایش و اصلاح زیادی بر روی برنامه ۵ ساله در شورا انجام شد تا برنامه سوم رویکرد نسبتاً متفاوتی داشته باشد. شورا وقت زیادی صرف اصلاح برنامه سوم کرده است. با توجه به آنکه فاصله زمانی زیادی وجود نداشته، انتظار این بود که احکام مصوب شده، مبنا قرار بگیرد. با استناد به صحبت‌های آقای الویری، باید گفت هنوز برنامه سومی به معنای برنامه نداریم، بلکه احکام وجود دارد و بودجه مستند و با ارجاع به احکام برنامه باید تنظیم شده باشد.
فخاری با بیان اینکه بودجه امسال شهر تهران تفاوت چندانی با بودجه‌های سال گذشته ندارد گفت: اگر بودجه‌های سال‌های اخیر را نگاه کنیم، متوجه تغییر الگوی چشمگیری نخواهیم شد؛ بیشترین در بخش حمل و نقل، منابع انسانی و توسعه مدیریت هوشمندسازی شهری است که در واقع عمدتاً حقوق و دستمزد پرسنل است و در دو سال گذشته هم روال همین گونه بوده است.
وی در پاسخ به این پرسش که می‌توان گفت، بودجه امسال کپی از بودجه سال‌های قبل است توضیح داد: من چنین اصطلاحی را به کار نمی‌برم ولی شما به عنوان خواننده که به این مسئله نگاه می‌کنید، چنین نظری را دارید، ضمن اینکه در بخش فرهنگی، کاهش قابل ملاحظه‌ای وجود دارد درحالی‌که در احکام برنامه سوم دائماً صحبت از شهر انسان‌محور، شهرداری انسان‌محور و … شده است. با احترام به نظر افرادی که می‌گویند تمام آمال و آرزوها را در بودجه دنبال نکنیم، باید گفت که بحث آمال و آرزو نیست، ما برنامه سوم را در بودجه دنبال می‌کنیم. به نظر من احکام برنامه در بودجه کمرنگ است. بحث سلامت اجتماعی و سلامت روان برای اولین‌بار در احکام برنامه سوم آمده است، درحالی‌که نشانی از آن در بودجه وجود ندارد.
فخاری با بیان اینکه اگر بودجه سال ۹۸ شهرداری تهران را با بقیه کلانشهرها یا شهرهای بزرگ دیگر دنیا مقایسه کنیم، متوجه می شویم در همه کلانشهرها به حوزه فرهنگ و اجتماعی توجه می‌شود گفت: در تمام دنیا به حوزه اجتماعی، فرهنگی و سلامت سوبسید تعلق می‌گیرد و از جمله حوزه‌های هزینه‌بر و هزینه‌ای است، بنابراین آزادی‌های فرهنگی دلیلی بر کاهش یا نادیده گرفتن بودجه این حوزه نمی‌شود. به طور مثال در شهری مانند استکهلم حمایت دولتی از حوزه فرهنگ را شاهد هستیم درحالی که این شهر از جمله شهرهای دولت رفاه در حوزه فرهنگی و اجتماعی است.
از سال ۱۹۸۳ تاکنون در نیویورک هر سال یک درصد از بودجه شهرداری به هنر عمومی شهری اختصاص پیدا می‌کند، درحالی‌که لیبرال‌تر از نیویورک وجود ندارد، در همین کشور در حوزه فرهنگی، اجتماعی و هنر برای کتابخانه ۱۲ میلیون دلار در سال هزینه می‌شود و اعتبار قابل ملاحظه‌ای برای افراد با شرایط ویژه و بیماران دچار سندرم نقص ایمنی ایدز در نظر گرفته می‌شود.
به گفته این عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران، اگر بخواهیم با الگوی جهانی مقایسه کنیم، هیچ جایی وجود ندارد که بگوییم در نبود آزادی، بودجه به حوزه فرهنگی و اجتماعی تخصیص داده شده است یا اختصاص دادن بودجه به حوزه فرهنگی و اجتماعی، ورزشی یا سلامت، مداخله در آزادی‌های مردم است. این بخشی از تأمین زیرساخت‌های سلامت اجتماعی است که فضای اجتماعی سالم و رویدادهای مناسب و قابل دسترس برای مردم فراهم می‌کند به دلیل آنکه جامعه به نظام سلامت روان دسترسی آسان‌تر و فضاهای اجتماعی سازنده‌تری داشته باشد.
فخاری با بیان اینکه با وجود افزایش ۲۰۰ میلیاردی به بودجه فرهنگی و اجتماعی هنوز به بودجه سال آینده شهرتهران نقد دارد گفت: من از همکارانم تشکر می‌کنم که اکثریت اعضا به افزایش رقم ۲۰۰ میلیون رأی دادند ولی فکر می‌کنم که بودجه شهرداری هنوز گویایِ رویکردی که شعار انسان‌محوری می‌داده، نیست. با احترام به نظر اعضا، تلاش من بر این بوده که دوستان یکبار به شهرداری این درس را بدهند که اگر کاری انجام نمی‌شود، قرار نیست شورا و تیم کارشناسی شورا که وظیفه نظارتی دارند، درگیر اصلاح جزئیات برنامه و بودجه شوند که می‌توانست پیام رسا و روشنی باشد. ضمن احترام به تخصص و توانمندی مدیران ارشد شهری، وقتی پیش‌نویس سندی به صورت مبهم و با فشارهای فراوان به شورا ارائه شود، اعضای شورا مساله می‌شوند. شورا حدود ۲۰ روز درگیر اصلاح و بررسی و ترمیم و تنظیم وضعیت بودجه بوده درحالی‌که وظیفه شورا این نیست، چرا که بودجه باید به صورت مرتب و منظم به شورا ارائه می‌شده است. معتقد بودم که بودجه باید برگردد ولو اینکه فشار بر روی شهرداری ایجاد کند. در این راستا باید نظرات شورا در نظر گرفته شود و احکام برنامه سوم به طور واضح و مشخص در بودجه لحاظ شود. از سوی دیگر، نقدهای دیگری به بودجه وارد است. با نگاهی به الگوی مناطق، اعتبارات منطقه‌ای در منطقه یک بیشتر است. اگر نسبت جمعیتی ملاک باشد، منطقه ۴ بیشترین جمعیت مناطق را در شهر تهران دارد و رتبه سوم بودجه را داراست. اگر گستره و پهناوری مد نظر باشد، منطقه ۱ پهناورترین منطقه نبوده است؛ بنابراین حرکت به سمت عادلانه‌تر شدن را باید مد نظر گرفت. از سوی دیگر، کمترین بودجه به منطقه ۹ تعلق دارد. این منطقه از نظر جمعیتی، جزو پرجمعیت‌ترین منطقه به شمار نمی‌رود ولی به معنی این نیست که آخرین بودجه باید به آن تعلق بگیرد.
وی ادامه داد: نگهداشت، ترمیم و اصلاح فضاهای شهری منطقه ۹ مسئله جدی است. از سوی دیگر پلازاها و فضاهای عمومی شهری این منطقه زیاد است. شاید جمعیت ساکن منطقه ۹ زیاد نباشد ولی بخش زیادی از گردش جمعیت متحرک در شهر، از محوری عبور می‌کند که در منطقه ۹ قرار دارد. فشاری که منطقه ۹ از گذر جمعیت و به دلیل فضای عمومی و ماندگاری جمعیت طی ساعاتی از روز تحمل می‌کند، متناسب نیست.
وی اضافه کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد منطق بودجه‌ریزی تغییر پیدا نکرده است. اگر منطق بودجه‌ریزی تغییر پیدا کرده بود باید در بودجه سال ۹۸ شهرداری، تغییر مشاهده می‌شد، ضمن اینکه فشارها بر حوزه فرهنگی و اجتماعی افزایش یافت درحالی‌که به مشارکت مردم برای حرکت به سمت بهبود نیاز است. مسئله دیگر این است که پرداخت عوارض و هزینه‌ها در شهر عادلانه نیست که در این راستا باید با مجلس و شورای عالی استان‌ها مذاکره کنیم تا نظام پرداخت عوارض با شرایط متناسب شود. در رابطه با پرداخت عوارض سالانه که توسط افراد پرداخت می‌شود، تفاوتی ندارد که فرد ساکن کدام منطقه تهران باشد درحالی‌که از نظر مرغوبیت و قیمت با سرمایه‌گذاری تفاوت زیادی وجود دارد. به طور مثال ممکن است فردی ساکن مناطق ۱، ۲ یا مناطق ۱۹ و ۲۲ باشد، بنابراین نظام عادلانه باید به گونه‌ای طراحی شود که کسی که در منطقه‌ای با مرغوبیت بالاتر ساکن است، به دلیل تراکم‌فروشی و فشردگی بیشتری که به ناحیه شهر تحمیل کرده است، قیمت بیشتری عوارض بپردازد، بنابراین فقط بحث منطقه نیست، بلکه باید عوارض متفاوتی از افراد اخذ شود و اگر چنین نظامی به درستی طراحی شود، حتی می‌تواند بخش‌های کمتر برخوردار را به سمت معافیت‌های قانونی ببرد که فشار بر روی مردم کم شود.
وی با بیان این بسیاری از مردم شهر عملاً بدهکار هستند. در نتیجه ضرورت و تضمین اجرایی محکمی وجود ندارد که افراد را ملزم به انجام کاری کند گفت: این مسئله را قبول دارم که باید پولی وجود داشته باشد تا بتوان آن را خرج کرد، اما معتقدم ما به جای اینکه از ورزشگاه و فضای عمومی برای شهر درآمدزایی کنیم، می‌توانیم با اصلاح این نوع نظام عوارضی، هم عادلانه، هم دقیق و هم قابل پذیرش بخشی از درآمدهای شهر را به شیوه پایدار برای مردم تأمین کنیم، البته زحمت زیادی می‌برد، چرا که همیشه ساده‌ترین راه، بهترین راه نیست.
فخاری با بیان اینکه باید بتوان سوبسیدها و حمایت گروه‌های مختلف شهروندی را نظام‌مند کرد گفت: زمان زیادی پیش‌رو وجود ندارد. اتفاقی که باید در رابطه با بودجه سال دوم شهر تهران رخ می‌داد و محقق نشد.
این عضو شورای شهر تهران معتقد است: شورای شهر تهران می‌توانست بودجه سال ۹۸ را به شهرداری برگرداند و از آنها می‌خواست که وظایف قانونی‌شان را به درستی انجام دهند. من رد بودجه سال ۹۸ شهرداری را نوعی حمایت از مدیریت شهری می‌بینم که مدیریت شهری این جرأت را می‌داشت تا سنت غلط بودجه‌نویسی را کنار بگذارد و به شیوه پذیرفتنی‌تر و مناسب‌تری دست یابد. باید پذیرفت بودجه‌نویسی مشارکتی در چنین شرایط و فاصله زمانی، امکان‌پذیر نیست ولی می‌توان بودجه را با رویه متفاوتی نوشت؛ این اِشکال فقط به شهرداری وارد نیست بلکه به کل کشور وارد است، درحالی‌که مانند یک قانون نوشته و نانوشته سنتی، صد سال است که بودجه به صورت سنتی عمل می‌کند درحالی‌که شرایط حال حاضر شهر، تهران ۵۰ سال پیش نیست که به همان شیوه قبلی بودجه‌نویسی شود.