خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -آذر مهدوان: سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان انتخابات شهرداری ترکیه در ۳۱ مارس یعنی ۱۱ فروردین ماه برگزار شد و نتایج حکایت از آن داشت که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب و عدالت و توسعه، دو کرسی شهرداری کلانشهرهای استانبول و آنکارا را از دست داده است.
با توجه به اینکه شهردارها در ترکیه از قدرت سیاسی بالایی برخوردار هستند، شهردار بودن هر فردی تأثیر زیادی در افزایش قدرت سیاسی حزب متبوع آن شهردار نیز دارد این موضوع به ویژه برای شهرهای بزرگ از اهمیت دوچندانی برخوردار است. برای همین از ماههای گذشته این مسئله بستر مناقشات لفظی احزاب و اپوزیسیون‌ها شده بود.
در همین راستا از چند ماه قبل هر یک از احزاب در تلاش بودند تا فردی را به عنوان کاندیدای کلانشهرها انتخاب کنند تا شانس آن فرد در پیروزی بیشتر باشد.
به جرأت می‌توان گفت ترکیه در ۳۱ مارس یکی از پر هیجان ترین و البته پر تنش ترین صحنه‌های انتخاباتی را تجربه کرد. زیرا در این انتخابات اتفاقات غیره منتظره‌ای مبنی بر پیروزی حزب جمهوری خلق دراستانبول و آنکارا رخ داد.
البته اگر نگاهی به آمارها بیاندازیم حزب آک پارتی یا همان حزب عدالت و توسعه به ۴۴.۳۳ از آرای صندوق‌ها دست پیدا کرد و در میان رقبا بالاترین رأی هم از آن این حزب شد. اما آنچه مبرهن است شکست اردوغان و حزب متبوعش در دو کلانشهر استانبول و آنکارا بود که باعث شد سرنوشت انتخابات به گونه دیگری رقم بخورد.
هرچند اردوغان با تشکیل ائتلاف «جمهور» با حزب حرکت ملی توانست آرا و میزان محبوبیت خود را حفظ کند ولی در عین حال، از دست دادن این دو شهر برای اردوغان و حزبش به عنوان یک شکست جدی تلقی شد.
در ساعات ابتدایی انتخابات با اعلام پیروزی منصور یواش و اکرم امام اوغلو دو نامزد حزب جمهوری خواه در آنکارا و استانبول حزب عدالت و توسعه به تلاطم افتادند. آنها با اعتراض‌های مکرر به شورای عالی انتخابات خواستار باز شماری آرا شدند. سعدی گوون رئیس این نهاد نیز بنا به درخواست آنها با بازشماری آرا موافقت کرد. ولی شمارش دوباره آرا نیز تغییر محسوسی در نتایج ایجاد نکرد.
در همان روزهای اول با بازشماری آرا در آنکارا، شورای عالی انتخابات منصور یواش نامزد جمهوری خلق را به طور قطعی به عنوان شهردار پایتخت اعلام کرد. این حزب پس از ۲۵ سال موفق شد کرسی شهرداری آنکارا را از چنگ حزب اردوغان بگیرد.
ولی این اتفاق برای استانبول کمی طولانی‌تر و پر حاشیه تر شد؛ به طوری که ۱۷ روز طول کشید تا باز شماری و نتایج قطعی اعلام شود. در این میان رجب طیب اردوغان که بینعلی ییلدیریم را به عنوان نامزد شهرداری استانبول انتخاب کرده بود، انتظار شکست چنین سیاستمدار کهنه کار در مقابل کاندیدای جوان حزب مخالف را نداشت.
زیرا بینعلی ییلدیریم یکی از بازیگران اصلی حزب عدالت توسعه است و پست‌هایی چون نخست وزیری، ریاست مجلس و وزارت حمل و نقل واطلاع رسانی را در کارنامه سیاسی خود دارد. برای همین تقریباً پیش بینی‌ها نیز حاکی از پیروزی او در عرصه رقابت‌های شهرداری استانبول داشت اما پیروزی رقیبش همه موازنه را در چرخه سیاسی جامعه ترکیه بهم زد.
هنوز در شب اول انتخابات، شمارش آرا به پایان نرسیده بود که بینعلی ییلدیریم در سخنانی ابراز کرد که پیروز این رقابت اوست. ولی شانس با او یار نشد و این ادعا با تکذیب فوری اکرم امام اوغلو نامزد حزب جمهوریت خلق مواجه شد.
از سویی نتایج انتخابات استانبول برای حزب آک پارتی قابل قبول نبود برای همین به شورای عالی انتخابات اعتراض کرد و اعضا این حزب خواستار باز شماری آرا شدند. اما با دیدن اینکه بازشماری آرا تغییر چندانی در نتایج ندارد کم کم با بیان اینکه در انتخابات برخی از مناطق استانبول حیله و تقلب به کار رفته شده کم کم خواستار ابطال کامل انتخابات و برگزاری دوباره آن در این شهر شدند.
به طوری که اردوغان در بازگشت از سفر روسیه و در گفتگو با خبرنگاران٬ در مورد نتایج انتخابات شهرداری‌های ترکیه در استانبول گفته بود که در خصوص انتخابات استانبول شائبه‌هایی وجود دارد و از نظر من لازم است تا دوباره انتخابات برگزار شود.
در این میان بینعلی ییلدیریم معتقد بود دوباره انتخابات صورت گیرد، برای اینکه این انتخابات را بی ارزش جلوه دهد عنوان کرده بود که انتخابات استانبول مردار (نجس) شده است. که البته حرف او واکنش تند اکرم امام اوغلو را همراه داشت.
بسیاری از رسانه‌های وابسته به اردوغان نیز بر این شائبه‌ها دامن می‌زدند. اما در این میان سردبیر روزنامه ینی شفق در چاپ مقاله‌ای در همین روزنامه ادعایی قابل تأمل مطرح کرد. وی در مطلبی نوشت که از طریق انتخابات ۳۱ مارس مخالفان اردوغان کودتا کردند و این اولین گام پس از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه سال ۲۰۱۶ است. وی در ادامه مطلبش نوشت: «اولین شهری که کودتا را آغاز کردند استانبول بود و با این هدف در انتخابات تقلب گسترده‌ای صورت گرفته است.»
از طرفی باید گفت اکرم امام اوغلو جز کاندیداهایی بود که کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خواه خلق علی رغم مخالفت اعضای حزبش او را برای رقابت با بینعلی ییلدیریم مناسب دیده بود و حال پیروزی او در این رقابت‌ها نشان می‌دهد قلیچداروغلو بینش سیاسی مناسبی در اینگونه مسائل دارد.
اما در این میان اردوغان باوجود شکستش در دو کلانشهر آنکارا و استانبول و در مناطق کرد نشین شیرناخ و بیتلیس توانست سبد آرا مردم را بدست آورد. در همین رابطه او در یکی از نطق‌هایش به تمجید از «برادران کرد» به دلیل ندادن اراده خود به احزاب تروریست پرداخت. منظور اردوغان از تروریست‌ها هم حزب دموکراتیک خلق‌ها بود.
یادآوری این موضوع لازم است که شکست حزب دموکراتیک خلق‌ها در این دو استان با پیروزی پر سر و صدای آنها در ایغدیر که اهمیت زیادی برای حزب حرکت ملی دارد، جبران شد.
یکی از چهره‌های سیاسی مؤثر که در مورد نتایج انتخابات اخیر ترکیه صحبت کرد، صلاح الدین دمیرتاش رهبر سابق حزب دموکراتیک خلق‌ها است. او که در زندان ادیرنه به سر می‌برد در مورد نتایج انتخابات شهرداری‌های ترکیه سکوت نکرد و بیانیه‌ای صادر کرد.
در بیانیه دمیرتاش آمده بود که حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و حزب حرکت ملی به رهبری باغچلی در انتخابات شهرداری‌ها٬ بر مخالفین خود فشار بسیاری آوردند و در تمام حوزه‌ها آنها را محدود کردند تا نتوانند به شکل لازم پیام خود را به مردم و رای‌دهندگان منتقل کنند. اما با این وجود و علیرغم بهره گیری ائتلاف جمهور از بسیاری از رسانه‌ها برای تبلیغ خود آنها باز هم شکست خوردند و اردوغان و باغچلی باید این شکست را قبول کنند.
برخی از تحلیل گران حوزه سیاست ترکیه معتقد هستند مهم ترن دلیل شکست اردوغان بحران اقتصادی این کشور است که مدتی است دامنگیر شده است. اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری وعده رشد شکوفایی اقتصادی داده بود اما این وعده محقق نشد. تورم ۲۰ درصدی، افزایش بیکاری و کاهش ارزش لیر از جمله عواملی است اخیراً نارضایتی شهروندان ترکیه را به همراه داشته است. در نتیجه همین مسائل نیز در آرا انتخابات ۳۱ مارس نیز تأثیر گذاشت.
با همه این تفاسیر باید گفت شکست اردوغان در شهرهای بزرگی چون آنکارا، استانبول و آدانا موجب شد قدرت سیاسی وی به چالش کشیده شود و افکار عمومی را با این سوال مواجه کند که آیا پیروزی اپوزیسیون جمهوری خواه نشان از دست رفتن محبوبیت اردوغان است و آیا اگر ائتلاف جمهور نبود باز اردوغان می‌توانست آمار بالای انتخابات را به خودش اختصاص دهد.
مطمئناً با تصدی کرسی شهرداری کلانشهرها توسط حزب مخالف و درنتیجه افزایش قدرت این حزب شاهد سیاست نوینی در جامعه ترکیه خواهیم بود. باید دید اردوغان مرد همه کاره ترکیه برای تحکیم قدرتش چه خواهد کرد زیرا که برخی تحلیل گران انتخابات استانبول را شروعی برپایان اقتدار او می‌دانند.