خبرگزاری مهر - گروه بین الملل - عبدالحمید بیاتی: اقدامات آمریکا برای تغییر حکومت در ونزوئلا که از چند سال قبل آغاز شده بود از بهمن ماه سال گذشته و با اقدام «خوان گوایدو» در رئیس جمهور خواندن خود شتاب بیشتری گرفت و کشورهای غربی اقدامات خود برای براندازی دولت قانونی ونزوئلا را با صراحت بیشتری انجام دادند.
مواردی همچون تشدید تحریم‌ها، قطعی گسترده برق، برگزاری اعتراضات ضد دولتی در شهرهای مختلف و حمایت گسترده کشورهای غربی از گوایدو و در مقابل آن حمایت روسیه، کوبا، بولیوی، چین و ایران از دولت قانونی ونزوئلا حکایت از تقابل شرق و غرب در میدانی جدید دارد.
در این میان روز گذشته اقدام گوایدو در دعوت از ارتش برای قیام علیه مادورو موجب شد تا کودتایی ناکام در این کشور رخ بدهد و خیابان‌های کاراکاس صحنه تقابل موافقان و مخالفان مادورو گردد.
در پی تحولات روز گذشته، «خورخه آرئاسا» وزیر خارجه ونزوئلا تاکید کرد که ارتش این کشور برای کودتا علیه دولت نیکلاس مادورو تلاش نکرده بلکه این کودتا توسط جان بولتون و در واشنگتن برنامه ریزی شده است.
آرئاسا در تماسی تلفنی با رویترز گفت: «ارتش برای کودتا تلاش نکرده است. این کودتا مستقیماً در واشنگتن، در پنتاگون و وزارت خارجه آمریکا و توسط [جان] بولتون [مشاور امنیت ملی آمریکا] برنامه ریزی شده است». وی افزود: آنها (آمریکایی‌ها) این کودتا را هدایت کرده و به این فرد (خوان) گوایدو دستور می‌دهند.
آرئاسا تاکید کرد که مادورو با حمایت کامل ارتش، کنترل کامل کشور را در اختیار دارد. وی ادامه داد: او (مادورو) مثل همیشه در مقام فرماندهی قرار داشته و کنترل اوضاع را در دست دارد. وزیر خارجه ونزوئلا در پاسخ به این پرسش که چرا مادورو روز سه شنبه در انظار عمومی دیده نشده است، اظهار داشت: دیر یا زود رئیس جمهوری را در میرافلورس (محل کار مادورو) خواهید دید.
همانطور که وزیر خارجه ونزوئلا وعده داده بود مادورو حضورش را در کشور اعلام کرد و به همراه وزیر دفاع خود در تلویزیون دولتی ظاهر شد. رئیس جمهوری ونزوئلا اعلام کرد که در جریان ناآرامی این کشور پنج نیروی نظامی زخمی شده اند که حال دو نفر آنها وخیم است. مادورو همچنین از انتصاب بازپرس‌ها و دادستان‌هایی برای بررسی کودتا خبر داد. همچنین او خبرها در مورد تلاش برای ترک کشور و رفتن به کوبا را تکذیب کرد و افزود که کسب پیروزی در مقابل مخالفان ادامه می‌یابد.
در حالی که خوان گوایدو در ویدئوی روز سه شنبه خود در نزدیکی یک پایگاه هوایی با گروهی از اعضای گارد ملی ونزوئلا ظاهر شده بود اما از نظر اغلب تحلیلگران همچنان نشانه‌ای از اعلام وفاداری ارتش به مخالفان دولت دیده نمی‌شود.
تهدید صریح بولتون
ایالات متحده آمریکا و متحدان واشنگتن در آمریکای جنوبی حمایت قاطع خود از حرکت روز سی آوریل مخالفان را اعلام کرده اند و در تندترین موضع نسبت به شدت گرفتن بحران، جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفته است تمام گزینه‌ها روی میز است.
وی در یک پیام توییتری وزیر دفاع، فرمانده گارد ریاست جمهوری و رئیس دادگاه عالی ونزوئلا را تهدید کرد و خطاب به آنها نوشت: «روزهای شما به آخر رسیده است. این آخرین شانس شما است. عفو عمومی خوان گوایدو را بپذیرید، از قانون اساسی دفاع و مادورو را سرنگون کنید و ما نام شما را از لیست تحریم‌ها خارج می‌کنیم. با مادورو بمانید، با کشتی او غرق می‌شوید».
تقابل آمریکا با روسیه
پس از ناکام ماندن کودتای روز گذشته، مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با شبکه سی. ان. ان ادعا کرده بود که مادورو آماده می‌شد تا ونزوئلا را به مقصد کوبا ترک کند اما روسیه وی را متقاعد کرد تا بماند.
وزیر خارجه آمریکا اظهار داشت: تمام روز ناظر بودیم و زمان زیادی است که کسی مادورو را ندیده است. تا جایی که ما می‌دانیم او امروز صبح آماده ترک کشور بود اما روس‌ها گفتند که بماند.
اما در واکنش به اظهارات پمپئو، «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه هشدار داد مداخله واشنگتن در حق حاکمیت ونزوئلا، به وخامت اوضاع در این کشور آمریکای لاتین منجر خواهد شد.
وی در این باره گفت: بازیگران متعدد در عرصه سیاسی واشنگتن چشم خود را به روی زیان داستانی که در پیش گرفته‌اند؛ می‌بندد. عجیب است چرا که درحال حاضر همه (به این زیان) واقف هستند.
وزارت خارجه روسیه نیز مخالفان مادورو را به توسل به خشونت و تلاش برای کشاندن نیروهای مسلح به درگیری متهم کرد.
تهدید برای قطع حمایت از مادورو
بعد از شکست نقشه روز گذشته آمریکا برای سرنگونی دولت قانونی ونزوئلا، «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا، با انتشار پیامی هشدار داد: اگر نیروهای نظامی و شبه نظامی کوبا فوراً عملیات نظامی و دیگر اقدامات خود را که با هدف قتل و تخریب قانون اساسی ونزوئلا انجام می‌شود، به طور کامل و تمام متوقف نکنند، تحریم‌های شدید در بالاترین سطح علیه کوبا اعمال خواهد شد. امیدوارم سربازان کوبایی فوراً و به صورت صلح آمیز به جزیره خود بازگردند.
مقام‌هایی که در سیاست ترامپ در قبال آمریکای لاتین نقش فعالی دارند، کوبا را یک تهدید امنیتی بزرگی علیه ایالات متحده آمریکا قلمداد می‌کنند. از این رو، دولت آمریکا سعی دارد کانال‌هایی را که کوبا و ونزوئلا را به هم پیوند داده است، قطع کند.
کاراکاس در ازای همکاری و کمک‌های اطلاعاتی کوبا، به صورت تقریباً رایگان به هاوانا نفت می‌دهد. آمریکا نوامبر سال گذشته تحریم‌های جدیدی علیه کوبا و ونزوئلا از جمله شماری از نهادهای تحت مالکیت یا کنترل ارتش و دستگاه اطلاعات کوبا و بخش طلای ونزوئلا وضع کرد.
احتمال می‌رود مقام‌های آمریکا پس از ونزوئلا و کوبا نگاه خود را به سوی نیکاراگوئه بچرخانند چرا که بولتون در ماه نوامبر گذشته گفت: «ایالات متحده هر گوشه‌ای از مثلث سقوط را زیر نظر دارد: در هاوانا، در کاراکاس، در ماناگوا (پایتخت نیکاراگوئه.)» وی این سه کشور را «تروئیکای استبداد» نامید.
در انتظار بزرگترین راهپیمایی تاریخ
اما در پی شکست کودتای روز گذشته، خوان گوایدو که از حمایت کشورهای غربی از جمله آمریکا برخوردار است خواستار برگزاری بزرگترین تظاهرات تاریخ علیه دولت «نیکلاس مادورو» شد.
این تظاهرات قرار است امروز چهارشنبه در ونزوئلا انجام شود.
وی بر ادامه اعمال فشار بر دولت نیکلاس مادورو تاکید کرده اما بسیاری از مخالفان دولت ونزوئلا طی هفته‌های گذشته از عدم موفقیت خوان گوایدو در سرنگونی دولت این کشور سرخورده شده اند.
گوایدو دیروز سه‌شنبه همراه با «لئوپولدو لوپز» یکی دیگر از رهبران مخالفان در یکی از پایگاه‌های نظامی نیروی هوایی (پایگاه هوایی لا کارلوتا) در حومه کاراکاس گفته بود که ارتش این کشور دیگر به رئیس جمهوری نیکلاس مادورو وفادار نیست. وی با دعوت از شهروندان برای تظاهرات گسترده از آغاز «عملیات آزادی ونزوئلا» خبر داده بود.
همانطور که اشاره شد وقایع در حال انجام در ونزوئلا پیش از آنکه نتیجه تحولات داخلی این کشور باشد نتیجه اقدامات و توطئه‌های خارجی به ویژه اقدامات آمریکا است. در این میان حمایت روسیه و چین از مادورو موجب شده تا ونزوئلا تبدیل به میدانی جدید برای تقابل شرق و غرب باشد.
این برای اولین بار نیست که آمریکای لاتین صحنه تقابل شرق و غرب شده و جهان هنوز واقعه «خلیج خوک ها» را از یاد نبرده است. روسیه و آمریکا که در اغلب مباحث بین‌المللی موضعی متفاوت از یکدیگر دارند در خصوص ونزوئلا نیز رو در روی یکدیگر قرار گرفته‌اند و باید دید آیا این دو کشور به توافقی برای پایان ناآرامی‌ها در ونزوئلا می‌رسند یا آنکه میراث به جا مانده از چاوز به سرنوشتی دیگر مبتلا می‌شود.