خبرگزاری مهر، گروه استانها- سکینه اسمی: بارش‌های شدید در ماه گذشته باعث شده که خاک‌ها و سنگ‌هایی که روی کوه‌ها قرار دارند، هرلحظه آماده ریزش به سمت پایین باشند. با توجه به قرار گرفتن روستاهای مختلف کشور به‌خصوص آذربایجان غربی در دامنه کوه‌ها و حاشیه رودخانه‌ها وقوع پدیده‌هایی از جمله رانش و لغزش زمین می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیر انسانی و مادی در پی داشته باشد.
بارش‌های شدید بهاره و وقوع سیل و سیلاب‌های متعدد در مناطق مختلف کشور در کنار بی‌توجهی به صیانت از منابع طبیعی و محیط‌زیست، کشور را طی سال‌های اخیر در معرض خطر جدی بلایای طبیعی قرار داده که در این میان استان‌های شمال کشور از جمله آذربایجان غربی به دلیل شرایط خاص جغرافیایی در لیست با خطر بالای این پدیده‌های طبیعی قرار دارد.
بر اساس مطالعات انجام یافته محدوده وسیعی از شهرها و روستاهای شهرستان‌های شوط، خوی، سلماس، ارومیه، سردشت، بوکان و تکاب، اشنویه، پیرانشهر، مهاباد، ماکو و شاهین دژ در معرض خطر رانش زمین قرار دارند آذربایجان غربی به دلیل تخریب منابع طبیعی و پوشش گیاهی و تبدیل مراتع به زمین‌های کشاورزی، چرای بی‌رویه چهار برابر ظرفیت مراتع و همچنین قرارگیری در کمربند آلپ – هیمالیا به همراه استان‌های مازندران، لرستان، جنوب گلستان، ایلام و کردستان از نظر رانش بسیار آسیب‌پذیر است.
بر اساس مطالعات انجام‌یافته محدوده وسیعی از شهرها و روستاهای شهرستان‌های شوط، خوی، سلماس، ارومیه، سردشت، بوکان و تکاب، اشنویه، پیرانشهر، مهاباد، ماکو و شاهین‌دژ با توجه به عوامل و دلایلی که مهم‌ترین آن‌ها عوامل انسان‌ساز است در معرض خطر جدی رانش زمین و ریزش کوه قرار دارند.
عمق و خسارت‌های بالای بلایای طبیعی در کشور که بخشی از آن در فروردین‌ماه در مناطق مختلف کشور رخ داد نشان می‌دهد زنگ هشدار خطرات بزرگ‌تری بیخ گوش خیلی از استان‌های کشور از جمله آذربایجان غربی به صدا درآمده زنگ هشداری که فعلاً گوش مسئولان بدهکار آن نیست.
موضوع وقوع بلایای طبیعی در استان بسیار جدی بوده و سالانه خسارت‌های هنگفت و غیرقابل جبرانی بر بخش‌های مختلف وارد می‌سازد، کاهش آثار زیان‌بار بلایای طبیعی در راستای حفظ سرمایه‌های ملی یک ضرورت است.
۱۲ شهرستان آذربایجان غربی در معرض خطر جدی رانش زمین قرار دارند
مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی در خصوص علت قرار گرفتن استان آذربایجان غربی در لیست ۶ استان در معرض خطر رانش زمین در کشور گفت: عوامل طبیعی و انسانی متعددی در سال‌های اخیر موجب شده استان در شرایط فعلی در معرض جدی رانش زمین قرار گیرد.
امیرعباس جعفری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه این استان دارای ساختار زمین سازی نسبتاً جوان بوده و در پی خشکسالی و از بین رفتن پوشش گیاهی در کنار چرای بی‌رویه دام خاک استان سست شده است افزود: میزان خطرپذیری استان در بحث بحران رانش زمین نسبت به سایر مناطق کشور بالاست.
وی با بیان اینکه بخش‌های مختلف مناطق شهری و روستایی استان در خطر این تهدید و بلای طبیعی قرار دارند اظهار داشت: این در حالی است که ۱۲ شهرستان استان در خطر بالاتری قرار دارند که باید هر چه زودتر راهکارهای مقابله با این تهدید و بلای طبیعی اندیشیده شود.
جعفری اضافه کرد: بر اساس مطالعات زمین‌شناسی و خاک استان محدوده وسیعی از زمین‌های مجاور شهر شوط، جنوب قطور، شمال شرق و غرب سلماس، ناحیه کوچکی در اطراف نوشین و بخشی از منطقه زیوه، سردشت، بوکان و تکاب بسیار مستعد رانش زمین هستند.
مطالعات کارشناسی در خصوص مناطق در خطر رانش زمین در حال انجام است
مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی با بیان اینکه در استان آذربایجان غربی، به‌خصوص در نیمه غربی آن احتمال بالای ریزش سنگ وجود دارد، افزود: دیواره‌های آهکی مشرف‌به شهر ماکو و روستای طاس کندی از توابع شهرستان شاهین‌دژ از جمله مناطقی از استان بوده که همواره با پدیده سقوط سنگ دست‌به‌گریبان هستند.
جعفری با تأکید بر اینکه در زمان حاضر بخش اعظمی از مساحت استان در خطر رانش زمین و سقوط سنگ قرار دارد گفت: بر اساس مطالعات انجام‌گرفته شهرهای ماکو، غرب فیرورق، شمال غرب سلماس، قوشچی، جنوب سرو، غرب اشنویه، پیرانشهر، مهاباد، بوکان، تکاب و سردشت از جمله شهرهایی هستند که با این پدیده طبیعی تهدید می‌شوند.
مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی با اشاره به اینکه به‌صورت جدی رانش زمین ۱۳ روستای استان را تهدید کرده و برای حل این مشکل تعدادی از این روستاها بر اساس مطالعات کارشناسی شده به مناطق امن منتقل می‌شوند، گفت: روستاهای کلت علیا و گوگرد در خوی، مخمور و بلغچی سفلی چالدران، کانی زرد و نیوز سردشت به همراه ساریجالوی تکاب از جمله روستاهای در معرض تهدید رانش زمین و نیازمند مطالعه هستند.
از ۳۴ نوع بلای طبیعی که در استان آذربایجان غربی قابل پیش بینی است، ۲۵ نوع آن اتفاق افتاده است وی با اشاره به اینکه روستاهای گوگرد و قاشقا بلاغ در خوی، ترمکچی در تکاب، بابل‌آباد در چایپاره، بصره و مامه زینه در سردشت و سیوه واقع در سلماس روستاهای در معرض تهدید رانش زمین را شامل می‌شوند که در دست جابه‌جایی و نیازمند ایمن‌سازی هستند، گفت: رفع مشکلات این روستاها نیازمند انجام کارهای مطالعاتی و کارشناسی، مشارکت مسئولان و اهالی این روستاها به همراه تزریق به‌موقع اعتبارات ویژه است.
جعفری با بیان اینکه حدود ۴۷ نوع بلای طبیعی در جهان به ثبت رسیده است گفت: در این راستا وقوع ۳۴ نوع بلایای طبیعی در استان قابل پیش‌بینی است که از این تعداد ۲۵ نوع آن اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به وقوع بلایای طبیعی در استان طی سال جاری افزود: سیل، رانش زمین و سرمازدگی محصولات کشاورزی از مهم‌ترین حوادث روی‌داده در استان طی فروردین‌ماه امسال است که تاکنون هیچ حادثه جانی در پی نداشته اما سیل و رانش ۶۶۲ هزار و ۶۸۹ میلیون ریال خسارت مادی به استان وارد کرده است.
۲۶۰۰ مورد نقشه رانش زمین در آذربایجان غربی شناسایی شده است
کارشناس اداره مهندسی و مطالعات منابع طبیعی آذربایجان غربی در خصوص آخرین مطالعات و وضعیت استان در حوزه رانش زمین گفت: آذربایجان غربی جزو استان‌های اول در معرض خطر رانش زمین قرار دارد.
فردین پاشازاده در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اینکه زنگ هشدار رانش زمین به‌صورت جدی در استان به صدا درآمده است افزود: این استان هم‌اکنون در اولویت اول خطر و بحران رانش زمین و لغزش اراضی در کشور قرار دارد که باید توجه جدی در این خصوص صورت گیرد.
آذربایجان غربی در اولویت اول خطر و بحران جدی رانش زمین و لغزش اراضی در کشور قرار دارد که باید توجه جدی در این خصوص صورت گیرد
وی با اشاره به اینکه رانش زمین به دو علت عوامل طبیعی و انسانی در طبیعت روی می‌دهد اضافه کرد: عوامل انسانی شامل تغییر کاربری اراضی، تخریب بی‌رویه منابع طبیعی، چرای بیش از چهار برابری ظرفیت مراتع توسط دام مازاد، ساخت‌وساز در حاشیه رودخانه و مناطق خطرپذیر و همچنین بر اثر اجرای طرح‌های عمرانی از جمله سدسازی و احداث دکل‌های مخابراتی و … ایجاد می‌شود.
پاشازاده با بیان اینکه این عوامل انسانی مهم‌ترین علت تهدید رانش زمین در آذربایجان غربی و سایر استان‌های در معرض این بلای طبیعی است اظهار داشت: در کنار عامل انسانی عوامل طبیعی از جمله بارش شدید و وقوع سیلاب‌های متعدد از دلایل اصلی پدیده رانش زمین به شمار می‌رود.
وی با اشاره به بارندگی‌های شدید بهاره در استان گفت: هر چند این بارش‌ها عاملی برای وقوع سیل در این منطقه نشد اما سیلاب‌های متعدد در استان بر اثر این بارش‌ها را شاهد بودیم که مناطق مختلف و در معرض خطر رانش زمین استان را مورد تهدید جدی قرار داده است.
آذربایجان غربی در اولویت اول بحران رانش زمین در کشور قرار دارد
کارشناس اداره مهندسی و مطالعات منابع طبیعی آذربایجان غربی گفت: وقتی عامل انسانی و عوامل طبیعی در کنار هم روی می‌دهد موجب می‌شود مناطقی از کشور از جمله استان در خطر بزرگ و جدی رانش زمین قرار گیرد که باید در این زمینه تمهیدات لازم در آذربایجان غربی برای جلوگیری از فاجعه بزرگ صورت گیرد.
پاشازاده با اشاره به اینکه مطالعات گسترده‌ای در خصوص مناطق در معرض خطر رانش زمین در استان انجام شده است عنوان کرد: در این راستا دو هزار و ۶۰۰ مورد نقشه رانش زمین در استان تاکنون شناسایی‌شده و این موارد تا چهار هزار مورد در صورت ادامه مطالعات می‌تواند گسترش داشته باشد که اراضی کشاورزی، مناطق شهری و روستایی را شامل می‌شود.
وی پراکندگی زیاد نقشه رانش زمین در استان و توپوگرافی خاص منطقه را از دیگر ویژگی‌های گسترده و پیچیده رانش زمین در آذربایجان غربی برشمرد و گفت: هم‌اکنون بر اثر بارش‌های شدید بهاره خاک استان اشباع‌شده و هر لحظه امکان وقوع بحران رانش زمین در مناطق مختلف استان قابل پیش‌بینی است.
کارشناس اداره مهندسی و مطالعات منابع طبیعی آذربایجان غربی ادامه داد: با همکاری دانشگاه ارومیه مطالعات گسترده‌ای در خصوص سرعت و وسعت رانش زمین در استان به‌خصوص منطقه گوگرد استان در دست اجراست که در صورت تأمین اعتبار مراحل تثبیت اجرایی می‌شود.
پاشازاده خاطرنشان کرد: اگر در خصوص هشدار جدی رانش زمین در کشور اولویت‌بندی داشته باشیم با توجه به تعداد پراکنش و میزان لغزش به همراه مساحت و اراضی تحت پوشش، آذربایجان غربی باید در اولویت اول توجه جدی مسئولان قرار بگیرد، در حال حاضر نقشه پراکندگی مناطق در معرض تهدید شناسایی‌شده و باید ادارات و دستگاه‌های اجرایی در حین اجرای طرح‌ها این مناطق را موردتوجه قرار دهند.
تمهیدات لازم در خصوص مقابله با پدیده رانش زمین در دست انجام است
سرپرست معاونت امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی در خصوص معضل رانش زمین در استان اظهار داشت: با وقوع حوادث متعدد در کشور طی ماه گذشته هم‌اکنون فاز مطالعات ژئوتکنیک رانش زمین در استان آغازشده و نیاز است بررسی و برنامه‌ریزی کلی در این خصوص انجام گیرد.
در سال‌های گذشته به دلیل برخی عوامل طبیعی و انسان ساز استان در معرض خطر رانش زمین قرار داشت اما به دنبال بارش‌های فروردین ماه مناطق پرخطر استان به صورت جدی تهدید می‌شود پیمان آرامون با هشدار نسبت به خطر جدی رانش زمین در استان گفت: در سال‌های گذشته به دلیل برخی عوامل طبیعی و انسان‌ساز استان در معرض خطر رانش زمین قرار داشت اما به دنبال بارش‌های فروردین‌ماه مناطق پرخطر استان به‌صورت جدی تهدید می‌شود.
وی ادامه داد: بر اساس آمار سازمان هواشناسی، مجموع بارش‌ها از آغاز سال جدید در استان ۴۲۰ میلی‌متر بوده و با اقداماتی که در لایروبی انهار و هدایت روان آب‌ها و سیلاب‌ها به‌موقع انجام شد از بروز حوادث تلخ و وقوع بحران جلوگیری شد اما در صورت وقوع بارش‌های شدیدتر و عدم انجام اقدامات پیشگیرانه و تثبیتی در خصوص رانش زمین باید منتظر پیامدهای سخت‌تر باشیم.
آرامون با بیان اینکه آموزش در ایجاد آمادگی میان دستگاه‌های اجرایی، افزایش سرعت امدادرسانی و کاهش خسارات حوادث طبیعی نقش محوری دارد، گفت: رانش زمین، زلزله و سیلاب مهم‌ترین حوادث خسارت زایی است که با توجه به شرایط اقلیمی کشور همواره آسیب‌های جدی به زیرساخت‌ها و مراکز تولید و جوامع انسانی وارد می‌سازد و در استان جمعیت نزدیک سه‌میلیون‌نفری در معرض تهدید این بلایا قرار دارند.
حوادث تلخ فروردین‌ماه که تبعات و خسارات مادی آن هنوز ادامه دارد و سال‌های سال در ذهن مردم باقی خواهد ماند بر اثر بی‌توجهی یک یا دو سال اخیر روی نداده است بلکه خشم طبیعت از سال‌ها تخریب و بی‌توجهی به صیانت از منابع طبیعی به‌یک‌باره سر برآورد و هشدار جدی به مسئولان داد که تداوم این بی‌توجهی‌ها می‌تواند پیامدهای ناگوارتری در پی داشته باشد.