خبرگزاری مهر - گروه استانها، آرش صالحی: مردم روزه دار دیار کهن قزوین، در ماه نزول قرآن با آداب و آئین‌های ویژه خود در میهمانی الهی شرکت می‌کنند و مانند دیگر ساکنان ایران زمین و جهان اسلام، این ماه را مجالی مناسب برای عبادت، خودسازی و تهذیب روح و جان می‌دادند.
مردمانی که با اتکا به روحیه دین مدار و مذهبی و تکیه بر پیشینه غنی تاریخی و فرهنگی خود، رسوم و سنن گوناگونی را در این ماه عزیز برپا می‌کنند که در زمره مصادیق و نمونه‌های ارزشمند فرهنگ عامه در سراسر ایران به حساب می‌آید و گره خوردن آنها با باورهای ژرف مذهبی، حیات آنها را جاودانه کرده است. هرچند برخی از این آئین‌ها و مناسک، به مرور زمان به دست فراموشی سپرده شده‌اند که باید دوباره احیا و ترویج شوند.
خانه تکانی و غبارروبی از مساجد
یک کارشناس فرهنگ عامه با بیان اینکه مردم قزوین با سنت‌های ویژه ای به استقبال ماه مبارک رمضان می‌روند، به خبرنگار مهر گفت: یک هفته مانده به این ماه، مردم مؤمن قزوین، درست همانند عید نوروز، به پاکیزه کردن و نظافت خانه‌ها، تکایا و حسینیه‌ها می‌پردازند و در این بین، برخی افراد با جارو، کوچه و محله خود را تمیز می‌کنند.
علی خلج طایفه غبارروبی مساجد را از رسوم همیشگی قزوینی‌ها در روزهای پیش از رمضان دانست و افزود: چند روز قبل از فرارسیدن ماه رمضان، زنان و مردان مینودری به صورت داوطلبانه در مساجد استان حضور می‌یابند و با هدایت روحانیون و ائمه جماعات، چهره مساجد دیار مینونشان را از گرد و غبار می زدایند.
وی با اشاره به وجود شمار زیادی از مقابر، آرامگاه‌ها و بقاع متبرکه در استان، ادامه داد: یکی از نذورات اهالی و ساکنان شهر دارالمؤمنین (قزوین)، پاک سازی صحن و حیاط بقعه‌هایی مانند امامزاده حسین (ع)، امامزاده علی (ع) و حرم چهار انبیا توسط مردم عادی و غبارزدایی از ضریح آنها توسط روحانی‌ها و اعضای هیئت امنای اماکن مقدسه است.
گل خندانی
این قزوین پژوه، آئین «گل خندانی» را مهمترین رسم مینودری ها برای خوشامدگویی به رمضان توصیف کرد و گفت: مطابق این آئین، یک روز پیش از حلول ماه مبارک (روز آخر شعبان) مردم قزوین به روستاها یا دشت‌های پیرامون شهر می‌روند و ضمن انجام بازی، تفریح و «فسانه خوانی» (قصه گویی)، از نظر روحی خود را برای این ماه آماده می‌کنند.
خلج طایفه، خوردن غذاهای پرانرژی مانند سمنو و حلوا ترک را در زمره رسوم روز گل خندانی برشمرد و اضافه کرد: قزوینی‌ها با مصرف این غذاهای انرژی زا، خود را برای یک ماه روزه داری آماده می‌کردند. ضمن اینکه خوردن غذایی مانند حلوا ترک که از آرد، شکر، زعفران، روغن و گلاب تهیه می‌شود، در درمان افسردگی و کاهش فشار خون مؤثر است.
وی آماده کردن جوانان و نوجوانان برای ماه رمضان را از علل برگزاری آئین مذکور دانست و تصریح کرد: طبق سنتی که بیشتر میان مردمان ترک زبان استان رایج است، نوجوانانی که تازه به سن تکلیف رسیده‌اند، در اولین روز ماه رمضان باید از بزرگترها هدیه‌ای به اسم «رمضانه» بگیرند و بعد از گرفتن این هدیه می‌توانند افطار کنند.
افطاری برای نوعروس
یک قزوین شناس هم، افطاری بردن برای نوعروس را از سنت‌های دیگر قزوینی‌ها در رمضان بیان کرد و گفت: در این رسم که در نخستین ماه رمضان پس از عقد عروس و داماد اتفاق می‌افتد، خانواده داماد در روز هفتم رمضان، سینی بزرگی از غذا، شیرینی‌های سنتی، زولبیا و بامیه تدارک می‌بینند و به عنوان افطاری، به خانه عروس خود می‌برند.
محمدعلی جزایری با بیان این مطلب که رسم شب نشینی در شب‌های ماه مبارک رونق فراوانی دارد، افزود: یکی از آداب پسندیده قزوینی‌ها در این ماه، تأمین غذای نیازمندان به وسیله افراد صاحب تمکن و ثروت است. به طوری که در شب‌های قدر، بعضی خیرین، اقلامی مانند گوشت، برنج، روغن و حبوبات را برای فقرا می‌برند.
وی درباره غذاهای سنتی که قزوینی‌ها بر سر سفره افطار خود می‌گذارند نیز گفت: پنیر کوزه، حلیم، دویماج، شله زرد، فرنی به همراه سبزیجاتی مثل ریحان و جعفری، غذاهای سبک سفره افطار مینودری ها هستند. قورمه سبزی، قیمه نثار و کله پاچه به همراه سیر ترش هم از جمله غذاهای مفصلی هستند که در سفره‌های رمضان دیده می‌شوند.
کیسه دوزان
یک روحانی قزوینی هم در مورد سنت‌های مذهبی مردم دیار مینو دری اظهار داشت: یکی از این مراسم «کیسه دوزان» است که چهارشنبه آخر ماه رمضان در مسجد تاریخی «سنجیده» (واقع در محله راه ری) انجام می‌شود. در این آئین، زنان در ساعات بعدازظهر به مسجد سنجیده می‌روند و به دوختن کیف‌های پارچه‌ای پول می‌پردازند.
حجت الاسلام عباس اوتارخانی با بیان اینکه کیسه دوزان، گاهی تا وقت افطار ادامه می‌یابد، بیان کرد: بعد از پایان دوخت و دوز، بانوان قزوینی، اسکناس‌هایی را درون این کیف‌های پارچه می‌گذارند و به مدت یکسال نزد خود نگه می‌دارند. آنها باور دارند با انجام این آئین، روزی آنها بیشتر شده و کسب و کار همسران آنها رونق می‌گیرد.
وی اذان خوانی در سحر را از دیگر رسوم مذهبی مردمان مینو دری در رمضان دانست و اضافه کرد: این کار که با هدف بیدار کردن همسایه‌ها در زمان سحر صورت می‌گیرد، معمولاً ۳ بار پیاپی انجام می‌شود، در ضمن مناجات خوانی، خواندن قرآن با صدای بلند و طبل زنی از سنت‌های دیگری است که هم استانی‌ها در هنگام سحر انجام می‌دهند.
حجت الاسلام اوتارخانی ادامه داد: همچنین بانوان مینودری در روزهای ماه مبارک، در خانه همسایه‌ها گرد هم می آیند و مراسم «ختم انعام» (قرآن خوانی) برپا کرده و سوره‌هایی مانند بقره، دخان، روم، عنکبوت و قدر را قرائت می‌کنند. ضمن اینکه بسیاری از مردم قزوین در شب‌های قدر، نمازهای طولانی ۱۰۰ یا ۱۰۰۰ رکعتی می‌خوانند. بعضی از خانم‌ها هم در معدود سقاخانه‌های قزوین، شمع روشن کرده و برای شفای مریضان خود دعا می‌کنند.
دوری از اسراف و تجمل در سفره‌های افطار
با اینکه هر ساله در دیار مینونشان، مراسم متعدد و متنوعی برای ماندگار کردن رمضان المبارک در اذهان مردم برپا می‌شود، اما نزدیک به یک دهه است که آئین‌ها و سنت‌های مینودری رمضان کمتر در ماه مبارک به چشم می‌خورد که در این زمینه لازم است دستگاه‌های فرهنگی و نهادهای مردمی پیش قدم شوند و ضمن پاسداشت این قبیل سنن، مردم را بیش از پیش با آنها آشنا سازند. در ضمن ضرورت دارد در مراسم افطاری بیش از قبل به مشکلات اقتصادی ساکنان این کهن دیار توجه کنیم و از اسراف و تجمل تا حد ممکن پرهیز کنیم.