خبرگزاری مهر - گروه استانها: بی‌شک قیام ۱۵ خرداد را می‌توان یکی از مهم‌ترین و تاریخ‌سازترین حوادث در مقابله با رژیم طاغوت و برپایی انقلاب شکوهمند اسلامی دانست، که همچنان و پس از گذشت حدود ۵۶ سال از آن موردبررسی و تحلیل کارشناسان و تحلیل گران مسائل ایران، خاورمیانه و نیز کارشناسان حوزه انقلاب اسلامی قرار دارد.
به عقیده کارشناسان این حوزه، رژیم طاغوت پس از قیام ۱۵ خرداد در سراشیبی سقوط قرار گرفت و خون پاک و مطهر شهدای ۱۵ خرداد ورامین، پیشوا و قم به‌تدریج ریشه ظلم و ستم پهلوی را خشکاند و در ۱۵ سال بعد، یعنی ۲۲ بهمن ۵۷ و با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به ثمر نشست.
نقش قیام ۱۵ خرداد در پیروزی انقلاب اسلامی تا حدی بود، که امام خمینی (ره) به‌عنوان بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، ۱۵ خرداد را مبدأ نهضت و انقلاب اسلامی دانست و نقش مردم دشت ورامین در این قیام را بسیار برجسته خواند و در این خصوص فرمود: «آقایان محترم و جوانان معظم ورامین به ما حق ویژه‌ای دارند، آن‌ها در ۱۵ خرداد زحمت کشیدند و جوانان خودشان را از دست دادند.»
نقش قیام ۱۵ خرداد در نگاه امام (ره) و رهبری
فرمایشات امام (ره) تنها اظهار نظر بزرگان و مراجع دینی در مورد اهمیت قیام ۱۵ خرداد و نقش مردم ورامین در این قیام نبود، بلکه مقام معظم رهبری نیز در این خصوص می‌فرماید: «شهدای مظلوم ورامین چون ستارگانی درخشان نه تنها در آسمان ورامین، بلکه در آسمان ایران اسلامی خواهند درخشید.»
باید اعتراف کنیم، که علی رغم تلاش‌های صورت گرفته برای شناخت بیش از پیش قیام ۱۵ خرداد، همچنان ابعاد گسترده‌ای از این قیام ناشناخته مانده است و این قیام ظرفیت آن را دارد، که به عنوان یک الگو و سرمشق بی نظیر برای جوانان و نسل‌های آینده ایران اسلامی مورد استفاده قرار بگیرد، اما اینکه ماجرای قیام ۱۵ خرداد چه بود و چه عواملی سبب شد، تا این قیام بدرخشد و در میان دیگر قیام‌های دوران خود متمایز شود، را سعی داریم در ادامه مورد بررسی قرار دهیم.
ماجرای قیام ۱۵ خرداد سال ۴۲ از آنجا آغاز شد، که فاجعه کشتار طلاب در مدرسه فیضیه قم در دوم فروردین ۱۳۴۲ مصادف با شهادت امام صادق (ع) رخ داد و امام خمینی (ره) در واکنش به این فجایع شاه دوستی را مترادف غارتگری و حمله به مراکز علم را ضربه زدن بر پیکر اسلام و قرآن معرفی کرد و در چهلم شهدای فیضیه، طی اعلامیه‌ای شاه را مسبب اصلی حوادث فیضیه دانست و پیرو آن در شهرهای مختلف ایران برای شهدای دوم فروردین فیضیه مراسم چهلم گرفته شد که رژیم طاغوت از برگزاری این مراسم جلوگیری کرد.
پس‌ازاین حوادث و با آغاز ماه محرم، وعاظ و روحانیون بهترین فرصت برای افشای ماهیت غارتگری و استبداد رژیم شاهنشاهی را پیدا کردند، اما رژیم سخنرانی در منابر را با ۳ شرط مجاز دانسته بود، که آن ۳ شرط عبارت بود از اینکه در مراسم عزاداری علیه شخص اول مملکت سخن گفته نشود، علیه اسرائیل سخنی به میان آورده نشود و مرتب به گوش مردم نخوانند که اسلام در خطر است، اما امام خمینی (ره) ۲ روز قبل از ۱۵ خرداد و در ۱۳ خرداد ۴۲ که مصادف با روز عاشورا بود، با حمله‌ای مقتدرانه به شاه رژیم پهلوی را به دوران بنی‌امیه و بنی‌عباس و حمله رژیم به فیضیه را به واقعه کربلا تشبیه کرد و محرک آن را اسرائیل دانست و در واقع بر هر ۳ شرط ساواک برای سخنرانی در منابر خط بطلان کشید.
رژیم طاغوت که استمرار خود را در خطر می‌دید، به‌صورت شبانه و در نیمه‌شب ۱۵ خرداد ۴۲ خانه امام (ره) محاصره و ایشان را دستگیر و به تهران منتقل کرد و ابتدا ایشان را در باشگاه افسران نگه داشته و در غروب آن روز به زندان قصر منتقل کرد.
هیچ گاه تعداد دقیق شهدای ۱۵ خرداد مشخص نشد
از سوی دیگر در ۱۵ خرداد ۴۲ و زمانی که مردم ولایتمدار، مؤمن و انقلابی دشت ورامین که اغلب کشاورز و کارگر بودند، خبر دستگیری مرجع تقلید خود را شنیدند، از سه‌نقطه روستای محمدآباد عرب‌ها، پیشوا و ورامین کفن پوشیده و با پای پیاده به سمت تهران حرکت کردند و شعار «یا مرگ یا خمینی» سر دادند، اما رژیم پهلوی راه این کشاورزان و کارگران مؤمن را در مقابل پل باقرآباد بست و به آن‌ها هشدار داد، که به‌سوی منازل خود بازگردند.
تهدید مردم به بازگشت از مسیر حمایت از مرجعیت و دفاع از ولایت و روحانیت پاسخ نداد و سفاکان طاغوت مجبور شدند، به‌سوی مردم بی‌گناه که خواسته‌ای جز آزادی مرجع تقلید خود نداشتند، شلیک کنند و این شلیک سبب شد، خون پاک این مردم شجاع بر روی زمین در مقابل پل باقرآباد ریخته و برای همیشه تاریخ‌ساز و ماندگار شود.
یکی از شاهدان عینی قیام ۱۵ خرداد که در پل باقرآباد حضور داشت و در خصوص شرایط حاکم بر این قیام با خبرنگار مهر سخن می‌گفت، اظهار داشت: مأموران رژیم پهلوی در پل باقرآباد از مردم خواستند که دست از قیام برداشته و راهی را که آمده بودند، بازگردند.
امیر اکبری اضافه کرد: مردم حاضر به بازگشت نشدند و مأموران رژیم طاغوت به‌سوی آن‌ها تیراندازی کردند و مردم را به خاک و خون کشیدند و بسیاری از آن‌ها را شهید و زخمی کردند و از بسیاری دیگر نیز اطلاعی در دست نبود، که پس از گذشت مدتی مشخص شد، تا رژیم طاغوت بسیاری از شهدا و حتی مجروحان زنده ۱۵ خرداد را به‌طور دسته‌جمعی و درحالی‌که زنده بودند، دفن کرده است.
وی با بیان اینکه خردادماه موسم درو است و کارگران و کشاورزان بسیاری از مناطق دیگر در ورامین حضور داشتند، گفت: رژیم طاغوت از برگزاری مراسم ترحیم برای این کشاورزان و کارگران ممانعت می‌کرد و لذا هیچ‌گاه تعداد دقیق شهدای ۱۵ خرداد مشخص نشد.
پوشیدن کفن و نوشتن وصیت نامه نشان از خودگذشتگی قیام کنندگان ۱۵ خرداد داشت
هیچ‌گاه آمار دقیق کشته‌شدگان قیام ۱۵ خرداد مشخص نشد و این تعداد توسط مأموران ساواک به‌شدت سانسور می‌شد، اما این کشتار وحشیانه بازتاب گسترده‌ای در سراسر کشور و نیز سطح بین‌الملل داشت و سرانجام بعد از ۱۰ ماه رژیم را مجبور به آزادی امام (ره) کرد.
شاهد عینی دیگر قیام ۱۵ خرداد در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص انگیزه کفن پوشان ۱۵ خرداد اظهار داشت: شعار «یا حسین (ع)» و نیز شعارهایی مبنی بر لزوم آزادی امام خمینی (ره) به‌عنوان مرجع تقلید شیعیان نشان از انگیزه الهی و مذهبی قیام‌کنندگان ۱۵ خرداد داشت.
حجت‌الاسلام سید مصطفی احمدی ادامه داد: پوشیدن کفن و نیز نوشتن وصیت‌نامه توسط قیام‌کنندگان ۱۵ خرداد به‌خوبی نشان می‌دهد، که این افراد به هیچ‌چیز کم‌تر از آزادی امام (ره) راضی نبودند و در این مسیر حاضر به فدا کردن جان خود نیز بودند.
اما اینکه قیام ۱۵ خرداد چه تأثیری در روند پیروزی انقلاب اسلامی داشت، سؤالی است، که رئیس ستاد برگزاری مراسم ۱۴ و ۱۵ خرداد استان تهران در پاسخ به آن به خبرنگار مهر گفت: قیام ۱۵ خرداد سبب شکل‌گیری انجمن‌های اسلامی در بین بازاریان، دانشجویان و دانش آموزان شد.
حجت‌الاسلام سید محسن محمودی قیام ۱۵ خرداد را سبب محبوبیت بیش‌ازپیش مراجع تقلید و روحانیت در بین مردم دانست و افزود: نقش روحانیت در قیام ۱۵ خرداد بر کسی پوشیده نیست و قیام ۱۵ خرداد سبب ورود بیش‌ازپیش روحانیت و حوزه علمیه به مسائل سیاسی شد.
قیام ۱۵ خرداد زمینه‌ساز پیروزی انقلاب اسلامی
وی با بیان اینکه پس از قیام ۱۵ خرداد انتقاد از شاه علنی شد، گفت: پیش‌ازاین قیام کسی جرأت انتقاد به شاه را نداشت.
این مؤلف و پژوهشگر در زمینه قیام ۱۵ خرداد اضافه کرد: پس از قیام ۱۵ خرداد اسلام‌گرایان با وضوح بیشتری رهبری مخالفت با رژیم پهلوی را بر عهده گرفتند و نیروهای چپ و ناسیونالیست به انزوا کشیده شدند.
محمودی گفت: شهیدان امیر معصوم شاهی، جعفر عرب مقصودی، حسن خانی، ابوالقاسم اردستانی، عزت‌الله رجبی، سید مرتضی طباطبایی و مصیب مهابادی از شهدای شناخته‌شده قیام ۱۵ خرداد هستند، که خون این عزیزان و دیگر شهدای ۱۵ خرداد مشروعیت رژیم طاغوت را به‌طور کامل از بین برد.
وی با بیان اینکه قیام ۱۵ خرداد توانست تمامی معادلات مبارزه را بر هم زدند، تأکید کرد: قیام ۱۵ خرداد زمینه‌ساز پیروزی انقلاب اسلامی شد.
پس از قیام ۱۵ خرداد، ساواک سعی داشت، تا به هر نحو با مبارزات انقلابی مردم ایران مقابله کند، اما هرگز نتوانست در برابر خیل عظیم ملت ایران بایستد و سرانجام غربت و مظلومیت شهیدان ۱۵ خرداد سال ۴۲ سبب شد تا انقلاب اسلامی به پیروزی برسد و یاد و خاطره این عزیزان برای همیشه در خاطر تاریخ باقی بماند.