خبرگزاری مهر، گروه استانها- فائزه زنجانی: «آمپول، سرنگ و خون»، اینها از جمله زباله‌ها و پسماندهای تولید شده در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی هستند؛ زباله‌هایی که اگر به درستی امحاء، دفع و دفن نشوند، هر یک همچون تیری خواهند بود که سلامتی انسان‌ها را نشانه می‌روند.
عفونت‌های منتقل شده توسط پسماندهای پزشکی که به درستی بی خطرسازی نشده اند، مسأله‌ای است که نگرانی‌های زیادی را در سراسر جهان به وجود آورده و اینکه سالانه چند میلیون نفر در جهان، جان خود را به دلیل مدیریت ناصحیح پسماندهای بیمارستانی از دست می‌دهند، خبری است که نگرانی‌ها را بیشتر می‌کند.
شاید سال‌ها پیش کمتر کسی به مسائل زیست محیطی همچون عاقبت پسماندهای پزشکی اهمیت می‌داد اما امروزه مردم خواستار روشن‌تر شدن وضعیت این نوع پسماندها هستند به خصوص با منتشر شدن اخباری مبنی بر عدم مدیریت درست این پسماندها و دفع آنها همراه با زباله‌های عادی، نگرانی‌های مردم در این زمینه بیشتر شده است.
اختلاف بین استانداردهای وزارت بهداشت و محیط زیست در دفع پسماند
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در گفتگو با مهر، تفاوت در استانداردهای وزارت بهداشت و محیط زیست در دفع پسماند را مشکل ساز دانسته و می‌گوید: بیمارستان‌ها طبق بخش نامه‌های وزارت بهداشت عمل می‌کنند اما در خصوص دفع زباله‌های بیمارستانی یکسری اختلاف مابین محیط زیست و وزارت بهداشت وجود دارد.
حجت پورفتحی ادامه می‌دهد: با وجود اینکه ما در زیرمجموعه وزارت بهداشت فعالیت می‌کنیم اما چون می‌بینیم، نوع بخش نامه‌ها و استانداردهای محیط زیست اصولی‌تر و منطقی‌تر است، تن به این استانداردها داده ایم.
تا آخر خرداد مشکلات بیمارستان‌ها حل می‌شود
تخلف چند بیمارستان تبریز در زمینه دفع نامناسب پسماندهای پزشکی از جمله موضوعاتی بوده است که در ماه‌های گذشته مورد توجه فعالان محیط زیست و اصحاب رسانه قرار گرفته است و اطلاع از وضعیت و زمان برطرف شدن مشکلات آنها، شاید دغدغه بسیاری باشد.
پورفتحی در این خصوص می‌گوید: ۸ بیمارستانی را که از سال گذشته اخطار گرفته بودند، فراخوانده و در جریان مشکلات آنها قرار گرفتیم. ۴ بیمارستان، خصوصی و ۴ بیمارستان، دولتی بودند که با تک به تک مسئولان بیمارستان‌ها جلسه گذاشته ایم و همانطور که قول داده ایم تا آخر خرداد وضعیت دفع پسماندها در بیمارستان‌ها اصلاح خواهد شد.
وی ادامه داد: در وضع نامساعد مالی دانشگاه، یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون برای خرید دستگاه‌های بی خطرسازی زباله اختصاص داده ایم که مراحل خرید دستگاه‌ها در حال طی شدن است.
پورفتحی، دفع مناسب پسماند در بیمارستان‌ها را به تنهایی کافی ندانسته و معتقد به توسعه تمامی زیرساخت‌ها به همراه یکدیگر است. می‌گوید: پسماند که تنها در بیمارستان تولید نمی‌شود، چرا که بیمار ممکن است تنها دو روز مهمان بیمارستان باشد اما پس از دو روز به خانه منتقل شده و همان پسماندهای خطرناک را در خانه نیز خواهیم داشت؛ پس باید فکری به حال دفع پسماند شهرمان داشته باشیم.
حاشیه سازی ها کنار گذاشته شود
انتشار برخی عکس و فیلم‌ها در خصوص وضعیت نامناسب دفع پسماند در بیمارستان‌ها نیز موضوع دیگری است که پورفتحی در خصوص آن واکنش نشان می‌دهد.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی تبریز می‌گوید: نباید تنها روی پسماندهای بیمارستانی متمرکز شده و نسبت به آن حساسیت داشته باشیم به گونه‌ای که حتی برخی حاشیه سازی و جوسازی‌ها را در این مورد ایجاد کنیم بلکه باید با همگرایی بیشتر به فکر دفع اصولی پسماند شهر باشیم.
وی می‌افزاید: اینکه در یک بیمارستان، یک فرد به طور مثال اقدام به جداسازی زباله‌های مختلف بیمارستانی از یکدیگر نکرده و قوانین این حوزه را رعایت نمی‌کند نباید به همه کارکنان بیمارستانی تسری یابد.
کسی پسماندهای شیمیایی را از بیمارستان‌ها تحویل نمی‌گیرد
نبود متولی برای تحویل گرفتن پسماندهای شیمیایی از بیمارستان‌ها برای دفع و دفن مناسب از دیگر چالش‌هایی است که بیمارستان‌ها با آن روبرو هستند و مثل اینکه چند سالی می‌شود که بیمارستان‌ها، مجبور به نگهداری از این نوع پسماندها در ظروف غیرقابل نفوذ شده اند و شخص یا نهاد مسئولی برای تحویل این نوع پسماندهای خطرناک وجود ندارد.
پورفتحی در این خصوص می‌گوید: تنها یک مرکز آن هم در قزوین در زمینه دفع پسماند شیمیایی کار می‌کرد که یک یا دو سالی می‌شود که آن شرکت هم دیگر فعالیت نمی‌کند. می‌گویند پسماندهای شیمیایی را در محفظه‌های مطمئن نگهداری کنید اما مشخص نیست که متولی تحویل این محفظه‌ها چه کسی است؟
۳۰ درصد بیمارستان‌ها خارج از چارچوب عمل می‌کنند
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان نیز در گفتگو با مهر اشاره‌ای به تخلف بیمارستان‌ها در دفع اصولی زباله‌ها کرده و می‌گوید: در زمینه زباله‌های شبه خانگی مشکلی در بی خطرسازی و دفع نداشته و تمامی بیمارستان‌ها این کار را منطبق با ضوابط انجام می‌دهند اما مشکلی که در بیمارستان‌ها وجود دارد، بی خطر سازی و دفع پسماندهای عفونی، شیمیایی و زباله‌های تیز و برنده پزشکی است.
دفع پسماند در ۷۰ درصد از بیمارستان‌ها را مطابق با ضوابط دانسته اما ۳۰ درصد مابقی را خارج از چارچوب می‌داند. حسن عباس نژاد دفع پسماند در ۷۰ درصد از بیمارستان‌ها را مطابق با ضوابط دانسته اما ۳۰ درصد مابقی را خارج از چارچوب می‌داند.
وی ادامه می‌دهد: در شهر تبریز ۲۲ بیمارستان داریم که در طول سال گذشته بررسی‌های لازم برای دفع استاندارد پسماند در این بیمارستان‌ها صورت گرفت که به تعدادی از آنها که مشکل داشتند، تذکراتی داده شد که برخی اقدام به اصلاح روند خود کردند اما در نهایت در سه ماهه چهارم سال گذشته ۹ بیمارستان را به دستگاه قضائی معرفی کردیم.
وضع دفع پسماند در مطب‌ها خوب نیست
وجود شش هزار و ۹۰۰ واحد کوچک درمانی اعم از مطب، کلینیک و آزمایشگاه‌ها و نحوه دفع پسماندهای پزشکی ایجاد شده در آن نیز از جمله موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد که طبق گفته عباس نژاد تنها ۱۰ درصد از این تعداد یعنی ۷۰۰ واحد موفق به مدیریت پسماند از طریق بخش خصوصی شده اند، اما سایر واحدها با مشکل مواجه هستند.
به گفته معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست، در مجموع به جز شهرستان‌های مراغه، بناب، مرند و هریس، سایر شهرهای استان فاقد مدیریت لازم در زمینه پسماندهای پزشکی برای مطب‌ها و واحدهای خصوصی هستند.
اکثر بیمارستان‌ها فاقد پیش تصفیه فاضلاب
عباس نژاد می‌گوید: در حال حاضر پنج بیمارستان دارای سیستم پیش تصفیه بوده اما بقیه فاقد این سیستم هستند اما طبق بخشنامه‌های صادره، سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه مسئولیت و وظیفه‌ای ندارد بلکه سازمان آب و فاضلاب موظف است بر روی فاضلاب بیمارستان‌هایی که وصل به شبکه فاضلاب شهری هستند، نظارت کند و استاندارد بودن آنها را تأیید کنند.
به گفته او، تشخیص اینکه بیمارستانی به پیش تصفیه نیاز دارد یا ندارد، تنها بر عهده آب و فاضلاب است و سازمان محیط زیست در نهایت بر روی فاضلاب کلی شهر نظارت خواهد داشت.
فاضلاب بیمارستان‌ها، بار آلودگی آن‌چنانی ندارند
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان ادامه می‌دهد: فاضلاب این بیمارستان‌ها اگر مشکلاتی داشته و اثرات زیست محیطی و بهداشتی به همراه داشته باشد، پاسخگو شرکت آب و فاضلاب خواهد بود که البته همکاری خوبی بین این شرکت و محیط زیست استان وجود دارد و طی اعلام سازمان آب و فاضلاب نمونه برداری‌های انجام شده از فاضلاب بیمارستان‌ها نشان می‌دهد، اینها بار آلودگی آن چنانی که نیاز به تصفیه ویژه داشته باشد را ندارند.
همچنین طی اعلام عباس نژاد، میزان پسماندهای عفونی در استان روزانه پنج هزار و ۷۰۰ کیلو، پسماندهای تیز و برنده ۸۷ کیلو و پسماندهای شیمیایی ۳۴ کیلو است.
آنچه از سخنان مسئولان مربوطه می‌توان دریافت، عدم رعایت نکات لازم در دفع پسماندهای پزشکی است؛ زباله‌هایی که هر تکه و قطعه آن می‌تواند به عنوان قاتلی خاموش برای شهروندان تبریزی و مردم آذربایجان شرقی محسوب شود. زباله‌هایی که اگر به درستی بی خطر سازی نشوند، می‌تواند بیماری‌های عفونی بی شماری در پی داشته باشد.
اما حال دفن نشدن اصولی پسماندهای شیمیایی و انباشتن این نوع زباله‌ها در خود بیمارستان‌های تبریز در طول دو سال گذشته، پیگیری تخلفات بیمارستان‌ها در دفع نادرست پسماندهای پزشکی، چگونگی دفع پسماند در واحدهای کوچک پزشکی همچون مطب‌ها، چگونگی فعالیت شرکت‌های خصوصی بی خطرسازی و دفع پسماندها، محل دفن پسماندهای عفونی، وضعیت سیستم‌های پیش تصفیه بیمارستان‌های استان و سلامت فاضلاب ورودی این مراکز به فاضلاب شهری از جمله موضوعاتی است که با ابهامات زیادی روبرو بوده و نیاز به شفاف سازی های بیشتری دارد.