خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل- عبدالحمید بیاتی: «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه که تمام اعتبار خود را سه ماه قبل با ابطال نتایج انتخابات شهرداری استانبول به حراج گذاشته بود روز گذشته پس از اعلام نتایج انتخابات، ساعاتی تلخ را تجربه کرد.
شاید بتوان گفت روز گذشته تلخ‌ترین روز در عمر سیاسی اردوغان در چند سال اخیر بوده و حتی می‌توان گفت که ناراحتی وی از شکست روز گذشته حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری استانبول، از میزان ناراحتی او در خصوص کودتای نافرجام جولای ۲۰۱۶ بیشتر باشد.
اردوغان پیش از رسیدن به مقام نخست وزیری و سپس ریاست جمهوری، زمانی شهردار استانبول بود و اطلاع از اهمیت این شهر موجب شده بود تا این جمله تاریخی از وی در ذهن‌ها ثبت شود که «هر کس استانبول را فتح کند، ترکیه را فتح کرده است».
اعضای شورای شهر و روستا در ترکیه برای مدت ۵ سال انتخاب می‌شوند. نتایج این انتخابات نوعی ارزیابیِ میزان پشتیبانی مردم از دولت اردوغان و برنامه‌های او به شمار می‌رفت.
رأی‌گیری مجدد برای انتخاب شهردار جدید استانبول روز گذشته انجام شد و به گزارش آناتولی خبرگزاری رسمی ترکیه، پس از شمارش تقریباً تمام آراء، «اکرم امام اوغلو» ۵۴ و «بنعلی ایلدیریم» ۴۵.۱ درصد آراء را به دست آورده‌اند.
امام اوغلو انتخابات قبلی را که حدود سه ماه پیش برگزار شد با اختلاف ۱۳ هزار رأی برد اما این بار با اختلاف ۷۷۵ هزار رأی برنده شد. او این پیروزی را «شروعی تازه» برای استانبول خواند و گفت که آماده است در هماهنگی با رجب طیب اردوغان، این شهر را اداره کند.
در انتخاباتی که روز ۳۱ مارس برگزار شد، اکرم امام اغلو، نماینده حزب جمهوریخواه خلق در ترکیه با اختلافی اندک بر بنعلی ایلدیریم نامزد حزب حاکم یعنی حزب عدالت و توسعه در استانبول پیروز شد. نتیجه این انتخابات با درخواست حزب حاکم لغو شد و این درحالی بود که در چند شهر دیگر ترکیه از جمله آنکارا پایتخت این کشور و نیز ازمیر، نمایندگان حزب جمهوریخواه خلق بر نامزدهای هوادار رجب طیب اردوغان، پیروز شده بودند. امری که به زعم کارشناسان از آغاز یک تحول سیاسی داخلی در ترکیه خبر می‌دهد.
چرا پیروزی مخالفان مهم است؟
«مراد یتکین» روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی اهل استانبول پیش از برگزاری انتخابات درباره پیروزی حزب رقیب دولت گفته بود: «این پیروزی، به آغازِ افول حزب عدالت و توسعه و نیز خود اردوغان، تعبیر خواهد شد. چرا که رئیس جمهوری ترکیه، خود، این رأی‌گیری را مسألهٔ بقا نامیده است».
به باور یتکین یکی دیگر از پیامدهای پیروزی امام اغلو می‌تواند برگزاری انتخابات سراسری زود هنگام باشد، یعنی پیش از انتخابات پیش بینی شده برای سال ۲۰۲۳ و همچنین ممکن است به تغییر نیروها در کابینه کنونی و نیز چرخشی احتمالی در حوزه سیاست خارجی ترکیه همراه باشد.
تأثیرگذاری رأی کُردها
کارزار انتخاباتی حزب عدالت و توسعه برای جبران اختلاف اندک با رقیب، یعنی چیزی حدود ۱۳ هزار رأی، کسب رأی کُردهای ساکن استانبول را در برنامه قرار داده بود، رأی‌دهندگانی که ۱۵ درصد از جمعیت ۱۰/۵ میلیون نفری این شهر را تشکیل می‌دهند.
اما حزب دموکراتیک خلق که حامی کُردهای ترکیه است از امام اغلو پشتیبانی کرده و همچنین اعلام کرده بود که حزب عدالت و توسعه تلاش دارد میان رأی‌دهندگان کُرد اختلاف بیندازد.
خصوصیات مشترک و الگو برداری امام اوغلو از اردوغان
نکته جالب در این میان اما شاید خصوصیات مشترک میان امام اوغلو و اردوغان باشد. رجب طیب اردوغان در انتخابات شهرداری استانبول در سال ۱۹۹۴ به پیروزی غیر منتظره ای دست یافت و همین موفقیت بعداً راه را برای پیروزی او در عرصه ملی کشور باز کرد.
اکرم امام اوغلو هم که به شیوه مشابهی در مسیر ترقی حرکت می‌کند، چند وجه مشترک دیگر هم با اردوغان دارد. خانواده اردوغان قبلاً در منطقه دریای سیاه زندگی می‌کردند. شمار قابل توجهی از رأی دهندگان استانبول از همین منطقه آمده‌اند. اکرم امام اوغلو، هم در شهری مجاور شهر محل زندگی خانواده اردوغان در همین منطقه متولد شده و برای رفتن به دانشگاه و تحصیل در رشته بازرگانی به استانبول رفته بود.
این دو نفر یک وجه مشترک دیگر هم دارند و آن علاقه به فوتبال است. اردوغان در نوجوانی یک فوتبالیست نیمه حرفه‌ای بود و همه از علاقه وافر او به مسابقات فوتبال باخبر هستند. از آنجا که مردم ترکیه به فوتبال علاقه زیادی دارند، این شهرت به جلب رأی دهندگان بیشتری برای اردوغان، کمک کرده است.
در رزومه کاری امام اوغلو نیز علاقه او به فوتبال دیده می‌شود هم به عنوان یک بازیکن غیر حرفه‌ای و هم فعالیت برای باشگاه فوتبال شهر زادگاهش، ترابزون اسپور.
شاید موضوع مهم‌تر، نقش مسجد در مسیری است که اکرم امام اوغلو پیموده ونشانه آن تغییری است که در هویت حزب جمهوریخواه خلق که قبلاً کاملاً سکولار بود مشاهده می‌شود. او به مساجد رفته و آیه‌هایی از قرآن را قرائت کرده، رفتاری که معمولاً رأی دهندگان ترکیه عادت داشتند از حزب عدالت و توسعه اردوغان ببینند.
«حلال کاپلان» یک روزنامه نگار طرفدار دولت می‌گوید امام اوغلو تلاش می‌کند همان شیوه‌ای را اختیار کند که حزب عدالت و توسعه و اردوغان برای رسیدن به قدرت از آن استفاده کرده بودند.
پایان آرزوهای بزرگ
تا چند سال قبل و پیش از تغییر سیستم حکومت داری در ترکیه تمامی کارشناسان معتقد بودند که که اردوغان در تلاش است تا دستکم تا سال ۲۰۲۰ در قدرت باشد. این رؤیا با تغییر قانون اساسی و حذف پست نخست وزیری در ترکیه محقق شد و اردوغان که خود را در عرصه سیاسی ترکیه یکه تاز می‌دید اکنون باید تمام توان خود را صرف جلوگیری از قدرت یافتن امام اوغلو کند.
اردوغانی که با سیاست‌های خاص متحدان قدیمی خود از جمله «عبدالله گل» رئیس جمهوری سابق و «احمد داوداوغلو» نخست وزیر اسبق، را از دست داده و اکنون با مشخص شدن نتایج انتخابات استانبول بنعلی ایلدیریم را نیز از دست می‌دهد باید یک تنه به مصاف حزب جمهوریخواه خلقی برود که با پیروزی در استانبول امید تازه‌ای برای محقق کردن آرزوی خود یعنی کنار زدن حزب عدالت و توسعه از قدرت یافته است.
اردوغان در مدت زمامداری خود توانسته با ایجاد رونق اقتصادی و موج سواری خوب در تحولات بین‌المللی تا اینجای کار شوالیه پیروز ترکیه باشد اما شاید از دست دادن «دژ استانبول» و رو در رو شدن با حریفی جوان آرزوهای بزرگ وی را بر باد دهد.