خبرگزاری مهر، گروه استان ها- مریم ساحلی: تولیدات کشاورزی و باغی از جمله ظرفیت‌های استان سرسبز گیلان است که رونق آن در شکوفایی اقتصادی و پیش رفتن به سمت توسعه پایدار بسیار مؤثر است. فندق یکی از محصولات ارزشمند باغی این استان است که متأسفانه تاکنون آن‌چنان‌که باید موردتوجه قرار نگرفته است.
شاید بسیاری از گیلانی‌ها ندانند که استانشان به سبب شرایط اقلیمی مناسب، تولیدکننده ۸۵ درصد از فندق کشور است. کشت فندق، فراهم آوردن صنایع تبدیلی در این عرصه و ممانعت از خام فروشی می‌تواند درآمدزایی بسیار خوبی به همراه داشته باشد. همچنین توسعه صادرات فندق در زمانی که کشور از شرایط اقتصادی مناسبی برخوردار نیست، می‌تواند مرهمی بر زخم‌های ناشی از تحریم بر پیکر اقتصاد کشور باشد.
ضرورت حمایت از فندق کاران
فندق کاران بخشی از تولیدکنندگان سخت‌کوش استان گیلان هستند و بی‌تردید تولید در این حوزه نیز چون دیگر عرصه‌ها با سختی‌ها و دشواری‌هایی روبروست. یکی از فندق کاران رودسری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه درختان فندق ما دچار آفات شده و فندق‌ها در حال ریختن هستند، اظهار می‌کند باوجوداینکه برای بررسی این موضوع درخواست داده‌ایم اما به‌موقع توجه نشده است.
محمد حبیبی در ادامه به نبود آب نیز اشاره‌کرده و ادامه می‌دهد: یک لوله اصلی آب چند سالی است که به ما داده‌شده اما لوله فرعی نداریم و درگیر کم‌آبی هستیم. همچنین سیل امسال نیز به بخشی از باغات فندق آسیب رسانده است.
حبیبی با بیان اینکه حدود ۳۰ تا ۳۵ هکتار، فندق کاری در آسیاب دره رودسر وجود دارد که همه درخت‌های آن دچار آفت شده‌اند۳۰ تا ۳۵ هکتار، فندق کاری در آسیاب دره رودسر وجود دارد که همه درخت‌ها آن دچار آفت شده‌اند، می‌گوید: ما خواهان بررسی این وضعیت هستیم. از متولیان امر می خواهیم تا برای مبارزه با آفات ما را راهنمایی کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا برنامه مشخصی برای فروش فندق و تعیین نرخ آن از سوی دولت وجود دارد یا خیر؟ به خبرنگار مهر می گوید: متاسفانه هیچ برنامه‌ای مشخصی در این زمینه وجود ندارد و محصول فندق ما توسط مغازداران خریداری می شود. زمانی که فندق کم باشد، قیمت افزایش می یابد و زمانی که محصول زیاد باشد، با قیمت کم از ما می خرند.
گیلان دارای رتبه اول کشور در عرصه تولید فندق است
فندق کاری در گیلان از ظرفیت‌های ارزشمند این استان بوده و توسعه آن نیازمند تلاش بیشتر مسئولان است. دراین‌باره رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: گیلان دارای بیش از ۱۹ هزار هکتار سطح زیر کشت فندق است و پیش‌بینی می‌کنیم امسال بیش از ۱۶ هزار تن فندق در این استان برداشت شود.
علی درجانی از رودسر، املش، رودبار، تالش و آستارا به‌عنوان شهرستان‌هایی که بیشترین سطح زیر کشت و تولید فندق در استان گیلان را دارند نام برده و یادآور می‌شود: گیلان دارای رتبه نخست کشور از نظر تولید و سطح زیر کشت فندق است و ۸۵ درصد فندق کشور در این استان تولید می‌شود که ارزش اقتصادی این محصول ۶۵۶ میلیارد تومان است.
وی مشکل تأمین آب باغات، عدم صدور مجوز برداشت آب به‌منظور آبیاری تحت‌فشار، نبود تسهیلات بانکی برای احداث باغات مثمر را از موانع توسعه باغ فندق عنوان می‌کند و می‌گوید: در گیلان ۵۹ هزار بهره‌بردار در حوزه فندق کاری فعال هستند.
درجانی در ادامه با بیان اینکه توسعه باغات دیم در اراضی شیبدار در دستور کار قرار دارد به خبرنگار مهر توضیح می دهد: طی دو ساله گذشته بیش از ۱۵۰۰ هکتار به باغات فندق استان افزوده شده است. یارانه نهال فندق ارائه شده و ۷۰ درصد هزینه نهالستان‌های فندق در قالب یارانه تامین شده استطی دو ساله گذشته بیش از ۱۵۰۰ هکتار به باغات فندق استان افزوده شده است. یارانه نهال فندق ارائه شده و ۷۰ درصد هزینه نهالستان‌های فندق در قالب یارانه تامین شده است.
وی با تأکید بر اینکه یکی از برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی گیلان اصلاح باغات قدیمی در راستای باردهی محصول، استفاده از ارقام پر محصول و سازگار با شرایط اقلیمی استان است، ادامه می‌دهد: تلاش می‌کنیم با همکاری مدیریت صنایع غذایی سازمان برای توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری فندق و افزایش ارزش‌افزوده و رونق این محصول گامی مؤثر برداریم.
اهمیت تلاش برای بهره مند شدن از ظرفیت‌ها
ظرفیت‌های کشاورزی گیلان برای به فعلیت رسیدن نیازمند بستر مناسب هستند. یک مدرس دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اینکه بدون شک، کشاورزی رکن اصلی معیشت و اقتصاد مردم گیلان به شمار می‌رود، توضیح می‌دهد: در شرایطی که ادعا کنیم و یا بپذیریم گیلان دارای پشتوانه علمی، طبیعی، فنی و انسانی یک استان کشاورزی است این سؤال مطرح می‌شود که باوجود قابلیت‌ها و توانمندی‌های بخش کشاورزی گیلان آیا بستر مناسب برای بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها فراهم‌شده است؟
محمود هوشیارفرد می‌افزاید: در استان گیلان، کشت و کار فندق از زمان‌های گذشته در شهرستان‌های رودسر، املش و سیاهکل رایج بوده است. گیلان با حدود ۱۸ هزار هکتار فندق کاری و تولید بیش از ۸۰ درصد فندق کشور، قطب تولید این محصول است.
هوشیارفرد در زمینه مشکلاتی که فندق کاران با آن دست‌به‌گریبان هستند نیز می‌گوید: محصول فندق تولیدی این مناطق علیرغم کیفیت بالا دارای بهره‌وری اندک است. امروزه اغلب باغداران فندق در مدیریت باغ‌های خود با مشکلات فراوانی مواجه هستند و در این میان عدم مدیریت صحیح باغات، مشکلات تغذیه‌ای، سرمای دیررس بهاره، تغییر اقلیم و شیوع برخی آفات و بیماری‌ها از عوامل کاهش محصول فندق در استان گیلان به شمار می‌روند.
وی ادامه می‌دهد: درختان فندق فاقد تغذیه متعادل به‌ویژه کوددهی اعم از پتاس، فسفر و ریزمغذی‌ها بوده و لذا در برابر سرمازدگی و آفات حساس‌تر شده‌اند. رشد و توسعه باغات فندق در مناطق مختلف استان گیلان عمدتاً از طریق پاجوش است که به‌نوعی به تنوع ژنتیکی پایین، یکنواختی و حساسیت به آفات و بیماری‌ها دچار هستند. در واقع به نظر می‌رسد باغدار قادر به هدفمندسازی هزینه داشت و برداشت محصول و رفع موانع و مشکلات خویش یا باغ فندق خود نیست. باید گفت، تشکیل کارگروه رفع مشکلات فندق، فرصت مناسبی برای تعامل و تبادل‌نظر بین باغداران فندق و کارشناسان به‌منظور شناسایی مسائل و مشکلات فندق و یافتن راه‌حل‌های مناسب برای توسعه و بهبود عملکرد کمی و کیفی فندق استان فراهم می‌کند.
ضرورت توجه به مطالعات و بررسی ها
این محقق در بخش دیگری از این گفتگو به خبرنگار مهر می‌گوید: واقعیت این است که هیچ حرکتی بدون داشتن تحقیقات و مطالعه همه‌جانبه به نتیجه مطلوب نمی‌رسد و یکی از اهداف مراکز پژوهشی، دستیابی به ذخایر ژنتیکی است تا ارقامی با بازدهی بالا و مقاوم به آفات، بیماری‌ها و تنش‌های محیطی غیر زنده تولید کنند. اعتقاد بر این است که برای رسیدن به کشاورزی پایدار باید باغداری معیشتی و سنتی فندق به باغداری اقتصادی تغییر یابد و به‌منظور مشارکت مردم در امر سرمایه‌گذاری، اشتغال و ارتقای راندمان تولید برای اجرای طرح‌های باغداری، همراهی و حمایت‌های بیشتر مالی، تجهیزاتی و امکاناتی به افراد بومی هر منطقه فندق کاری انجام پذیرد. چراکه روستائیان و باغداران فندق بسیار قانع هستند و با کمترین حمایت، بیشترین انگیزه را پیدا می‌کنند.
وی با بیان اینکه باید با برنامه ریزی صحیح و جامع از باغداری سنتی و معیشتی به سوی باغداری حرفه‌ای حرکت کنیمباید با برنامه ریزی صحیح و جامع از باغداری سنتی و معیشتی به سوی باغداری حرفه‌ای حرکت کنیم، اظهار می‌کند: پیشرفت در این حوزه نیازمند برنامه ریزی کاربردی است و مدیران و مسئولان اجرایی و پژوهشی باید با همکاری و همدلی تولیدکنندگان برای حل مشکلات ناشی از تولید سنتی فندق راهکارهای مناسب ارائه دهند.
وی ادامه می‌دهد: خوشبختانه به دلیل وجود آمار و اطلاعـات دقیـق از وضـعیت باغـات فندق، امکان برنامه‌ریزی همه‌جانبه در راستای ساماندهی تولید و ارائه راهکارهای مناسب برای اصلاح، بهسازی و تغذیه باغ‌ها، تغییر ژئوتیپ‌های متنوع موجود در باغات و تبدیل به ژئوتیپ‌های مطلوب و یکنواخت فندق در یک بازه زمانی میان و بلندمدت به‌منظور ارتقـای کمیت و کیفیت محصول فندق و حمایت از توسعه صنایع وابسته وجود دارد. باید توجه داشت که مشکلات مرتبط با کمیت و کیفیت فندق عمدتاً با اصلاح و بازسازی باغات موجود و توسعه ارقام تجارتی مرغوب شناسه دار برطرف خواهد شد.
لزوم تشکیل شرکت‌های تعاونی فرآوری فندق در گیلان
هوشیارفرد در ادامه با اشاره به اینکه موفقیت در عرصه تولید محصولات کشاورزی و باغی چون دیگر تولیدات در گرو توجه به بازار است به خبرنگار مهر می‌گوید: فندق نیز همانند بسیاری از محصولات کشاورزی به‌ویژه محصولات بـاغی از نابـسامانی در سیـستم تنظـیم بازار نظیر نوسان قیمت در فصل برداشت و شفاف نبودن بازار رنج می‌برد. به‌عبارت‌دیگر بازاریابی، آخرین حلقه از زنجیره تولید محصول بشمار می‌رود و مشکلات و ناکارایی آن می‌تواند توانایی‌های تولید یک محصول را نیز ضایع کند.
وی با تأکید بر لزوم تشکیل شرکت‌های تعاونی فرآوری یا انجمن‌ها در راستای جلب مشارکت و هم‌افزایی برای حل مشکلات فعالان این عرصه، ادامه می‌دهد: نباید اجازه دهیم محصولات استان گیلان همانند فندق به‌صورت فله‌ای و خام خارج شود و از قِبَل آن اشتغال‌زایی نداشته باشیم. در این راستا بخش خصوصی در بهبود اشتغال و توسعه کشور و استان نقش مهمی داشته و می‌تواند با حمایت دولت و تسهیلات مناسب در زمینه ایجاد انبارها، سردخانه، مراکز بسته‌بندی مکانیزه و فروشگاه‌های بزرگ با حمایت دولت گام‌های خوبی بردارد.
استاد دانشگاه می‌افزاید: مسئولان اتاق بازرگانی می‌توانند با رایزنی جواز تأسیس شورای فندق را از اتاق ایران بگیرند و این شورا به‌عنوان شورای ملی فندق ایران ثبت شود. امیدوارم با هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی صحیح و جامع برای استفاده از منابع موجود استانی گام‌های مؤثرتری در جهت تأمین نیازها و رفع مشکلات تولید فندق برداشته شود.
فندق کاران گیلان چشم انتظار حمایت
شاید اهمیت تولید فندق همانند محصولاتی چون برنج نگاه‌ها را به‌سوی خویش معطوف نکند. اما نباید از یاد برد که شرایط کشت این محصول در برخی از نقاط استان فراهم است و با تکیه بر سرمایه انسانی متعهد و کارآمد می‌توان به موفقیت‌های چشمگیری در این عرصه دست یافت.
انتظار می‌رود که متولیان کشاورزی، صنعت و تجارت گیلان با تلاش بیشتر به این ظرفیت ارزشمند بپردازند و با جلب مشارکت کارشناسان خبره و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، چشم‌اندازی جدید از شکوفایی و بالندگی برای این محصول ایجاد کنند.
ظرفیت فندق کاری در گیلان، فرصت بی‌نظیری است که تاکنون چندان از آن بهره‌مند نشده‌ایم. بی‌تردید توجه به توسعه کشت، تنظیم بازار و صنایع تبدیلی در این عرصه، گامی مؤثر در ارتقای اقتصادی استان و حتی کشور به شمار می‌آید.