به گزارش خبرنگار مهر، توسعه حمل و نقل عمومی پایتخت در تمام این سال ها با مشکل کمبود اعتبارات رو به رو بوده است. هرچند سهم اصلی بودجه شهر به توسعه حمل و نقل اختصاص داشته اما بی بهره بودن این حوزه از بودجه ملی باعث شده شبکه حمل و نقل تهران با چالش های اساسی رو به رو شود. طی سالهای گذشته رشد کمی قابل توجهی در توسعه شبکه حمل و نقل ریلی ایجاد شده اما این حوزه همچنان چالش‌های اساسی دارد از جمله آن می توان به عدم تکمیل دسترسی‌های ایستگاهها، عدم تکمیل هواکش های میان تونلی، عدم ایجاد تسهیلات کافی در ایستگاه ها در زمان بهره‌برداری به ویژه برای اقشار کم توان، پوشش ناکافی در اتصال به شبکه‌های اتوبوسرانی و تاکسیرانی اشاره کرد.
توسعه پایانه ها و تعمیرگاه های مترو هچ‌گاه به موازات توسعه خطوط انجام نشده است. همچنین غفلت از نصب تجهیزات و تاسیسات در ایستگاه ها و تونل های ساخته شده موجب عدم امکان بهره برداری از سرمایه گذاری عظیم انجام شده، می شود. کم توجهی به ناوگان مورد نیاز خطوط مترو به نحوی که با راه‌اندازی خطوط و ایستگاه های جدید به اجبار تعدادی از قطارها که در خطوط قبلی مترو در حال فعالیت بوده اند به خطوط جدید انتقال یافته و این امر باعث کاهش ظرفیت خطوط قبلی شده است از دیگر چالش های متروی پایتخت است. تکمیل لیست نواقص مترو درسال نخست تغییر مدیریت شهری ۲۰ میلیارد تومان اعلام شده بود. علی امام مدیرعامل متروی تهران با حضور در خبرگزاری مهر از تلاش مدیران مترو برای برطرف کردن نواقص گذشتگان سخن گفت. به اعتقاد او به جای دفن هزاران میلیارد در زیر زمین باید با تکمیل نواقص خطوط گذشته ظرفیت استفاده از خطوط را افزایش داد. نخستین سوال ما از وی درمورد کمبود های ایستگاه هایی است که سال ها از زمان افتتاح آن گذشته است.
خطوط مترو همیشه به تدریج تکمیل شده است
او در پاسخ به این پرسش گفت : طی سالهای گذشته، زحمات زیادی برای توسعه مترو کشیده شده و فعالیت‌های زیادی برای بهره‌برداری از خط یک تا پنج مترو انجام شده است. همچنین طی دوره‌های مختلف، خطوط مترو به بهره‌برداری رسیده اما به تدریج و پس از بهره‌برداری تکمیل شده است. از گذشته به دلیل محدودیت‌هایی که مترو با آن روبرو بوده، رسم شده فاز به فاز افتتاح می‌شود. درحال حاضر خطوطی که از قدیم وارد مدار بهره‌برداری شده‌اند همچنان با نواقصی روبرو هستند و در هنگام بهره‌برداری، تکمیل می‌شوند.
علی امام ادامه داد: هیچ‌گاه در طول تاریخ متروی تهران این‌گونه نبوده که خطوط صد درصد کامل باشند و سپس به بهره‌برداری برسند بلکه هر ایستگاه در صورتی که حداقل‌های شرایط بهره‌برداری را داشته، وارد مدار شده و در فرصت‌های بعدی، تکمیل می‌شد. همچنین مشاهده می‌کنیم در برخی خطوط همچنان در بخش‌های ساختمانی، نواقصی وجود دارد و ورودی‌های دوم و سوم ایستگاه‌هایی که از قدیم به بهره‌برداری رسیده، هنوز تکمیل و افتتاح نشده است یا خطوط با سامانه تجهیزاتی حداقلی، به بهره‌برداری رسیده و سپس این سیستم‌ها، تکمیل و مجهز به سیستم تهویه شده است. علاوه بر این، برخی خطوط دچار کمبود پست‌های برق بوده، برخی سیستم هواکش‌های میان‌تونلی و ... در مترو استاندارد این است که برای آنکه مشکلی در جریان بهره‌برداری و حرکت قطارها ایجاد نشود که منجر به توقف خدمات‌رسانی شود، از هر موضوع، دو مورد وجود داشته باشد. به طور مثال دو پست برق که در صورت قطع یکی از پست‌های برق، دیگری وارد مدار شود اما در زمان افتتاح‌ها این‌گونه نبوده که این موارد پیش‌بینی شود بلکه پس از بهره‌برداری، تکمیل شده است.
توجه به ایجاد خطوط جدید؛ غفلت از تکمیل خطوط قدیمی مترو
مدیرعامل شرکت متروی تهران با بیان اینکه در مقاطع زمانی، هزینه زیادی به مترو، تزریق و صرف ایجاد خطوط جدید شده و نیز از تکمیل خطوط قبلی غفلت شده است، گفت: نتیجه این مسائل را در عدم استفاده کامل از ظرفیت مترو مشاهده می‌کنیم. به طور مثال بسیاری از خطوط، فاقد پایانه و دپو پارکینگ هستند. در خطوط ۳ و ۴ که سال‌ها از افتتاح آن می‌گذرد، ما دپو پارکینگ نداریم. در خط ۳ اصلاً دپو پارکینگ وجود ندارد و در خط ۴ نیز فاز اول پایانه کلاهدوز به بهره‌برداری رسیده و هنوز پایانه اکباتان به بهره‌برداری نرسیده است. خطوط موجود با نواقصی که پیش از این به طور کامل در خصوص آن اطلاع‌رسانی شده، به مدیریت جدید شهرداری رسیده است. ما می‌توانستیم خطوط جدید ایجاد کنیم یا منابع محدود نقدینگی که در اختیار داشتیم را به سمت تکمیل خطوط قبلی که بسیار واجب و حیاتی بود، تزریق کنیم.
در مقاطع زمانی، هزینه زیادی به مترو، تزریق و صرف ایجاد خطوط جدید شده و نیز از تکمیل خطوط قبلی غفلت شده است
امام افزود: نبود پارکینگ در خط ۳، هزینه و زحمت زیادی برای شرکت بهره‌برداری مترو ایجاد می‌کند. هر قطار برای خدمات‌رسانی مستمر، نیاز به وارسی‌های دائمی دارد. مترو، ماشین بزرگی است که روزانه کیلومترها حرکت می‌کند، بنابراین هر شب این قطارها نیاز به وارسی دارند تا دچار مشکل نشده باشند یا بخش‌های مختلف آنها ایراد خاصی پیدا نکرده باشد. این قطارها پس از پایان خدمات‌رسانی، باید به دپوپارکینگ‌ها منتقل شود و زیر قطار و تجهیزاتی که بر روی سقف آنها وجود دارد، مورد بازبینی قرار گیرد که به دلیل نبود تعمیرگاه و دپوپارکینگ در برخی خطوط، به شدت دچار محدودیت هستیم. چنین قطارهایی باید با طی کیلومترها مسافت، به پایانه‌های فتح‌آباد و صادقیه، برای تعمیرات دوره‌ای بروند که کاری غلط و غیراصولی، زمانبر و هزینه‌بر است.
اعتبار میلیاردی مترو صرف چه شد؟
وی با بیان اینکه در سالهای پایانی مدیریت شهری گذشته، با وجود آنکه رکود ساخت‌وساز و اُفت درآمدهای شدید شهرداری آغاز شده بود اما هزاران میلیارد به مترو تزریق شد، گفت: آن زمان این اعتبارات از منابع شهرداری نبود بلکه مدیریت آن زمان به شدت از تسهیلات بانکی برای توسعه مترو از جمله خطوط ۶ و ۷ استفاده کرد. در سال ۹۶-۹۵، سه هزار میلیارد تومان به خط ۶ مترو تزریق شد که با این اعتبار، حفاری تونل، لاینینگ و بسیاری از فعالیت‌های ساختمانی انجام شد. در خط ۷ نیز از تسهیلات بانکی قابل توجهی استفاده شد و در مجموع، مدیریت شهری برای مترو، حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان به یک بانک خصوصی متعلق به کلانشهرها بدهکار شد؛ بانکی که به دلیل تعهدات گذشته، در مدیریت جدید امکان ارائه تسهیلات به شهرداری تهران را نداشت زیرا سایر شهرداری‌ها نیز در آن سهامدار بوده و این گلایه را داشتند که چرا به میزانی که به تهران کمک می‌شود، به آنها کمک نمی‌شود همچنین تعهدات مالی شهرداری تهران با آنها تسویه نشده بود. ما مجبور بودیم رضایت آنها را فراهم کنیم. همچنین ادامه رکود ساخت‌وساز، منابع شهرداری را نیز به شدت با محدودیت روبرو کرده بود. این در حالی است که بخش زیادی از این درآمد نیز باید صرف حقوق و دستمزد و نگهداشت شهر می‌شد.
اوراق مشارکت به کمک مترو آمد
مدیرعامل شرکت متروی تهران با بیان اینکه نگهداشت شهر یکی از موضوعات مهمی است که نمی‌توان به بهانه توسعه، آن را از اولویت خارج کرد، ادامه داد: تصور کنید تنها چند شب زباله‌های تهران جمع‌آوری نشود! بنابراین ما با محدودیت درآمدی در شهرداری و عدم امکان استفاده از تسهیلات بانکی روبرو بودیم و تنها موضوعی که توانست در این مدت به کمک مترو بیاید، انتشار اوراق مشارکت بود که برای استفاده از این فرصت نیز موانع زیادی داشتیم از جمله اینکه یکی از بانک‌ها باید عاملیت انتشار اوراق را به عهده بگیرد که به دلیل بدهی‌های بالای ۲۰ هزار میلیارد تومان شهرداری به سیستم بانکی، پیدا کردن چنین بانکی دشوار بود. همچنین به دلیل سود بانکی کم این اوراق، مردم چندان از آن استقبال نمی‌کنند و باید یکی از شرکت‌های تأمین سرمایه بورس، حاضر به خریداری این اوراق می‌شد که باز هم پیدا کردن چنین شرکتی دشوار بود. پس از آن به تائیدیه بانک مرکزی نیاز داشتیم که باز هم به دلیل تعهدات سابق شهرداری، بانک مرکزی مجوزهای لازم را صادر نمی‌کرد. به دلیل این فشارها و چالش‌ها، کارها بسیار عقب افتاد و با وجود فروش اوراق مشارکت در اسفند سال ۹۶، آذر سال ۹۷ مترو از ۷۰۰ میلیارد تومانی که مجوز گرفته بود، استفاده کرد. همچنین به دلیل مشکلاتی که در قراردادهای خط ۶ وجود داشت و بر اساس ضوابط پروژه‌های عمرانی کشور، بسته نشده بود، ارگان‌های نظارتی اجازه انتشار اوراق را به ما نمی‌دادند که پس از توضیحات بسیار، این ارگان‌ها را قانع کردیم که به خاطر مردم، اجازه انتشار اوراق داده شود و خوشبختانه پیش از تزریق اعتبارات، برنامه‌ریزی‌های لازم را برای مترو انجام دادیم و مشاهده کردید که خیلی سریع در پایان سال ۹۷، ۷.۵ کیلومتر از بخش شمالی خط ۷ و در ابتدای سال ۹۸، ۹ کیلومتر ازبخش جنوبی خط ۶ مترو را به بهره‌برداری رساندیم.
به دلیل مشکلاتی که در قراردادهای خط ۶ وجود داشت و بر اساس ضوابط قرارداد پروژه‌های عمرانی کشور، بسته نشده بود، ارگان‌های نظارتی اجازه انتشار اوراق را به ما نمی‌دادند
وی تأکید کرد: یکی از اولویت‌های مهم ما در این دوره، برطرف کردن نواقص خطوط بهره‌برداری شده بود. با وجود محدودیت‌های بودجه‌ای، ایستگاه مهدیه کامل شده، همچنین سیستم سیگنالینگ این خط تکمیل شده، ورودی دوم ایستگاه قائم که به دلیل نزدیکی به یکی از دانشگاه‌ها، بسیار ضروری بود، ایجاد شده است. علاوه بر این، ورودی دوم ایستگاه شادمان درخط ۴ یا ورودی دوم ایستگاه شیخ‌الرئیس راه‌اندازی شده است. ۸ هواساز و هواکش میان‌تونلی در خط ۳ راه‌اندازی شده است.
امام ادامه داد: پست‌های مربوط به خطوط ۳ و ۴ در حال تکمیل شدن است و چند ماه دیگر وارد مدار بهره‌برداری می‌شود. پست برق نوبنیاد و قلعه‌مرغی و پست برق شیخ بهایی برای خط ۷ نیز ایجاد شده است. انشاءالله به مرور نواقص خطوط قبلی را برطرف می‌کنیم که با شرایط بهتری، بهره‌برداری از خطوط انجام شود.
زیر ۵۰ درصد از ظرفیت خطوط مترو فعلی استفاده می شود
وی در خصوص اینکه تکمیل نواقص تا چه میزان می‌تواند در افزایش ظرفیت سفرهای مترو مؤثر باشد؟ تصریح کرد: برای افزایش ناوگان، نیاز به دپو پارکینگ و تعمیرگاه است. با افزایش ناوگان و کاهش سرفاصله‌ها، باید سیستم ایمنی کامل‌تر شود زیرا با کاهش هِدوی، تعداد قطارهای بیشتری در زمان واحد در خطوط وجود دارد بنابراین سطح ایمنی نیز باید افزایش پیدا کند.
مدیرعامل شرکت متروی تهران با بیان اینکه در حال حاضر هر خط مترو، ظرفیت یک میلیون سفر در روز را دارد، گفت: در حال حاضر تنها ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار سفر در هر خط انجام می‌شود یعنی زیر ۵۰ درصد از ظرفیت خطوط استفاده می‌شود. اگر هدوی خطوط به دو دقیقه برسد، رقم ۷ میلیون سفر در روز برای ۷ خط محقق خواهد شد و برای این تعداد مسافر و سفر، نیاز است که ورودی‌های دوم و سوم ایستگاهها راه‌اندازی شود تا شاهد ازدحام مردم در خروجی‌ها نباشیم یا برخی از ایستگاهها همچنان فاقد پله‌برقی است که نیاز به تجهیز آنها به پله‌برقی داریم.
لزوم افزایش سطح ایمنی با کاهش سرفاصله های قطارهای مترو
امام با اشاره به کاهش هدوی خط ۳ مترو از ۹ دقیقه به ۷.۵ دقیقه افزود: در حال حاضر سیگنالینگ کل خط، کامل و همچنین سیگنالینگ ایستگاه اقدسیه در خط ۳ نیز تکمیل شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا تاکنون در متروی تهران، ایستگاهی به طور کامل به بهره‌برداری رسیده است؟ گفت: درستش این است که ما منابع کافی برای تجهیز ایستگاهها بر اساس طراحی‌های انجام شده، داشته باشیم. اعتبار کافی داشته باشیم تا همزمان که مترو در حال ساخت است، معارضین ملکی و تأسیساتی را برطرف کرده و همزمان با بخش ساختمانی، تجهیزات نیز تکمیل شود و در کنار اینها، ناوگان مورد نیاز خطوط نیز تأمین شود تا یک خط کامل با هدوی استاندارد به مردم تحویل داده شود اما هیچ‌گاه چنین اعتباری برای مترو فراهم نبوده و مترو همیشه با محدودیت اعتبار روبرو بوده است و می‌بینیم که هنوز خطوط ۱ و ۲ مترو که سال‌ها از بهره‌برداری آن گذشته است، با هدوی چهار دقیقه فعالیت می‌کنند.
در صورت تأمین اعتبارات لازم، از شهریور ماه تا پایان سال در خط ۷، ماهانه یک ایستگاه را به بهره‌برداری می رسانیم؛ امیدواریم تا پایان سال ۷ ایستگاه از خط ۶ نیز به بهره‌برداری برسد اما تکمیل خطوط ۶ و ۷ تا پایان امسال محقق نخواهد شد
تکمیل خطوط ۶و۷ مترو به پایان امسال نمی رسد
امام با اشاره به اینکه در زمانی که با محدودیت اعتبار روبرو هستیم، باید اولویت‌های مترو را مشخص کنیم، اظهار کرد: در سالهای گذشته ۶۰۰۰ میلیارد به مترو تزریق کردند که مدیریت وقت مترو، آن را صرف احداث خط ۶ کرد. خط ۶ با ۸۸ درصد پیشرفت فیزیکی در بخش ساختمانی که حتی برخی از ایستگاه‌های آن تکمیل شده، اما در بخش تجهیزات تنها ۸ درصد پیشرفت داشته است این یعنی میلیاردها تومان در زیر خاک دفن شده است؛ پول‌هایی که برای مترو نتیجه‌بخش نبوده اما می‌توانستیم با این اعتبارات به جای تونل‌سازی، نواقص گذشته را برطرف کنیم تا با افزایش ظرفیت مترو، به رفاه مسافران کمک کنیم. استراتژی ساخت تونل جدید، بدون توجه به تجهیزات، استراتژی درستی نیست. ما باید از گذشتگان درس بگیریم.
مدیرعامل شرکت متروی تهران در خصوص بهره‌برداری ایستگاه‌های مترو تا پایان سال توضیح داد: ۸.۵ کیلومتر از بخش شرقی خط ۷ حد فاصل ایستگاه بسیج تا مهدیه با دو ایستگاه میدان بسیج و میدان محمدیه، به زودی به بهره‌برداری می‌رسد. ایستگاه محمدیه، یک ایستگاه تقاطعی با خط یک است که بسیار به سود استفاده‌کنندگان مترو خواهد بود. همچنین تلاش می‌کنیم در صورت تأمین اعتبارات لازم، از شهریور ماه تا پایان سال در خط ۷، ماهانه یک ایستگاه را به بهره‌برداری برسانیم. امیدواریم تا پایان سال ۷ ایستگاه از خط ۶ نیز به بهره‌برداری برسد اما تکمیل خطوط ۶ و ۷ تا پایان امسال محقق نخواهد شد.