مجله مهر- فاطمه باقری: عقد اخوت شاید یک قرار و یک حرکت دسته جمعی پرشور چند دقیقه ای در روز عیدغدیر باشد اما عمق معرفت و برادری که در آن تعریف می شود، بی نهایت است. قرار است به بهانه همین دعا، دل های دو مومن به هم نزدیک تر شود و قسم بخورند که همه جا هوای همدیگر را داشته باشند. شروع این رسم به صدر اسلام و نگاه زیبای پیامبر عزیز اسلام می رسد. مقام معظم رهبری درخطبه های نماز جمعه تهران(سال ۶۸) به همین رسم اشاره می کند:
«یکی از کارهایی که پیامبر شاید در همان ماههای اولِ ورود به مدینه انجام دادند، ایجاد عقد اخوّت بین مسلمانها بود؛ یعنی مسلمانها را با هم برادر کردند. این‌که میگوییم با هم برادر هستیم، در اسلام یک تعارف نیست؛ یعنی حقیقتاً مسلمین نسبت به یکدیگر، دارای حق برادری هستند و نسبت به هم طلبکارند؛ همچنان که برادران نسبت به هم، مدیون یکدیگر هستند و باید نسبت به هم، حقوق متقابلی را عمل کنند. پیامبر، این را عملی کرد.
او، مسلمانها را دو به دو با هم برادر کرد و طبقات و خانواده‌های اینها و اشرفیگریِ اشراف مدینه و قریش را رعایت نکرد. غلام سیاهی را با یک شخص بزرگ و آزادشده‌یی را با یک آقازاده‌ی معروف بنی‌هاشم یا قریش برادر کرد. به‌هرحال این برادری ابعاد مختلفی داشت که یکی از مهمترین ابعاد آن، همین بود که مسلمانها نسبت به هم احساس برادری بکنند.»
خانم ها هم می توانند عقد اخوت بخوانند؟!
اخوت در لغت عرب معادل مفهوم برادری نیست، بلکه معنایی گسترده تر دارد، که شامل خواهری هم می شود. عربی خواهر، یعنی اخت، مؤنث اخ به حساب می آید به همین دلیل تمام دستوراتی که درباره اخوت مؤمنان وارد شده به طور یکسان شامل زنان ومردان می شود. حضرت رسول(ص)هم وقت ایجاد اخوت بین مؤمنان در مدینه، دخترش فاطمه زهرا را با همسرش ام سلمه خواهر کرد. بنابراین عقد اخوت در روز غدیر اختصاص به مردان نداشته و خانم ها هم می توانند با هم عقدخواهری بخوانند.
برادرها چه حقی به گردن هم دارند؟
شیخ انصاری از کتاب وسائل الشیعه از امیرالمؤمنین علی (ع) روایت کرده است که رسول مکرم اسلام (ص) فرمود: هر مسلمانی برهرمومن سی حق به گردن برادرش دارد:
مثلا: لغزش او را ببخشد. بر اشکش رحمت آورد. عیبهایش را بپوشد. چون درافتد, دست او گیرد. پوزش او را بپذیرد. چون او را غیبت کنند, از او دفاع کند. همیشه خیرخواه او باشد. برادری و مودتش را حفظ کند. در بیماری عیادتش کند. چون درگذشت جنازه اش را تشییع کند. دعوت او را بپذیرد. هدیه او را قبول کند. در حفظ ناموسش بکوشد.
حاجت او را برآورد. حاجت خود را از او بخواهد. سلام او را پاسخ دهد. با او به نیکی مکالمه کند. قسم های او را باور کند. دوستانش را دوست بدارد.
او را یاری کند، چه ظالم باشد چه مظلوم، یعنی اگر ظالم است، او را از ظلم باز دارد و اگر مظلوم است او را در گرفتن حقش یاری کند و او را بی یاور و تنها رها نکند.
عهد برادری سه نوجوان شهید
زیباترین و محکم ترین پیمان های برادرانه را احتمالا از روایت جبهه های جنگ به خاطر داریم. جایی که رزمنده ها هم در برخوردهای روزانه پشت سنگر و هم در شب عملیات جانانه پشت هم می ایستادند و در نهایت مهربانی و معرفت با هم رفتار می کردند. این یادداشتی از سه نوجوان شهید است که رهبری هم در سال ۸۵ و دیدار با خانواده شهدای استان سمنان از آنها صحبت کردند:
«آن سه نوجوانی که از مهدی شهر با هم پیمان می بندند که هر کدام شهید شدند، آن دو نفر دیگر را در روز قیامت پیش خداوند شفاعت کنند؛ سه تا نوجوان و هر سه شهید می شوند؛ نام اینها را شماها می دانید؛ داستان اینها را شماها می دانید. اینها جزو ماجراهای فراموش نشدنیِ تاریخ است. اینها چیزهایی نیست که از خاطره یک ملت برود.»