به گزارش خبرگزاری مهر، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس هم زمان با سالروز 29 مرداد 67 که به عنوان نقطه پایان عملی جنگ عراق علیه ایران تلقی می شود، گزارش کوتاه منتشر کرده است که به مرور وقایع چند ماه و روز پایان جنگ می پردازد که در ادامه این گزارش را از نظر می گذرانید:
با ناکامی ارتش بعثی‌ها در حمله مجدد به ایران و با شکست منافقین در عملیات مرصاد و همچنین با تلاش‌های دبیر کل سازمان ملل، دولت عراق مجبور شد حدود یک ماه پس از پذیرش قطعنامه، آتش‌بس را در روز ۲۸ مرداد ۱۳۶۷ بپذیرد. آمریکا و شوروی هم با پذیرش آتش‌بس از سوی عراق موافق بودند. فرمانده وقت سپاه دراین‌باره می‌گوید: «دوباره در مردادماه که ما صدام را به عقب زدیم، زیر بار پذیرش قطعنامه ۵۹۸ نمی‌رفت، اما آلمانی‌ها، شوروی و آمریکایی‌ها و همه فشار آوردند به صدام که قطعنامه را بپذیرد؛ یعنی آن هفته‌های آخر جنگ، فشارهای بین‌المللی به صدام زیاد شده بود که سریعاً قطعنامه را بپذیرد.»
در چنین شرایطی و درحالی‌که نزدیک به سه هزار کیلومترمربع از خاک ایران در اشغال دشمن قرارگرفته بود، رژیم عراق سعی کرد آنچه را که نتوانسته بود در جنگ به دست آورد، با کمک آتش‌بس کسب کند. عراق اعلام کرد اگرچه قطعنامه را پذیرفته ولی برای برقراری آتش‌بس، بایستی ایران اروندرود را به عراق تحویل دهد. اما ایران از پذیرش خواسته‌های عراق خودداری کرد و این امر موجب شد سران آمریکا و شوروی، عراق را برای پذیرش آتش‌بس بدون قید و شرط تحت‌فشار قرار دهند.
در فاصله بین پذیرش قطعنامه ۵۹۸ تا اجرای آتش‌بس، یعنی از ۲۷ تیر تا 29 مردادماه ۱۳۶۷ نشست‌هایی در نیویورک بین نمایندگان ایران و عراق از طریق سازمان ملل و به‌طور غیرمستقیم برگزار شد. در این اثنا شورای امنیت سازمان ملل در ۱۸ مرداد ۱۳۶۷ قطعنامه دیگری به شماره ۶۱۹ تصویب کرد. به‌موجب این قطعنامه ناظران نظامی سازمان ملل با عنوان «نیروهای یونیماگ» متشکل از حدود ۳۵۰ نفر نیروی کلاه آبی از ۲۴ کشور و ملیت مختلف به فرماندهی ژنرال الوکویویچ اهل یوگسلاوی در اطراف مرزهای کشورهای ایران و عراق مستقر گردیدند.
با اجرای مذاکرات سه‌جانبه ایران و عراق و سازمان ملل، نیروهای دو طرف به مرزهای دو کشور بازگشتند و تحت نظارت ناظران سازمان ملل، آتش‌بس بین دو کشور از ساعت ۶:۳۰ صبح روز شنبه ۲۹ مرداد ۱۳۶۷ برابر با هفتم محرم ۱۴۰۹ در جبهه‌ها برقرار شد. به‌این‌ترتیب جنگ بین دو کشور عملاً در ۲۹ مرداد ۱۳۶۷ پایان یافت. پس از برقراری آتش‌بس، نیروهای نظامی هر دو کشور همچنان در مرزها مستقر بودند. همچنین پس از برقراری آتش‌بس، ارتش عراق ۷0۲ نفر از نظامیان ایرانی را اسیر کرد. البته بعد از گذشت دو سال از ترک مخاصمه، اسرای طرفین از مرداد سال ۱۳۶۹ به‌تدریج آزاد شدند.
منابع:
ناگفته‌های محسن رضایی، روزنامه آرمان، شماره 1442، شنبه 3/7/1389، ص 9.
روزنامه اطلاعات، مصاحبه با دکتر علی خرم، مشاور وزیر خارجه، مورخ 25/5/1386.
ولایتی، تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق بر جمهوری اسلامی ایران، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هفتم، 1387، ص 371.