خبرگزاری مهر- گروه دانش و فناوری؛ معصومه بخشی پور: انتقال سریع اطلاعات با پنجمین نسل ارتباطات موبایل، تعریفی است که برای تکنولوژی ۵G به کار گرفته می‌شود. چراکه این تکنولوژی پتانسیلی دارد که می‌تواند اطلاعات را تا ۴۰ برابر سریع‌تر از نسل چهارم موبایل که هم‌اکنون در اختیار کاربران تلفن همراه است، جابجا کند.
به همین دلیل کشورهای مختلف برای ورود این فناوری آماده می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود که نسخه پنجم شبکه تلفن سیار در دنیا از سال ۲۰۲۰ عرضه شود و تا ۵ سال دیگر اکثر اپراتورهای فعال در حوزه ارتباطات بی‌سیم، شبکه ۵G راه‌اندازی کنند. این فناوری با قابلیت اتصال بی‌قیدوشرط به اینترنت، زندگی افراد را به‌کلی متحول خواهد کرد.
افزایش نرخ انتقال اطلاعات و سرعت، در کنار کاهش تأخیر در ارسال اطلاعات، مهم‌ترین ویژگی‌های شبکه نسل پنجم موبایل است که می‌تواند به کارآمدی اپلیکیشن‌های مرتبط با اینترنت اشیا نیز کمک کند و در نهایت پیش‌بینی‌شده که با ۵G شاهد رشد ۲۵۰ برابری اتصال اشیا و دریافت موجی از اطلاعات باشیم. به این ترتیب هدایت ماشین‌های خودکار، ایجاد شبکه هوشمند حمل‌ونقل و رسیدن به زندگی هوشمند به معنای واقعی، تا کمتر از ۵ سال آینده دور از ذهن نخواهد بود.
۵G زندگی ما را دگرگون می‌کند!
با فراگیر شدن فناوری ۵G مسلماً زندگی ما تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و دامنه این تأثیرات با افزایش سرعت اتصال از خودروهای هوشمند و شهر و خانه هوشمند تا رسیدن به مفاهیمی واقعی از آینده، از جمله واقعیت افزوده، واقعیت مجازی، سلامت و پزشکی از راه دور و آموزش از راه دور، گسترش می‌یابد.
به این معنی که در آینده با فناوری ۵G همه‌چیز به شبکه متصل می‌شود و کارشناسان معتقدند که ۵G شتاب تغییرات در حوزه‌های گوناگون تکنولوژی را سرعت می‌دهد و این پیش‌بینی جالب که در سال ۲۰۲۵ مفهومی مانند واقعیت مجازی و واقعیت افزوده کاملاً ملموس است، به حقیقت می‌پیوندد. به این ترتیب با نسل پنجم ارتباطات، به راحتی می‌توان با نصب یک دوربین کوچک روی هر چیزی، داده‌هایی با سرعت بالا دریافت کرد و از این داده‌ها در سیستم‌های مختلف بهره برد.
پردازش اطلاعات توسط هوش مصنوعی در سیستم‌های خودران از دیگر ویژگی‌های نسل پنجم ارتباطات سیار است که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند با ظهور آن دیگر نیازی به مالکیت خودرو نیست و به دلیل تولید اتومبیل‌های خودران با سنسورهای بسیار و نیز اضافه شدن تاکسی ربات‌ها، از تعداد خودروهای موجود کاسته می‌شود.
در همین حال سیستم‌های مدیریت ترافیک مبتنی بر هوش مصنوعی و ارتباطات سریع لحظه‌ای با ۵G، شیوه جابجایی در شهرها را متحول می‌کنند و شبکه‌های هوشمند توزیع برق، میزان بهره‌وری انرژی را افزایش می‌دهند.
نقشه راه فناوری ۵G تا ۳ ماه دیگر آماده می‌شود
با توجه به تلاش کشورها برای استقبال از فناوری ۵G، حسین فلاح جوشقانی معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد اقداماتی که ایران برای پیشواز ورود نسل پنجم ارتباطات در نظر گرفته است، توضیح می‌دهد.
وی گفت: با توجه به مطالعات صورت گرفته در حوزه فناوری ۵G و الزامات ورود به این تکنولوژی، ۷ موضوع را در دستور کار قرار دادیم و برای اجرا و پیگیری این موارد کارگروهی با حضور اپراتورهای موبایل و مسئولان ذی‌ربط در رگولاتوری تشکیل شده است.
معاون وزیر ارتباطات با بیان اینکه نخستین موضوع مربوط به طیف فرکانسی مناسب نسل پنجم ارتباطات است که بتواند اینترنت بالای یک گیگابیت بر ثانیه را پوشش دهد، گفت: بر این اساس باید روی باند فرکانسی ۳۵۰۰ گیگاهرتز و طیف فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ گیگاهرتز تمرکز کنیم که در این زمینه در حال بررسی جوانب هستیم.
وی از تدوین نقشه راه ورود به فناوری نسل پنجم ارتباطات تا ۳ ماه آینده خبر داد و گفت: در همین حال با استفاده از این نقشه راه می‌توانیم جوانب مربوط به زیرساخت‌های ارتباطی موردنیاز را به دست آوریم. چرا که در فناوری ۵G علاوه بر آنتن‌های BTS ، نیازمند زیرساخت‌های مبتنی بر فیبر نیز هستیم تا بتوانیم به مشترکان اینترنت با سرعت‌بالای یک گیگابیت بر ثانیه ارائه کنیم. این موضوع نیازمند داشتن زیرساخت‌های قوی است.
فلاح جوشقانی تدوین نقشه راه، تعریف مدل تجاری، سیاستگذاری کلان، مقررات گذاری در این حوزه و مقررات گذاری برای تعامل با سایر حوزه‌ها، تدوین راهکارهای مربوط به فرصت‌های کسب‌وکار و نیز تربیت متخصصان در زمینه ۵G را از مهم‌ترین موضوعات این کارگروه عنوان کرد و گفت: با وجودی که پیش بینی جهانی نشان می‌دهد که ۵G در سال ۲۰۲۰ به‌صورت جدی در دنیا آغاز به کار خواهد کرد و پیش‌بینی می‌شود این فناوری تا سال ۲۰۲۲ فراگیر شود، تهیه طرح تجاری (بیزینس پلن) برای بهره‌گیری از این فناوری در کشور در دستور کار این کارگروه قرار دارد و با همکاری اپراتورها نهایی می‌شود.
رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی افزود: در این طرح باید مشخص شود مدل اقتصادی و هزینه‌ای ۵G چگونه خواهد بود و اپراتور چه مزیتی برای مشترکان ارائه می‌دهد و چه مزیتی دریافت می‌کند.
معاون وزیر ارتباطات گفت: در زمینه مقررات گذاری برای این حوزه و تعامل با سایر حوزه‌ها نیز رگولاتوری در حال تنظیم ضوابط مربوطه است تا به موضوعاتی مانند کسب‌وکار، تعامل با رگولاتورهای سایر حوزه‌ها از جمله بورس و انرژی، بازار اپراتورها، مقررات زدایی و رفع موانع کسب‌وکار در چارچوب قوانین مشخصی پرداخته شود.
نیروی متخصص برای ۵G تربیت می‌شود
رئیس رگولاتوری در همین حال از برنامه‌ریزی برای به اشتراک‌گذاری دانش (knowledge SHARING) نسل پنجم ارتباطات سیار خبر داد و گفت: تا ۳ ماه آینده شرایطی مهیا می‌شود که متخصصان این حوزه بتوانند دانش مربوط به ۵G را فرابگیرند. در این زمینه قصد ترتیب نیروی متخصص ۵G را داریم.
وی در مورد برنامه زمان‌بندی برای اجرای ۵G نیز گفت: پیش‌بینی ما این است که تا ۳ ماه آینده نقشه راه (ROAD MAP) این فناوری تکمیل شود و تا یک ماه آینده نیز می‌توانیم سیاست‌های کلان گذار به ۵G را تدوین کنیم؛ در نهایت تا یک سال آینده برنامه عملیاتی این فناوری (ACTION PLAN) را به مرحله اجرا بگذاریم.
طبق مطالعات مشخص‌شده است که حرکت به سمت فناوری ۵G برخلاف فناوری ۴G که در امتداد ۳G بود، نیازمند تغییر پارادایم و الگو است، چرا که بسیاری از زیرساخت‌های ارتباطی کشور و تجهیزات، متأثر از ۵G خواهند شد فلاح جوشقانی بابیان اینکه برنامه گذار از نسل چهارم ارتباطات (۴G) به سمت نسل پنجم (۵G) بر مبنای مطالعات تطبیقی که از سوی مرکز تحقیقات مخابرات ایران انجام‌شده در حال پیش روی است، گفت: طبق این مطالعات مشخص‌شده است که حرکت به سمت فناوری ۵G برخلاف فناوری ۴G که در امتداد ۳G بود، نیازمند تغییر پارادایم و الگو است. چرا که بسیاری از زیرساخت‌های ارتباطی کشور و تجهیزات، متأثر از ۵G خواهند شد.
وی افزود: این فناوری همچنین نیازمند سرمایه‌گذاری مناسب است و ما برای آنکه بخواهیم همراه با دنیا در حیطه این فناوری حرکت کنیم، باید بتوانیم تا پایان سال ۲۰۲۰ به نتیجه نهایی در زمینه این فناوری برسیم.
معاون وزیر ارتباطات در مورد تجهیزاتی که نیاز است برای این فناوری به کار گرفته شود و نیز محدودیت‌هایی که تحریم‌ها ایجاد کرده‌اند، گفت: بحث تحریم نیز یکی از مشکلاتی است که برای ارائه خدمات ۵G با آن مواجه خواهیم بود. چرا که بسیاری از تجهیزات این تکنولوژی نیازمند همکاری «وندورهای» بین‌المللی و هزینه‌های بالا است که مشکل تحریم‌ها اجازه این همکاری را نمی‌دهد و باید برای آن تدبیری اندیشید؛ اما از سوی دیگر می‌توان به تحریم‌ها به‌عنوان فرصتی نگاه کرد و از توان تولیدات داخلی نیز بهره گرفت.
۵G تلفیقی از توانمندی داخلی و بین المللی
معاون وزیر ارتباطات گفت: در بخش زیرساخت شبکه، تجهیزاتی مانند سیستم انتقال و فیبر را می‌توان از توان داخلی تهیه کرد و ظرفیت خوبی در کشور برای تولید این تجهیزات وجود دارد اما مشکل ما در حوزه تجهیزات رادیویی و شبکه دسترسی است که باید این تجهیزات را به‌صورت ارزی وارد کشور کنیم. البته بخش‌هایی را می‌توان با تغییر نرم‌افزاری شبکه، به سمت نسل ۵ برد اما در مجموع برای تجهیز شبکه ارتباطی کشور به نسل ۵ ارتباطات، نیازمند تلفیق توانمندی داخلی و بین‌المللی هستیم.
وی در مورد اینکه ممکن است مجوز فعالیت جدید مبنی بر اپراتور نسل پنجم صادر شود، گفت: با توجه به‌اندازه بازار و فضای رقابتی موجود، استدلالمان این است که ۳ اپراتور موبایل برای ارائه خدمات در این بازار کافی است و اگر اپراتور دیگری بخواهد وارد این فضا شود نیازمند سرمایه‌گذاری و ایجاد شبکه از نقطه اول است که به نظر می‌رسد منطق اقتصادی نداشته باشد. از سوی دیگر برای ارائه این خدمات، می‌توان از ظرفیت اپراتورهای موبایل مجازی (MVNO) نیز استفاده کرد.
فلاح جوشقانی چالش دیگر ورود ۵G به کشور را کمبود طیف فرکانسی عنوان کرد و گفت: هم‌اکنون نیز برای بهبود کیفیت خدمات‌دهی اپراتورها، با کمبود فضای فرکانسی مواجه هستیم و در صورت ورود ۵G نیز به‌مراتب این مشکل بیشتر می‌شود. بر این اساس نیازمند آن هستیم که باند فرکانسی ۷۰۰-۸۰۰ گیگاهرتز که هم‌اکنون در اختیار سازمان صداوسیما است، آزاد شود.
رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات گفت: برنامه‌مان این است که از سال آینده، ۵G را به‌صورت محدود و هات اسپات از برخی نقاط اقتصادی آغاز کنیم و به‌مراتب با سرمایه‌گذاری اپراتورها و به‌روزرسانی شبکه، بتوانیم سرویس‌های مرتبط با این تکنولوژی را به مردم ارائه دهیم.
وی با بیان اینکه نحوه اجرا، میزان سرمایه‌گذاری و حرکت از نسل ۴ به نسل ۵ ارتباطات سیار همچنان یکی از موضوعات اصلی کنفرانس بین‌المللی GSM است و کشورها هنوز به راهکار واحد، مشترک و مشخصی دراین‌باره نرسیده‌اند، اضافه کرد: فرآیند کلی مواجه‌شدن با این فناوری مشخص است، اما اینکه با توجه به امکانات و سرمایه‌گذاری چگونه پیش برویم، سناریوهای مختلفی دارد.
فلاح جوشقانی در مورد ویژگی‌های متفاوت تکنولوژی ۵G که می‌تواند انقلابی در دسترسی به خدمات اینترنتی ایجاد کند، گفت: مهم‌ترین ویژگی این تکنولوژی کاهش تأخیر در زمان دسترسی به ارتباط است. به نحوی‌که دریافت اینترنت به‌طور متوسط با تأخیر ۳۰ تا ۴۰ میلی‌ثانیه در ۴G همراه است، با ۵G می‌توان این میزان تأخیر را به زیر یک میلی‌ثانیه رساند. به همین دلیل و با توجه به‌سرعت بسیار بالای دسترسی به اینترنت در این تکنولوژی، ۵G می‌تواند برای سرویس‌های M۲M (ماشین به ماشین)، کنترل ترافیک و امثال این‌ها بسیار مؤثر واقع شود.
مهم‌ترین ویژگی تکنولوژی ۵G کاهش تأخیر در زمان دسترسی به ارتباط است. به نحوی که در نسل ۴ موبایل دریافت اینترنت به‌طور متوسط با تأخیر ۳۰ تا ۴۰ میلی‌ثانیه همراه است اما با ۵G می‌توان این میزان تأخیر را به زیر یک میلی‌ثانیه رساند وی با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود به‌طور متوسط اینترنت نسل ۵ با افزایش سرعتی که دارد به یک تا ۱۰ گیگابیت بر ثانیه برسد و ما امیدواریم بتوانیم در کشورمان به میانگین سرعت یک گیگابیت بر ثانیه برسیم، اضافه کرد: این در حالی است که میانگین سرعت اینترنت ۴G در دنیا ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه است که در ایران به‌طور متوسط ۲۷ تا ۲۸ مگابیت بر ثانیه است و تا ۸۰ مگابیت بر ثانیه نیز تجربه شده است.
رئیس رگولاتوری با بیان اینکه همگرایی ترافیک ثابت و سیار اینترنت ازجمله ویژگی‌های ۵G است، گفت: این سرویس در بخشی از شبکه رادیویی آغاز می‌شود و به سمت شبکه فیکس (فیبر) حرکت می‌کند که به همین دلیل، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فنی این فناوری، همگرایی ترافیک ثابت و سیار است. به همین دلیل پای هر آنتن BTS نیازمند تجهیزات فیبر هستیم. از سوی دیگر این میزان سرعت اینترنت، نیازمند پهنای باند بالا و ایجاد ظرفیت زیرساختی و طیف فرکانسی است.
محدودیتی برای ارائه پهنای باند به ۵G نداریم
در این زمینه سجاد بنابی نایب رئیس هیئت‌مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، تأکید کرد: هر میزان پهنای باندی که اپراتورهای موبایل برای ۵G نیاز داشته باشند از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت در اختیارشان قرار می‌گیرد.
وی گفت: نسل پنجم ارتباطات بیشتر بر تجهیزات لایه دسترسی (اکسس) متمرکز است که در این زمینه اپراتورهای موبایل باید بتوانند این تکنولوژی را به‌روز کنند؛ اما در حوزه شبکه انتقال و دیتا که مربوط به زیرساخت‌های ارتباطی می‌شود، شرکت ارتباطات زیرساخت محدودیتی در ایجاد ظرفیت‌های مدنظر ندارد.
نایب رئیس هیئت‌مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت بابیان اینکه در ۵G بیشترین موضوع متمرکز بر محدودیت‌های حجم تأمین اینترنت است ادامه داد: چرا که شبکه‌ای که تاکنون در بهترین حالت ممکن اینترنتی با سرعتی ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه ارائه می‌داد، قرار است حداقل اینترنتی با سرعت یک گیگابیت بر ثانیه بدهد. در این راستا نیاز به پهنای باند شبکه انتقال وجود دارد که زیرساخت و بک‌بون آن آماده است.
بنابی ادامه داد: هم اکنون ظرفیت شبکه زیرساخت ارتباطی کشور ۵ برابر مصرف فعلی است و ما همچنان نیز در حال‌توسعه این شبکه هستیم. برای رسیدن به ۵G باید محدودیت سمت لایه تجهیزات دسترسی را برطرف کنیم. چرا که این تکنولوژی یک تکنولوژی در لایه دسترسی (اکسس) محسوب می‌شود.
به گزارش مهر، سرعت در حال رشد شبکه‌های ۵G در دنیا نشان‌دهنده شور و شوق ارائه دهندگان خدمات و مصرف‌کنندگان برای ورود این تکنولوژی است؛ چرا که ۵G تأثیر مثبتی بر زندگی و کسب‌وکار مردم خواهد داشت و به دستاوردی فراتر از اینترنت اشیا (IoT) و انقلاب صنعتی چهارم تبدیل خواهد شد. در همین حال حتی تصور شده که در مدت ۵ سال آینده، یک سوم تمام شبکه‌های تلفن همراه به ۵G مجهز شوند.
از این رو دستیابی به مزایای کامل این فناوری همزمان با دنیا، نیازمند ایجاد یک اکوسیستم جامع است که درکنار این تکنولوژی، موضوعات مربوط به ضوابط، قوانین و مقررات، نظارت، امنیت و مباحث اقتصادی نیز دیده شود.