خبرگزاری مهر، گروه استانها: آموزش‌وپرورش شاهرود در سال تحصیلی آتی که چند روز دیگر آغاز می‌شود با چالش‌ها و انتقادات زیادی روبرو بوده است انتقادهایی که با کمبود مدارس دولتی آغاز و به فرم، مؤسسات غیردولتی علمی و تغییر در مدیریت مدارس شهرستان شاهرود منتهی شدند.
در آستانه سال تحصیلی اما آموزش‌وپرورش شاهرود از سویی باید پذیرایی نزدیک به ۳۵ هزار دانش‌آموز و نوآموز باشد و از سوی دیگر افکار عمومی را در راستای اجرای طرح‌هایی چون مدارس هیئت امنایی، تغییر در شیوه‌های مدیریتی، تغییرات مدیران و معلمان مدارس و ... اغنا سازد.
برای بررسی بیشتر مسائل پیرامون آموزش‌وپرورش شهرستان شاهرود با سید محمد موسوی مدیر آموزش‌وپرورش شاهرود و معاون مدیرکل به گفتگو نشستیم.
*خانواده آموزش‌وپرورش شاهرود چند نفر عضو دارد؟
در سال تحصیلی ۹۷-۹۸ در شهرستان شاهرود بالغ‌بر ۳۲هزار و ۳۰۰ دانش‌آموز در ۱۴۲ واحد دولتی و ۳۹ واحد غیردولتی و ۶۰ پیش‌دبستانی مشغول به فعالیت و راهنمایی تحصیلی بودند و همچنین در شاهرود دو هزار و ۱۰۰ معلم و کادر آموزشی و تربیتی دولتی و یک هزار کادر غیردولتی مشغول به کار هستند.
همچنین کانون بازنشستگان آموزش‌وپرورش شاهرود دو هزار و ۵۰۰ نفر عضو دارد که درمجموع خانواده بزرگ شش‌هزارنفری آموزش‌وپرورش شهرستان را شکل می‌دهند.
*درباره ماهیت مدارس امنایی توضیح دهید
یکی از ظرفیت‌هایی که درزمینهٔ آموزش‌وپرورش وجود دارد که البته نباید در آن افراط‌وتفریط هم صورت گیرد، استفاده از ظرفیت مردم و والدین در اداره مدرسه است که این مدارس غیردولتی، موسوم به هیئت امنایی بوده و آئین‌نامه‌ای نیز دارند که به تصویب شورای عالی آموزش‌وپرورش رسیده و طبق آن انجمن اولیاء و مربیان یعنی کسانی که دانش‌آموزی در همان مدرسه دارند به‌مثابه یکی از ارکان مدرسه در کنار مدیر مجموعه مدیریتی را تشکیل می‌دهند.
هیئت‌امنا اما در قانون با ترکیب غنی‌تر دیده شد یعنی اصل هدف این مدارس، این بود که باید از ظرفیت مردم، مؤثران و مسئولان برای اداره مدارس کمک گرفته شود، برای مثال اگر در هیئت‌امنای یک مدرسه دو نفر هیئت‌علمی دانشگاه عضو باشند قطعاً می‌توان از ظرفیت فکری آن‌ها و از حضور یک خیّر در مباحث مالی و حضور یک روحانی در بحث اعتقادی و آموزشی و ... بهره جست.
امنا در تابستان هرسال برنامه سال تحصیلی مدرسه را می‌نویسند، همچنین کلاس‌های فوق‌برنامه و برنامه‌های حوزه‌های مختلف را برای یک سال آموزشی طراحی می‌کنند و در کنار آن با توجه به محدودیت اعتبارات مبلغی را هم در حد بضاعت خانواده‌ها برای شهریه پیش‌بینی می‌کنند که این موضوع تا در اداره آموزش‌وپرورش تصویب نشود، اجرایی نخواهد شد.
*یعنی در اداره آموزش‌وپرورش بر عملکرد امنا نظارت می‌شود؟
بله و آن‌هم نظارت مستقیم؛ در اداره کارگروهی وجود دارد که بر روی برنامه‌های مدارس امنایی نظر می‌دهند از سوی دیگر خانواده‌ها هم ممکن است اعلام کنند که تمایلی ندارند که فرزندانشان از برنامه‌های فوق‌العاده مدارس امنای استفاده کنند که قطعاً هزینه‌هایشان کم می‌شود.
از طرف دیگر آموزش‌وپرورش معتقد است مدارس هیئت امنایی باید مراعات حال خانواده‌ها را کنند و افزایش بسیار کم شهریه‌ها نشان‌گر این امر است. به‌هرحال باید بپذیریم که بخشی از کار را اعتبارات پیش می‌برد اگر منابع مالی نباشد برنامه‌ریزی وجود ندارد، ما باید برای اداره مدارس، محتوا، نقدینگی، نیروی انسانی، فضا، تجهیزات به‌روز و ... داشته باشیم لذا نمی‌توان بدون اعتبارات کاری کرد.
مدارس امنایی برای پیگیری امورشان مجبور به دریافت شهریه‌ای هستند که البته اندک است و هرساله حداکثر ۷۰ درصد برآوردی که ما از شهریه این‌گونه مدارس داریم محقق می‌شود چراکه وضعیت مالی و اقتصادی مردم اجازه نمی‌دهد به خانواده‌ها فشار آورد و برخی هم شهریه را پرداخت نمی‌کنند.
*چرا در شاهرود فوران مدارس امنایی دیده می‌شود؟
ابتدا این را باید گفت امنا اگر به‌خوبی استفاده شود یک ظرفیت است اما اینکه چرا در شاهرود این مدارس آن‌قدر به چشم آمده‌اند برای این است که نسبت تعداد این مدارس در شاهرود نسبت به دیگر شهرستان‌های استان سمنان بالا است برای مثال در ۱۴۲ مدرسه دولتی ۳۷ مدرسه هیئت امنایی هستند که در سایر شهرهای استان این‌گونه نیست.
موضوع بعد این است که طی دو سال گذشته و در زمان حضور بنده به عنوان مدیر جدید مجموعه، برای مدارس هیئت امنایی هیچ‌گونه مجوزی صادر نشده است به‌جز دو مدرسه نمونه دولتی که دستور وزارتخانه بود که باید موقتاً از نمونه درآمده و امنایی می‌شدند دیگر مدرسه جدیدی امنایی نشده است اما باید گفت علی‌رغم تمام نقدهایی که به این مدرسه‌ها وارد است در کارشان موفقیت نسبی داشته‌اند.
در قانون امکانی هم پیش‌بینی‌شده که اگر یک مدرسه نتوانست به‌خوبی از ظرفیت هیئت‌امنا استفاده کند آن مدرسه به حالت عادی (دولتی) بازگردانده می‌شود لذا همه‌چیز به خروجی مدرسه بستگی دارد و درواقع مدرسه به حالت عادی بازگردد مدیر مدرسه، از ظرفیت خوب ترکیب هیئت‌امنا درواقع محروم می‌شود.
برخی مدیران ما باهوش هستند و می‌دانند باید چطور از ظرفیت امنا بهره برد درنتیجه در ترکیب هیئت امنا شاهد هستیم که چفت‌وبست بسیار خوبی رخ‌داده و اتفاقات عظیمی هم در مدرسه می‌افتد اما اینکه امنایی بودن وحی منزل باشد خیر؛ به‌راحتی می‌توان مدرسه‌ای را در شورای آموزش‌وپرورش به شرایط عادی بازگرداند.
*در مقطع متوسطه دوم فقط و فقط یک مدرسه دولتی پسرانه در شاهرود وجود دارد! چطور چنین چیزی امکان دارد؟
ابتدا باید گفت ما چهار مدرسه خاص داریم شامل تیزهوشان، نمونه، شاهد و سما که شرایط ویژه‌ای دارند بعدازآن نوبت به مدارس دولتی می‌رسد که مدرسه امام خمینی (ره) و مدرسه آیت‌الله خامنه‌ای جزء این مدارس هستند دلیل اینکه تنها مدرسه دولتی پسرانه در شاهرود آیت‌الله خامنه‌ای است آن است که مدرسه امام(ره) به دلیل قدمتش سال قبل مدرسه ماندگار استان سمنان شناخته شد درنتیجه این مدرسه حکم ویژه‌ای را از سوی وزارتخانه دریافت کرد که شرایطش در سال تحصیلی قبل تفاوت کرد.
کمبود مدرسه متوسطه در شاهرود به دلیل ازدیاد مدارس خاص در شهر است اما باید گفت هیچ مدیر آموزش‌وپرورشی نمی‌تواند مدرسه‌ای مثلاً مانند نمونه دولتی یا شاهد را حذف کند چراکه قرار است ما مدرسه عادی داشته باشیم و این منطقی نیست.
در مدرسه آیت‌الله خامنه‌ای همه می‌توانند ثبت‌نام کنند و هیچ محدودیتی برای پذیرش نداریم امروز به‌اندازه‌ای که در قرارداد توسعه متوازن ذکرشده ما ثبت‌نام داریم. در توسعه متوازن عنوان‌شده که می‌بایست ۵۰ درصد از دانش‌آموزان به سمت مراکز فنی به خاطر اشتغال پیش بروند چراکه قرار نیست همه دانش‌آموزان دکتر و مهندس شوند.
***ما بر طبق همین سند باید بگوییم به‌اندازه‌ای که شهرمان به رشته انسانی نیاز دارد فضای تحصیلی دولتی و عادی وجود دارد این را هم باید گفت که ممکن است خانواده‌هایی که اعتراض دارند اصلاً دانش‌آموزشان طراز تحصیلی انسانی را نرسانده باشد! لذا هیچ والدینی نمی‌گوید فرزند من طراز را نرسانده و همه مدرسه را محکوم می‌کنند.
*وضعیت فیزیکی مدارس شاهرود چگونه است؟
۷۰ درصد مدارس ما در شاهرود تخریبی و نیازمند بازسازی هستند یعنی ۳۸ درصد مدارس کاملاً تخریبی و ۳۲ درصد نیازمند مقاومت سازی هستند.
*انتقاداتی پیرامون لباس فرم مدارس صورت گرفت در این خصوص توضیح دهید
در خصوص لباس فرم باید گفت که این رویه در همه کشورها وجود دارد و در ایران هم شرایط همین‌گونه است، مضافاً بر اینکه اگر دانش‌آموزان آزاد باشند هر طور که می‌خواهند بیایند قطعاً لباس مناسب در بوتیک‌های سطح شهر یافت نمی‌شود درنتیجه فرم یک موضوع پذیرفته‌شده در تمام کشور است. فرم اولاً لباس پذیرفته‌شده دانش‌آموزی است، دوماً تبعیض بین دانش‌آموزان ایجاد نمی‌شود، در موضوع اقتصادی هم به خانواده‌ها کمک می‌شود.
آموزش‌وپرورش قراردادی بسته که طبق آن والدین می‌توانند کت‌وشلوار را برای دانش‌آموزان ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار تومان تهیه کنند آن‌هم کت‌وشلواری که دو سال کار می‌کند اگر قرار باشد دانش‌آموز خودش لباس تهیه کند هفتگی باید لباس‌های متفاوت بپوشد و لذا پول لباس بچه‌ها چندین برابر می‌شود درنتیجه خانواده‌ها فرم را قبول دارند چراکه با حساب‌وکتاب مالی‌شان همراه است.
مهم‌ترین موضوع دیگر این است که لباس فرم بیانگر مدرسه و سطح کلاس یک دانش‌آموز است پس اگر خدایی ناکرده اتفاق یا حادثه‌ای برای دانش‌آموز رخ دهد به‌زودی می‌توان آن را شناسایی کرد. البته می‌پذیریم که رنگ و جنس لباس فرم باید کارشناسی شود که در این راستا آموزش‌وپرورش از کارشناسان این حوزه شامل دانش‌آموزان و معلمان ما در فنی و حرفه‌ای و فارغ‌التحصیلان رشته طراحی لباس و مشاوران دعوت به همکاری می‌کند همچنین با استفاده از تشکل‌های دانش‌آموزی به‌طور مکرر نواقص و ایرادات و پیشنهادها پیرامون لباس‌های فرم ارائه و بررسی می‌شود یعنی این‌گونه نیست که آموزش‌وپرورش موضوع را رها کرده باشد اما یک ریال هم عاید آموزش‌وپرورش نمی‌شود و گروه بازرسی آموزش‌وپرورش نیز از کارگاه‌ها بازدید و نقاط ضعف را هم بررسی و رفع می‌کنند.
*شما در ماه‌های گذشته حجم عظیمی از کارکنان مدارس را تغییر دادید به چه علت بود؟
در راستای توسعه مدرسه‌ها، سه مؤلفه اصلی شامل فضای مدرسه، نیروی انسانی و مواد محتوای آموزشی وجود دارند که خروجی‌شان، کیفیت مدرسه است ما از گذشته با معضلی در آموزش‌وپرورش روبرو بودیم که آن‌هم عدالت آموزشی است که اگر خدشه‌دار شود، عدالت اجتماعی هم از بین می‌رود لذا ما با این پرسش روبرو شدیم که چرا باید برخی از امکانات بیشتری نسبت به دیگران برخوردار باشند. تفاوت‌ها بین مدارس شاهرود فقط بین استعدادهای درخشان با آزمون‌های ویژه‌اش با سایر مدارس است اما چرا باید بقیه مدارس باهم تفاوت کنند؟
عدالت آموزشی حکم می‌کند که به هرکس به‌اندازه استعدادش کمک کنیم و بحث اصلی آن سازمان‌دهی نیروی انسانی است که معمولاً از اردیبهشت‌ماه آغاز می‌شود اما اینکه چرا در شاهرود این حجم از سروصدا و انتقاد را به همراه داشت به دلیل این بود که طی سال‌های اخیر ساماندهی نیروی انسانی کمتر انجام‌شده بود، در همه جای کشور هر سه سال یک‌بار، دو سال یک‌بار و یا هرسال ساماندهی کلی دارند و فرم ثابتی نیز دارد که اعلامی از سوی وزارتخانه است و طبق آن همکاران مراجعه و فرم را طبق امتیازاتی که دارند پر می‌کنند البته این امتیازات همچنین فرصت اعتراض دارد و درنهایت از اول تا آخر رتبه‌بندی و در معرض دید عموم همکاران به‌طور شفاف هم قرار می‌گیرد.
*چه چیزهایی در امتیاز معلمان ملاک عمل است؟
سابقه، تألیفات، کارهای علمی، تاهل، ایثارگری و ... در این رتبه‌بندی‌ها ملاک است از سوی دیگر فردی که سابقه بیشتری دارد باید از حقش استفاده کند، اگر شما نتوانید به معلمی که ۲۷ سال در آموزش‌وپرورش خدمت کرده حقش را بدهید، رضایت شغلی را پائین آورده‌ای لذا ما در شاهرود این مشکل را داشته‌ایم. سازمان‌دهی درست باعث افزایش رضایت شغلی می‌شود و این یعنی ارتقای کیفیت آموزشی؛ درنتیجه این کار با مجوز صورت گرفته و لذا اگر کسی نقد قانونی دارد ارائه دهد و قابل بررسی است.
تخصیص نیرو به مدارس البته قانون دارد، مدرسه شاهد اساس‌نامه‌ای دارد که طبق آن می‌تواند نیروهایش را خودش انتخاب کند چراکه احساس می‌شود مدیر بهتر می‌تواند کار را انجام دهد مدارس نمونه هم‌سطحی را در قانون برایشان در نظر گرفته‌شده اما نه ۱۰۰ درصد تا بتوانند معلمانشان را انتخاب کنند و در تیزهوشان نیز حتی به‌صورت ۱۰۰ درصدی انتخاب معلمان صورت نمی‌گیرد چراکه اگرچند مدرسه قرار باشد همه معلمان خوب را بگیرند برای بقیه مدارس چیزی نمی‌ماند.
در مدرس هیئت امنایی هم به‌شرط رعایت کیفیت و عدالت در سایر مدارس، معلم می‌تواند از سوی امنا پیشنهاد و به آموزش‌وپرورش برای تائید ابلاغ شود لذا نمی‌توان از یک مدرسه دولتی معلمی را کم کرد و به یک مدرسه دیگر افزود، درگذشته متأسفانه برخی مدارس معلمان را می‌گرفتند و برای بقیه مدارس چیزی نمی‌ماند.
*درباره مؤسسات علمی و آزاد نیز توضیح دهید، برخی شائبه وجود پارتی‌بازی برای ارئه مجوز را مطرح می‌کنند
خیر این‌گونه نیست، درباره مؤسسات باید گفت تا حدود پنج سال قبل به‌مراتب اخذ مجوز این مؤسسات راحت‌تر بود و اما امروز متقاضی بسیار زیاد است و نسبت به تعداد دانش‌آموزان اصلاً نیازی به موسسه دیگری نیست در آموزش‌وپرورش همچنین شورای نظارتی وجود دارد که ترکیب آن رئیس، معاونان و ... هستند. بعضاً در برخی مکان‌های شهر اصلاً امکان ایجاد موسسه دیگری وجود ندارد.
متأسفانه درگذشته برخی مؤسسات در ۲۰۰ متر راه چندین و چند دفتر گشوده‌اند و بهره سبقتشان را در کار گرفتند و شاید این بین اشتباهاتی هم صورت گرفته باشد که باید اصلاح شود. درنتیجه این روند امروز دیگر انجام نمی‌شود و ما برحسب همان عدالت آموزشی که بیان شد به متقاضیان حضور در شهرک‌ها و خیابان‌های دیگر را پیشنهاد می‌کنیم تا دانش‌آموزان آن مناطق هم بتوانند استفاده بهینه کنند همچنین یک دانش‌آموز دختر برای حضور در یک کلاس مسیر مرکز شهر را آن‌هم شامگاه طی نمی‌کند و در کنار محل زندگی خود به کلاس درس می‌رود.