به گزارش خبرگزاری مهر، مراسم امضای تفاهمنامه همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و سازمان بسیج عشایری، یکشنبه ۱۰ شهریور با حضور سردار نصرت‌الله سیف رئیس سازمان بسیج عشایری کشور، سرهنگ احمد سعیدی جانشین رئیس سازمان بسیج عشایری، علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مهدی رمضانی معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد، حسام قربانعلی مدیرکل امور استان‌های نهاد، اصغر گودرزی مدیرکل توسعه کتابخانه ها و مشارکت‌های نهاد و لیلی هاشمی مدیرکل فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ساختمان مرکزی این نهاد برگزار شد.
در ابتدای این مراسم، حسام قربانعلی درباره روند شکل‌گیری این تفاهمنامه توضیح داد: تفاهمنامه همکاری نهاد و سازمان بسیج عشایری حاصل چند ماه تلاش دوستان در اداره کل توسعه کتابخانه‌ها و مشارکت‌های نهاد بوده که در جلسه‌ای با سردار سیف، رایزنی‌های اولیه برای تنظیم پیش‌نویس آن و در ادامه نظرخواهی از معاونت‌ها و ادارات کل مختلف صورت گرفت که پس از تأیید و دستور دبیرکل محترم نهاد، آماده انعقاد شد.
نقش مهم عشایر در تولیدات ملی
نصرت‌الله سیف رئیس سازمان بسیج عشایری در این مراسم با تسلیت فرارسیدن ماه محرم و ایام شهادت امام حسین(ع)، گفت: از عزیزان در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تشکر می‌کنم که بسیار دلسوزانه و جسورانه موضوع خدمت‌رسانی فرهنگی در مناطق عشایری را دنبال کردند که خوشبختانه به نتیجه رسید و امروز آماده‌ایم تا این گام بزرگ را در خدمت‌رسانی به این هموطنان عزیز برداریم. جامعه کشور ما شامل سه جامعه شهری، روستایی و عشایری است. جامعه عشایری که شاید زیربنای جامعه کشوری ما بوده‌اند، با شکل قبیله‌ای، طایفه‌ای، قومی و مذهبی خودشان در خدمت نظام جمهوری اسلامی بودند؛ به‌طوری که در پیروزی انقلاب، در تثبیت انقلاب، در دفاع مقدس و امروز هم در حفظ نظام، به بهترین شکل ایفای نقش کرده‌اند.
وی با ارائه آماری از جمعیت و فعالیت‌های تولیدی در جامعه عشایری کشور گفت: جامعه عشایر با حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر شامل ۲۱۲ هزار خانوار، ۲۵ درصد تولیدات گوشت قرمز کشور، ۳۵ درصد تولیدات صنایع دستی کشور و ۴۰ درصد تولیدات لبنیات کشور را برعهده دارند.
رئیس سازمان بسیج عشایری با تأکید بر مجهز کردن عشایر به سلاح کتاب و کتابخوانی، گفت: تهاجم فرهنگی، شبیه خون فرهنگی و جنگ فرهنگی هیچ کدام هیچ تأثیری برای جامعه عشایر نداشتد و فرهنگ خود را حفظ کردند. اما واقعیت این است که امروز دشمن شدیدا به دنبال رخنه‌کردن به کشور از طریق جنگ فرهنگی است که اینجا لازم است ما این عزیزان را به سلاح کتاب و کتابخوانی و تغذیه فرهنگی اصیل و فرهنگ اعتقادی کشورمان مجهز کنیم و از فشار دشمن در این زمینه غافل نشویم.
وی ادامه داد: فرهنگ عشایر که در آن بزرگان قبایل و طوایف در مناسبت‌ها و جمع‌های مختلف، به ارائه مطالبی برای مردم خود می‌پردازند، نیاز به تأمین کتاب و خوراک فرهنگی مناسب برای این جامعه را ضرورت میبخشد. تجربه خدمت‌رسانی در مناطق عشایری به ما نشان داده که مردم عشایر در کتابخوانی کوشا هستند و تمام کتاب‌هایی که برای آنها ارسال شده، خوانده می‌شود. از این جهت فکر می‌کنم جامعه عشایری یکی از جوامعی است که استقبال از کتابخوانی در آن از سایر جوامع بالاتر است.
سیف با تقدیر از اهتمام نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ارائه خدمات فرهنگی در مناطق محروم و دور افتاده کشور، گفت: از ابتدای آشنایی با نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و برخورد با همکاران، این نهاد را یک نهاد جهادی دیدم و ان‌شاءالله بتوانیم با همکاری شما خدمات خوبی برای این عزیزان داشته باشیم. خوشبختانه سازمان بسیج عشایری در مناطق عشایری کشور سلسله مراتبی منظم و منحصر به فرد دارد که می‌توان از این ظرفیت برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی استفاده کرد.
حفظ فرهنگ بومی و ایرانی- اسلامی کشور
در ادامه این‌مراسم علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به برخی ویژگی‌های منحصر به فرد جامعه عشایری ایران، گفت: جامعه عشایری در ایران هم به لحاظ تعامل و همکاری با نظام و هم به لحاظ نقشی که در دفاع مقدس داشته‌اند، بسیار مهم و قابل احترام هستند؛ اما به‌طور کلی می‌توان ویژگی‌های این جامعه را حداقل در ۶ مورد برشمرد.
وی افزود: ویژگی اول آن پاکی، صفا، صمیمیت و دور بودن از برخی اشتغالات جوامع مصرفی و شهری است؛ ویژگی دوم اینکه عشایر مردمی سخت‌کوش هستند که با دشواری و مشقت سفرهای طولانی را طی می‌کنند که این دشواری‌ها آنها را افرادی آزموده و سرد و گرم چشیده روزگار می‌کند؛ سومین ویژگی این است که متاسفانه همواره در طول تاریخ با محرومیت‌ها و کم‌توجهی‌هایی مواجه بوده‌اند.
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ادامه داد: چهارمین ویژگی این است که جامعه عشایری نقش بسیار مهمی در حفاظت از طبیعت دارند؛ به طوری که فعالیت آنها با کوچ کردن به همراه دام‌های‌شان فواید بسیاری برای طبیعت دارد؛ پنجمین ویژگی نقش مهم جامعه عشایری در تولید ملی و تامین مایحتاج نیازمندی‌های کل کشور است که علی رغم این که خودشان از بسیاری امکانات محروم هستند، اما بیشترین بهره‌وری را برای کشور دارند و در نهایت ششمین ویژگی این است که عشایر از بهترین جوامع کشور هستند که فرهنگ بومی و ایرانی- اسلامی کشور را تا حد زیادی حفظ کرده‌اند.
مختارپور گفت: معتقدم چنین جامعه ای حتماً نیازمند توجه خاص از سوی سازمان ها و نهادهای مختلف است؛ چه به لحاظ اقتصادی اجتماعی و به‌خصوص فرهنگی. بر این اساس در نهاد کتابخانه‌ها بنده همیشه از همکارانم خواسته‌ام که به سراغ تفاهم‌نامه‌هایی بروند که واقعاً منجر به نتیجه شود؛ چراکه یک تفاهم نامه به خودی خود ارزشی ندارد و منظور ما تفاهم‌نامه‌ای است که به عنوان مثال در هر مقطع سه ماهه بتوانیم گزارش عملکرد مناسبی از آن در دست داشته باشیم تا ضعف‌ها را برطرف و نقاط قوت را تقویت کنیم یا اگر در عمل تغییراتی در سند لازم بود آن را اصلاح و تکمیل کنیم.
وی در ادامه گفت: کار فرهنگی و به‌خصوص کتابخوانی برای جامعه عشایری ملاحظات ویژه ای دارد که در خدمت رسانی باید آنها را در نظر گرفت. باید در ارائه کتاب‌های مناسب به عشایر توجه ویژه‌ای داشت که این مناسب بودن شامل «تناسب رتبه‌ای» در توزیع کتاب میان روسای عشایر، قبایل و طوایف یا معلمان و سایر اقشار، «تناسب جنسیتی» در توزیع کتاب بر اساس گروه‌های دختران، پسران، زنان و مردان و «تناسب سنی یا گروهی» در توزیع کتاب میان سنین مختلف و دانش‌آموزان، دانشجویان است.
برپایی نشست‌های «کتاب‌خوان عشایر» و «مسابقات کتابخوانی ویژه عشایری»
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ادامه داد: همچنین کتاب‌های مناسب برای رفع نیاز عشایر از دیگر ملاحظات خدمت‌رسانی فرهنگی برای این جامعه است؛ چراکه این جامعه قطعاً به لحاظ کوچ، مهاجرت، بهداشت، آموزش و سایر مسائل و نیازهایی روبه‌رو هستند که شناسایی و تامین کتاب‌هایی متناسب در این زمینه، قطعا مشتریان و مخاطبان بسیار زیادی خواهد داشت.
مختارپور با اشاره به برخی اقدامات صورت گرفته در نهاد، جهت خدمت رسانی به عشایر گفت: ما در جشنواره کتابخوانی رضوی و همچنین برگزاری نشست‌های کتاب‌خوان، نمونه‌هایی از حضور و مشارکت جامعه عشایری را تجربه کرده‌ایم. اگر در حوزه برگزاری نشست‌های «کتاب‌خوان عشایر» و همچنین برگزاری «مسابقات کتابخوانی ویژه عشایری» سرمایه‌گذاری صورت گیرد، می‌توان در طول شش ماه آینده، یعنی نیمه دوم سال ۹۸ برنامه هایی را اجرا کرد و در ابتدای سال ۹۹ دستاوردها و بازتاب آن را ارزیابی کرد. ان‌شاءالله با همکاری دو دستگاه هماهنگی‌های لازم برای ورود هرچه سریع‌تر به اقدامات عملی در این حوزه صورت خواهد گرفت و امیدوارم انعقاد این تفاهم نامه، منجر به آثار عملی قابل مشاهده و قابل افتخار برای هر دو دستگاه فرهنگی باشد.
آمادگی نهاد و بسیج عشایری برای ورود به فاز اجرایی
همچنین در ادامه این مراسم سرهنگ احمد سعیدی جانشین رئیس سازمان بسیج عشایری گفت: از همکاری این دو دستگاه فرهنگی برای ورود به خدمت‌رسانی به جامعه عشایری بسیار خوشحالم، هرچند این اتفاق می‌توانست بسیار زودتر رخ دهد؛ از این جهت معتقدم که باید با یک برنامه‌ریزی صحیح، هرچه زودتر وارد فاز اجرایی این تفاهمنامه شد. برگزاری مسابقات کتابخوانی، اهدای بسته‌های آموزشی و توزیع کتاب در میان جامعه عشایری از جمله این اقدامات هستند.
مهدی رمضانی معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه‌ها نیز در این مراسم گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با قدرت آماده اجرایی‌شدن این تفاهمنامه است و معتقدیم ظرفیتی که در این حوزه وجود دارد، ظرفیتی بکر و دست نخورده است؛ اتفاقات و تجربه‌هایی که نهاد در این حوزه داشته، تجربه‌های موفقی بوده است که برخی از آنها مانند موضوع کتابخانه‌های روستایی، یکی از نقاط قوت فعالیت‌های نهاد بوده است. ظرفیت کتابخانه‌های موجود، چه به جهت پشتیبانی این کار و چه به جهت امکاناتی که در آن فراهم شده، اگر با ظرفیت دوستان ما در سازمان بسیج عشایری متصل شود، می‌تواند زمینه‌ساز رقم خوردن اتفاقاتی خوب در این حوزه باشد.
تشریح مفاد تفاهمنامه همکاری
این تفاهمنامه همکاری با اهدافی چون ارائه خدمات به مناطق محروم و عشایری کشور، تبلیغ و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه عشایری، ارتقاء سطح بینش و آگاهی آحاد جامعه عشایری نسبت به مسائل فرهنگی جامعه و برگزاری مسابقات کتابخوانی در مناطق عشایری به مدت ۳ سال به امضاء رسید که تمدید آن با توافق طرفین امکان‌پذیر خواهد بود.
بر اساس این تفاهمنامه نهاد کتابخانه‌ها متعهد به معرفی کتابخانه‌های واقع در شهرستان‌های دارای بافت جامعه عشایری با اولویت مناطق پرجمعیت به‌عنوان کتابخانه معین به سازمان جهت ارتباط با حوزه‌های مقاومت بسیج؛ برنامه‌ریزی و تدوین ساز و کار مناسب برای تحویل کتب و منابع توسط کتابخانه معین به نماینده سازمان (سفیر کتاب) جهت ارائه خدمات امانی به مناطق عشایری؛ هماهنگی جهت برگزاری جلسات جمع خوانی توسط کتابداران در مناطق عشایری و مشارکت با سازمان در برگزاری مسابقات کتابخوانی(بالاخص جشنواره کتابخوانی رضوی) شد.
همچنین بهره‌گیری از ظرفیت‌های سازمان در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی؛ تهیه و ارسال بسته‌های فرهنگی- تبلیغی برای ارائه به مناطق هدف؛ انجام فعالیت‌های بخش کودک از جمله قصه‌گویی، کاردستی و ... برای کودکان؛ برگزاری کلاس‌های آموزشی و مهارتی برای عشایر و برگزاری جلسات سخنرانی و مشاوره برای جامعه هدف، از دیگر تعهدات نهاد در این تفاهمنامه است.
سازمان بسیج عشایری کشور نیز در این تفاهمنامه متعهد به اعلام حوزه‌های مقاومت بسیج و معرفی نمایندگان بسیج عشایری به‌عنوان سفیران کتاب برای ارتباط با کتابخانه‌های معین و ارائه خدمات به مناطق هدف (شامل دریافت بسته‌های کتاب از کتابخانه، امانت دهی به اعضاء جامعه عشایری و بازگرداندن کتاب به کتابخانه)؛ همکاری با نهاد در ارائه خدمات کتابخانه‌ای و مشارکت در برگزاری مسابقات کتابخوانی در جامعه عشایری و تحویل اقلام فرهنگی- تبلیغی توسط سفیران کتاب از کتابخانه‌های معین و توزیع این اقلام در مناطق عشایری و استرداد به کتابخانه مذکور در زمان پایان مهلت امانت شده است.
بررسی نیازشناختی مناطق عشایری با توجه به شیوه زندگی و اعلام به نهاد جهت گردآوری منابع موردنیاز برای ارائه خدمات و مشارکت در برگزاری برنامه‌های فرهنگی و ترویجی در جامعه عشایری نیز از دیگر تعهدات سازمان بسیج عشایری در این تفاهمنامه است.