خبرگزاری مهر - گروه استانها، حمید فرخی: مراسم‌های عزاداری محرم و برگزاری آئین‌های آن از دیرباز در کشور ایران رواج داشته است؛ به نوعی که در روزهای ماه محرم تمام شهرهای ایران از شهرهای بزرگ گرفته تا شهرهای کوچک و روستاها چهره عزا به خود می‌گیرد و سیاه پوش می‌شود و در تمام خیابان‌ها می‌توان پرچم‌ها و علم‌های سبز و مشکی را در کنار دسته‌های عزادار از قشرهای مختلف مشاهده کرد.
در منطقه اردستان نیز آئین‌های عزاداری مانند سینه زنی، مراسم تعزیه، شبیه خوانی و نخل گردانی قدمتی دیرینه دارد و برخی از دوره صفویه تا کنون شکل و شمایل سنتی خود را حفظ کرده است.
یک کارشناس مسائل تاریخی در ارتباط با آئین‌های عزاداری در اردستان با بیان اینکه مردم شهرستان اردستان از دوره صفویه به مذهب شیعه ۱۲ امامی روی آوردند، اظهار داشت: در دل مردم منطقه اردستان از دیرباز عشق به اهل بیت و امام حسین (ع) موج می زده است.
آئین‌های عزاداری در اردستان بیشتر به شکل سینه زنی، مراسم تعزیه یا شبیه خوانی و نخل گردانی بوده است و در روستاهای منطقه برزاوند نیز جغجغه زدن نیز رایج بوده است
محمد رضا صدوقی با بیان اینکه از دوره صفویه عزاداری سنتی در منطقه اردستان به شکل رسمی آغاز شده است، بیان داشت: آئین‌های عزاداری در اردستان بیشتر به شکل سینه زنی، مراسم تعزیه یا شبیه خوانی و نخل گردانی بوده است و در روستاهای منطقه «برزاوند» نیز جغجغه زدن نیز رایج بوده است.
حسینیه بزرگ شهر زواره یکی از قدیمی‌ترین مکان‌ها برای تعزیه خوانی بوده است
این کارشناس مسائل تاریخی تصریح کرد: حسینیه بزرگ شهر زواره یکی از قدیمی‌ترین حسینیه‌های ایران برای برپایی مراسم تعزیه بوده است که از دوره صفویه تاکنون بیشتر مراسم‌های عزاداری و تعزیه در این حسینیه برگزار می‌شود.
صدوقی با بیان اینکه تعزیه خوانی در منطقه شهرستان اردستان مربوط به ۱۰ شب نخست محرم نیست، افزود: گروه تعزیه خوان مشهور اردستان در روستاها و شهرهای مختلف اردستان و حتی در شهرستان‌های همجوار در دو ماه محرم و صفر به تعزیه خوانی مشغول بوده‌اند، متأسفانه امروزه بسیاری از این افراد به رحمت خدا رفته‌اند بدون اینکه اسامی آنها ضبط و ثبت شود.
وی گفت: همچنین از قدیم‌الایام وعاظ بسیار نامداری نیز در منطقه اردستان وجود داشته‌اند که مرثیه خوان امام حسین (ع) در روستاها و شهرها بوده‌اند به شکلی که در یک شب چند واعظ روی منبر رفته و خطابه و نوحه سرایی انجام می شده است.
این کارشناس مسائل تاریخی تاکید کرد: نکته مهم اینکه زنجیر زنی از حدود ۵۰ سال پیش در منطقه اردستان رواج پیدا کرده است اما برداشتن کتل و بیرق امام حسین (ع) از قدیم الایام در منطقه رواج داشته و سینه زنی نیز به شکل خاص صورت می گرفته است.
سنت تولید پارچه کرباس مشکی در محرم
صدوقی با اشاره به پارچه تولید پارچه کرباس منطقه اردستان افزود: این پارچه‌ها در ماه محرم به رنگ مشکی تولید می شده است تا در عزاداری‌ها از آن استفاده کنند.
وی با اشاره به اینکه طعام دادن و پذیرایی از عزاداران در حسینیه‌ها و دستگیری از نیازمندان و مستمندان در این ایام از سنت‌های قدیمی اردستان است که همچنان رواج دارد، اظهار داشت: در گذشته مردم برای استفاده از غذاهای نذری آنها را در سینی‌های بزرگ به شکل مشترک میل می‌کردند، امروزه شاید استفاده از ظروف یک بار مصرف در عزاداری‌ها باب شده است که به گفته کارشناسان موجب وارد شدن ضرر و زیان به محیط زیست شده است.
نخل گردانی یکی دیگر از آئین‌های سنتی عزاداری معروف در منطقه اردستان است؛ روایت است بنی اسد پیکر مطهر امام حسین (ع) را بر روی برگ نخل قرار داده‌اند و بر این اساس این مراسم که نمادی از تشییع پیکر اباعبدالله الحسین (ع) است به نخل گردانی معروف است
این کارشناس مسائل تاریخی با بیان اینکه مردم اردستان در در ماه محرم و صفر از برپایی مراسم‌های عقد و عروسی، رفتن به خانه نو یا خرید لباس جدید پرهیز می‌کردند، گفت: مردم منطقه به طور معمول با توجه به عشقی که به اباعبدالله الحسین داشته‌اند وصیت می‌کردند تا جنازه آنها در کربلا یا نجف و وادی السلام به خاک سپرده شود.
نخل گردانی یکی از آئین‌های عزاداری در منطقه اردستان است
نخل گردانی یکی دیگر از آئین‌های سنتی عزاداری معروف در منطقه اردستان است؛ روایت است بنی اسد پیکر مطهر امام حسین (ع) را بر روی برگ نخل قرار داده‌اند و بر این اساس این مراسم که نمادی از تشییع پیکر اباعبدالله الحسین (ع) است به نخل گردانی معروف است.
صدوقی در این ارتباط با تاکید بر اینکه مراسم نخل گردانی همراه با حزن و اندوه و غم عزاداران حسینی است، گفت: این مراسم به ویژه در ظهر عاشورا و شام غریبان امام حسین (ع) انجام می‌شود که قدمتی ۴۰۰ ساله دارد.
جمع شدن هیئتی‌های عزاداری در میدان محله «راهمیان»
یک از آئین‌های عزاداری که از گذشته‌های دور در اردستان باقی مانده است، جمع شدن هیئتی‌های عزاداری در میدان محله «راهمیان» و عزاداری دسته جمعی و پرشور گروه‌های عزاداری در این محله است.
در این ارتباط نویسنده و محقق اردستانی در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: پیش از انقلاب با توجه به خفقانی که در زمان رضاخان وجود داشت مردم کمتر به صورت ظاهری به عزاداری می‌پرداختند اما با وقوع انقلاب اسلامی و اعتلای حماسه عاشورا ماه محرم رنگ دیگری به خود گرفت.
مهدی مشتاقی افزود: از آغاز ماه محرم مساجد تکایا بازار و خیابان‌ها و حسینیه‌های شهر اردستان سیاه‌پوش می‌شود و پرچم‌های سیاه بر سر در مغازه‌ها و اداره‌ها نصب می‌شود.
مراسم زنجیر زنی در اردستان از شب ششم محرم آغاز می‌شود
وی ابراز داشت: در منطقه اردستان عزاداری از اولین روز محرم به برگزاری مجالس و محافل مذهبی مبادرت می‌ورزند؛ روضه خوانی این شب‌ها با روحانی محل است و مراسم سوگواری در قالب هیئت‌های زنجیرزنی و سینه زنی از شب ششم محرم شروع می‌شود و در روز عاشورا و تاسوعا به اوج خود می‌رسد.
مشتاقی بیان داشت: یکی از آیین‌هایی که در اردستان در قدیم انجام می‌شده است آئین نعش گردانی در روز عاشورا بوده است، بدین ترتیب مردم محله کوشک اردستان هنگام حرکت هیئت از میدان نخل، چندین شتر را همراه دسته سینه زنی برای برپایی این آئین به راه می‌انداختند و شترهایی را که می‌بایست بگردانند به شکل سوگوار زینت می‌کردند.
دسته‌های زنجیر زن اردستان در ایام عزاداری بیرون از فضای مسجد به سوگواری می‌پردازند و در روز عاشورا که اوج سوگواری اهل بیت و سالار شهیدان است از محله‌های مختلف شهر با حمل علم و کتل به همراه دسته‌های زنجیر زن دیگر از مسجد و محله بیرون می‌آیند و به سمت گلزار شهدای شهر اردستان به عزاداری برای سید و سالار شهیدان می‌پردازند.
در شهرستان اردستان، عزاداری دهه اول محرم بسیار مهم شمرده می‌شود، هیئت‌های عزاداری اردستان از ششم محرم مشغول به عزاداری می‌شوند و افرادی که نذر دارند در این ایام به پذیرایی از عزاداران حسینی می‌پردازند.