مجله مهر: برگزاری مراسم و آئین‌های عزاداری امام حسین (علیه‌السلام) در هر جامعه به ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی و اعتقادی جامعه بستگی دارد. کمتر مراسمی را میتوان یافت که در دو جامعه یکسان برگزار شود هر چند که میتوانند ریشههای مشترکی داشته باشند. همانند سایر نقاط کشور استان همدان نیز از قدیم الایم آئین های ویژه و خاصی در ماه محرم داشته است.
مردم استان همدان در ایام محرم، در روزهای تاسوعا، عاشورا، سومین روز شهادت حضرت امام حسین(علیه‌السلام) و روز اربعین با تشکیل دسته‌های عزاداری به تکرار مرثیه‌هایی می‌پردازند که توسط مداحان خوانده می‌شود.
یکی از مراسم عزاداری سالار شهیدان در همدان برگزاری مراسم سقاخوانی در ایام محرم است که بسیاری از ارادتمندان به امام حسین علیه السلام در حالیکه با یک دست مشک آب و با دست دیگر کاسه ای در دست دارند به یاد تشنه لبان کربلا، عزاداران را سیراب می کنند. در همدان و برخی از شهرستان‌های همجوار آن علاوه بر استفاده از ادوات عزاداری همچون علم و کتل هرساله در سومین روز شهادت یاران امام حسین (علیه‌السلام)، کاروان های شترسوار با بنا کردن خیمه‌هایی به یاد خیمه‌گاه حسینی به راه می‌افتند و در سوگ آن حضرت به عزاداری می‌پردازند.
غذای یخنی نذری معروف مردم همدان
یخنی همان آبگوشت است که از غذاهای محلی استان همدان به شمار می‌آید و تفاوت یخنی با آبگوشت معمولی نیز در این است که یخنی سیب‌زمینی ندارد و با گوشت، نخود و لوبیا تهیه می‌شود و همچنین به آن رب اضافه نمی‌کنند.
قوم بنی اسد
در این استان روز سوم شهادت امام حسین (علیه‌السلام) نیز برنامه‌هایی مثل تعزیه قوم بنی‌اسد را اجرا می‌شود، این تعزیه به این صورت است که این قوم پس از شهادت امام حسین (علیه‌السلام) و یارانشان، پیکر شهدا را جمع‌آوری می‌کنند.
مراسم طشت گذاری
مراسم طشت گذاری در برخی مناطق استان همدان ازجمله رزن و دمق که از روز ۲۷ ذی‌الحجه به مدت ۳ روز برگزار می‌شود، نمونه‌ای از این آئین‌ها است به طوری که پس از برگزاری آن از اول محرم شاهد برگزاری عزاداری سالار شهیدان در گوشه و کنار شهر می‌شویم. پس از این مراسم و با ورود به ماه محرم گروه‌های بسیاری از عاشقان اهل‌بیت (علیه‌السلام) در نقاط مختلف استان همدان با برپایی آئین‌های عزاداری نوحه‌سرایی سینه‌زنی و آئین سقایی و شبیه‌خوانی، تعزیه و نمایش‌های مذهبی فجایع خون‌بار دشت کربلا را برای عزاداران ترسیم می‌کنند.
سقائی
آئین سقایی نیز یکی از قدیمی‌ترین نوع عزاداری در همدان به شمار می‌آید که در آن عزاداران با زمزمه‌های یا حسین (علیه‌السلام) و یا ابوالفضل (علیه‌السلام) ارادت خود را به خاندان عصمت و طهارت علیه السلام نشان می‌دهند. آئین دیرینه سقایی همدان به همت میراث فرهنگی همدان در لیست آثار ملی و همچنین در میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
از آن‌جایی که روز عاشورا در کربلا، آوردن آب برای حرم امام حسین (علیه‌السلام) و یارانش بر عهده حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) گذاشته شده بود به همین دلیل مردان سقاپوش همدانی در شیوه سقایی خود را پیرو و مرید ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) می‌دانند.
رخصت یا مولا
یکی از مراسمی که در کشور تنها در شهرستان نهاوند این استان اجرا می‌شود، مراسم (رخصت یا مولا) است که در نخستین شب از ماه محرم در زورخانه برگزار می‌شود. شور و اشتیاق جوانان و ورزشکاران نهاوندی باعث شده است که هرساله در شب اول ماه محرم مراسم رخصت یا مولا باشکوه خاصی برگزار شود.
این مراسم مذهبی در فضایی معنوی و بافضیلت برگزار می‌شود و همراه با قرائت قران و دعا انجام می‌شود و سپس ورزشکاران ورزش پهلوانی نهاوند در مقام امام حسین (علیه‌السلام) مرثیه‌سرایی می‌کنند. نوحه‌خوانی و سینه‌زنی بانوای مداحان و ذکر مصیبت در رثای شهدای دشت کربلا از دیگر برنامه‌های این مراسم است که با حضور جوانان برگزار می‌شود.