خبرگزاری مهر، گروه استان ها- اعظم محبی: این روزها اگر از گلستان عبور کنید بی گمان دود سفید و شعله های سر به فلک کشیده را در میان مزارع و جاده های برون شهری استان مشاهده می کنید؛ سناریوی تکراری که هر ساله اتفاق افتاده و علاوه بر آلودگی زیست محیطی مشکلاتی را هم برای مردم به وجود می آورد.
مزارع شالیزاری که چند ماه قبل با رنگ سبزشان در گوشه گوشه استان جلوه گری می کردند هم اینک اسیر آتش شده اند و تنوره ای از دود سیاه و سفید و بوی نامطبوع را ایجاد کرده که حاصل آن سردرد، تنگی نفس، سوزش چشم، مه گرفتگی در جاده‌ها و کاهش دید افقی و افزایش خطر تصادف است.
چشم انداز رنج آور آتش زدن شالیزارها همواره از اواخر شهریور تا اواسط مهرماه در مسیرهای روستایی یا بین شهری گلستان تکرار شده و تصویری تلخ را مقابل دیدگان مردم به وجود می آورد؛ منظره های که مرگ خاک های حاصلخیز و سوختن سرمایه های ملی را در شعله های یک باور نادرست نشان می دهد.
استان گلستان با جای دادن هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا و دارا بودن ۶۶۷ هزار هکتار زمین زراعی، یکی از استان های مطرح در زمینه کشت محصولات زراعی مانند گندم، جو و شالی است و کشاورزان همه ساله با برداشت این محصولات، برای آماده کردن سریع زمین و کشت بعدی، کاه و کلش آن را آتش می زنند، بدون آن که از ضررهای این کار اطلاع کافی داشته باشند.
آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی، چهره طبیعت را زشت می کند، همچنین برای هفته ها بوی نامطبوع دود در فضای منطقه استشمام شده و دود ناشی از آن نفس کشیدن را برای مردم سخت می کند.
علاوه بر مشکلات زیست محیطی آتش زدن باعث از بین بردن خاک حاصلخیز شده و آسیب جدی به ساختمان خاک، منابع آبی، محیط زیست، میکروارگانیسم‌ها، مواد آلی و معدنی وارد می کند.
تصور اشتباه کشاورزان
یک کشاورز گلستانی ساکن روستای محمدآباد گرگان که به قول خودش یک کشاورززاده است، در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: آتش زدن کاه از زمان قدیم به جای مانده و ما به تبعیت از پدرانمان این کار را انجام می دهیم.
حاج رضا تصور می کرد که با این کار علف های هرز، حشرات و بیمارهای گیاهان از بین رفته و زمین برای سال زراعی بعد آماده می شود.
وی با بیان این که این کاه و کلش برای کشاورز فایده ای ندارد، گفت: بهترین و ساده ترین راه برای از بین بردن این بقایا آتش زدن است.
در سال زراعی جاری حدود ۶۴ هزار هکتار از اراضی گلستان زیر کشت شالی رفته است و آتش زدن حتی نیمی از این اراضی خسارت جبران ناپذیری را در پی دارد.
آسیب به ساختمان خاک
یک کارشناس ارشد محیط زیست هم به خبرنگار مهر گفت: آتش زدن بقایای زراعی آسیب جدی به ساختمان خاک وارد کرده و مشکلات زیست محیطی زیادی برای مردم و اکوسیستم منطقه در پی دارد.
مریم کریمی اضافه کرد: دود ناشی از آتش زدن کاه و کلش به علت داشتن مواد شیمیایی ناشی از سموم کشاورزی می تواند خطرات جانی برای شهروندان در کنار آلودگی زیست محیطی به دنبال داشته باشد.
دود ناشی از آتش زدن کاه و کلش به علت داشتن مواد شیمیایی ناشی از سموم کشاورزی می تواند خطرات جانی برای شهروندان ایجاد کندکریمی ادامه داد: همچنین از اثرات مضر سوزاندن بقایای گیاهی می‌توان به آسیب دیدن چرخه زندگی حشرات مفید و از بین رفتن میکروارگانیسم های زنده از جمله باکتری‌ها و قارچ‌ها در خاک اشاره کرد.
وی افزود: در فرایند آتش زدن بقایای زراعی علاوه بر مشکل و آسیب‌های حرارت بالا؛ دود، گرد و غبار و گازهایی نظیر مونواکسیدکربن، دی اکسیدکربن، اکسید نیتروژن تولید می‌شود که آلوده کننده محیط زیست و هوا هستند.
کریمی ادامه داد: این اقدام کشاورزان برای از بین بردن کاه و کلش و آفات مزارع در حالی صورت می‌گیرد که با از بین بردن مواد مغذی سطحی خاک در کشت‌های بعدی مجبور به استفاده از انواع کود برای افزایش بارآوری خاک می‌شوند که آثار زیانباری در زمینه محیط زیست دارد.
فرهنگ سازی لازم است
محسن بلوکی هم که دانش آموخته رشته زراعت است در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: رفع مشکل آتش زدن کاه و کلش، نیازمند فرهنگ سازی و آگاهی کشاورز از مضرات آن است و تنها با اتکا به بخشنامه نتیجه مطلوبی حاصل نمی شود.
وی افزود: باید با برگزاری دوره های آموزشی و ترویجی برای کشاورزان و فرهنگ سازی در این حوزه؛ فعالان کشت و زرع را با تبعات منفی این کار آشنا کرد.
بلوکی توضیح داد: آتش زدن بقایای گیاهی، آسیب دیدن چرخه زندگی حشرات مفید و از بین رفتن میکروارگانیسم های زنده از جمله باکتری ها و قارچ ها را در پی داشته و همچنین باعث کاهش حاصلخیزی و باروری خاک می شود.
به گفته وی، بازمانده کاه و کلش برای زمین مفید و نوعی کود و پوشش محسوب می شود.
بلوکی عنوان کرد: آتش زدن خاک سبب فرسایش خاک شده این در حالی است که باید بدانیم برای تولید یک سانتیمتر خاک حاصلخیز ۸۰ تا ۱۲۰ سال زمان لازم است.
دادستان ها مکلف به برخورد جدی با متخلفان
چندی پیش هنگام برداشت گندم رئیس کل دادگستری استان گلستان، دادستان‌های شهرستان‌های مختلف استان گلستان را مکلف به برخورد جدی با متخلفان کرد و گفت: هر ساله سوزاندن بقایای گیاهی به ویژه در زمین‌های کشاورزی، خطر سرایت آتش به درختان حاشیه مزارع و جنگل‌ها و مراتع استان را پررنگ می‌کند.
هادی هاشمیان اضافه کرد: دادستان‌ها باید در نشست‌هایی با فرمانداران، مسئولان جهاد کشاورزی محیط زیست، منابع طبیعی و دهیاران از آن ها بخواهند برای پیشگیری از آتش زدن بقایای گیاهی راه‌های جایگزین به کشاورزان معرفی کنند.
هاشمیان با بیان اینکه براساس قانون کسانی که بقایای گیاهی را آتش می‌زنند تحت پیگرد قرار می‌گیرند، افزود: براساس ماده دو قانون جلوگیری از آلودگی هوا مصوب ۱۳۷۴، پخش و انتشار هرگونه مواد آلوده کننده هوا بیش از حد مجاز از منابع تجاری، خانگی و متفرقه در هوای آزاد ممنوع است و متخلف به عنوان تهدید علیه بهداشت عمومی تحت تعقیب قضائی قرار می‌گیرد.
به گفته هاشمیان، همچنین به صراحت در ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور آمده که اگر آتش ناشی از آتش زدن کاه و کلش مزارع به جنگل‌ها سرایت کند، مرتکب به حبس تادیبی از دو ماه تا یکسال محکوم می‌شود.
براساس اعلام نظر کارشناسان، آتش زدن بقایای گیاهی علاوه بر آلودگی هوای استان و آسیب جدی به بافت خاک سبب سرایت آتش به جنگل ها و سوختن نهال ها و درخت های حاشیه مزارع و جاده ها هم می شود بنابراین همه مسئولان باید در این زمینه همت کنند تا زمین های مستعد و خاک حاصلخیز استان که ثروت خدادادی است حفظ شده و دیگر شاهد چنین تصاویری در گلستان نباشیم.