خبرگزاری مهر، سرویس بین الملل- حلیمە ملایی: رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه تهدید کرده که به زودی به مناطق شرق فرات در شمال کشور سوریه حمله می کند. چنین اقدامی می تواند تحولات جدیدی در منطقه به دنبال بیاورد.
شب گذشتە رئیس جمهور ترکیە طی تماسی با همتای آمریکایی خود با گرفتن چراغ سبز از کاخ سفید، کلید انفجار بحران دیگری در منطقە را بە دست گرفتە است، جنگندە های ارتش ترکیە از صبح امروز بر فراز تل ابیض مشغول گشت زنی هستند و نیروهای آمریکایی نیز از شرق فرات عقب نشینی کردەاند تا همە چیز برای حملە ترکیە بە شمال سوریە و شرق فرات آمادە باشد.
خبرنگار مهر در خصوص این تجاوز ترکیه به شرق فرات با «محمد علی دستمالی» کارشناس مسائل سیاسی ترکیه و کردها گفتگو کرده است.
*پیش از طرح موضوع احتمال تجاوز ترکیه به شرق فرات٬ بفرمایید که اساسا چرا پروژە تشکیل منطقه امن در مرز سوریه به نتیجه نرسید؟
شاید به این خاطر که اساسا قرار نیست یک منطقه امن تشکیل شود و هدف چیز دیگری است! ترکیه اعلام کرده که از تشکیل منطقه امن در شرق فرات دو هدف عمده دارد: نخست، فراهم کردن زمینه ای برای بازگشت دست کم یک میلیون پناهندە سوری و ایجاد ده شهرک و چهارده روستا در آن مناطق. دوم، پاکسازی منطقه از حضور ی.پ.گ و نیروهای سوریه دموکراتیک یا «قسد» (قوات سوریه دموکراتیک).
با مروری بر وضعیت کنونی سوریه به وضوح می توانیم ببینیم که هر دو هدف از اساس و بنیاد غلط هستند. نه آوارگان سوری تمایل دارند به شهرک‌هایی بروند که ترکیه در بیابانان های شرق فرات خواهد ساخت نه می‌توان آن جغرافیای وسیع و گسترده را پاکسازی کرد. خود ترکیه هم می داند که هر دو هدف غیرواقعی و رویایی است.
*پس چرا چنین موضوعی را طرح می‌کند؟
به این دلیل که نمی‌تواند آشکارا اعلام کند که ی.پ.گ بهانه است و صرفا به دنبال تقویت نفوذ خود در سوریه است. ترکیه‌ای که همین دو روز پیش٬ دویست گروه مسلح مخالف بشار اسد را در «شانلی اورفا» گرد هم آورده و آنان را زیر چتر واحدی بە نام «ارتش ملی سوریه» متحد کرده است٬ به دنبال عمیق کردن حوزه نفوذ است و نه مبارزه با پ.ک.ک.
*ترامپ در گفتگوی شب گذشته با اردوغان گفت تعیین سرنوشت اسرای داعشی در زندانهای شمال سوریە را برعهده دولت ترکیه میگذارد. این تصمیم ترامپ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بسیار حرف مهم و نشانه مهمی است. ترامپ فقط این را نگفته٬ بلکه بر این مساله نیز تاکید کرده که آمریکا در این عملیات شرکت نمی کند و از آن حمایت هم نمی کند. معنای این جمله آشکار است: آمریکا سد راه ترکیه نخواهد شد و قرار نیست از کردها پشتیبانی کند.
این در واقع یک نوع چراغ سبز ضمنی و همراهی غیرمستقیم است. بحث اسرای داعشی از این منظر مهم است که اگر مسئولیت آنها به ترکیه سپرده شود٬ یک آورده اطلاعاتی جدید نصیب ترکیه می شود و ضمنا کردها نخواهند توانست از این مساله همچون یک کارت فشار علیه ترکیه استفاده کنند.
*کردهای سوریه گفته‌اند این حمله ترکیه درهای جنگی طولانی را خواهد گشود. بە باور شما کردهای سوریه تا این اندازه قدرت دارند که بدون حمایت آمریکا وارد جنگ طولانی با ترکیه شوند؟
خیر. در همان ماجرای کوبانی هم دو عامل مهم و تعیین کننده دیدیم. نخست رصد هوایی و پشتیبانی آمریکا از نیروهای ی.پ.گ یا کردها. دوم عبور نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان عراق از ترکیه با هماهنگی اردوغان و ورود آنها به کوبانی.
کردهای تحت امر پ.ک.ک در برابر ارتش و ترکیه و مخالفین اسد و حملات هوایی و رصد اطلاعاتی ماهواره‌ای و هواپیماهای بدون سرنشین٬ بسیار ضعیف و آسیب‌پذیر هستند. اما در عین حال تصور نمی‌کنم ترکیه خود را وارد جنگ فرسایشی شهری و خیابانی کند.
*وزیرامورخارجه ایران درجلسه علنی مجلس بابیان مواضع ایران در برابر کردهای سوریه گفت در تلاشیم با همکاری دولت سوریه، اقلیم کردستان و همه گروههای کرد در سوریه این مشکل را بدون ایجاد مزاحمت برای مردم کُرد و عرب حل کنیم. باتوجه به ارتباط ایران با ترکیه و سوریه نقش ایران درحل این بحران چگونه خواهد بود؟
با احترام به سخنان آقای ظریف، به باور من٬ این مواضع اندکی دیرهنگام بیان شدە است. شکی نیست که کردها در سوریه مرتکب خطاهایی شده و سرنوشت خود را به نتایج جنگ پ.ک.ک و ترکیه گره زده‌اند که یک تصمیم غلط و غیرمنطقی است. اما نباید از یاد ببریم که کردهای سوریه در برابر داعش٬ النصره و دیگران٬ شجاعانه جنگیدند.
من فکر می‌کنم آقای روحانی هم در نشست سه جانبه آنکارا٬ نباید به شکل غیرمستقیم آنها را تروریست می نامید. چرا که این فقط خواست ترکیه است. تشکیل کانتون‌های دوفاکتو و بسیاری خطاهای دیگر در مناطق کردنشین شمال سوریه٬ با منافع ایران٬ روسیه و ترکیه انطباقی ندارد و باز هم تاکید می کنم که گره زدن سرنوشت کردها در سوریه به فرجام کشمکش پ.ک.ک و ترکیه٬ یک خطای جدی است.
اما باز هم بایستی به پاس شجاعت و شهامتی که کردها در جنگ با داعش نشان دادند٬ شرایط آنها را درک کرد. همین آقای صالح مسلم از سران کردهای سوریه٬ برای مذاکره و گفتگو یک بار به ایران و چندین بار بە ترکیه سفر کرد و هنوز هم این ظرفیت وجود دارد و می توان مشکلات را با مذاکره حل کرد.
من معتقدم آقای ظریف٬ دیروز در مجلس اگر چه دیرهنگام اما به شکل شفاف و خیرخواهانه صحبت کرد و خود ایشان و دیگر دوستان مرتبط با پرونده عراق و سوریه می توانند بین ترکیه٬ کردهای سوری و دمشق٬ میانجیگری کنند.
حمله به شرق فرات به نفع هیچ کسی نیست و تصور نمی‌کنم پیروز شدن بر چند صد نفر جوان کم‌تجربه مسلح به کلاشینکف و تجهیزات اولیه٬ افتخار بزرگی برای ترکیه باشد.
ترکیه هم ظرفیت‌های بالایی برای گفتگو و مذاکره دارد و اگر اردوغان در این خصوص بردباری به خرج دهد و سران کردهای سوری نیز با ادبیاتی منعطف و معتدل به میدان بیایند٬ می توان با جنگ مقابله کرد.
*روسیه به عنوان یک بازیگردان مهم در تحولات سوریه که هم با کردهای سوریه و هم ترکیه ارتباط خوبی دارد چه نقشی می تواند ایفا کند؟
روسیه در این بازی٬ هرگز نمی تواند به اندازه ایران٬ نقش اثرگذار و مثبتی ایفا کند. روسیه دنبال معاملات عمل‌گرایانه با آنکارا است و قاعدتا به ترکیه توجه خواهد کرد و نه به کردها.
*اعتماد کردها به امریکا در عراق هم همین گونه بود. در سوریه نیز این سناریو تکرار شد. دوباره امریکا بدون عمل به وعده هایش و با رها کردن کردها درنیمه راه به آنها ضربه زد. آیا وقت آن نرسیده است که کردها به اتحاد با دولت مرکزی سوریه روی بیاورند؟
خیر. من شخصا تابلو را از این منظر نگاه نمی کنم. اولا آمریکا به کردها چک سفید امضا نداده است و خنده‌دار است از آمریکایی توقع وفاداری داشته باشیم که حتی به کشورهای قدرتمند اروپایی هم نارو می‌زند.
دوم این که باید وضعیت کردها و شرایط حاکم بر جغرافیا٬ تاریخ و موازنات سیاسی آنها را درک کنیم. واقعیت این است که کردها٬ همکاری با آمریکا را از بین ده پانزده گزینه رنگارنگ انتخاب نکرده‌اند. این خود دولت‌ها و کشورهای منطقه هستند که باید مجال انتخاب‌های منطقی‌تری به کردها بدهند و نه دیگران.