به گزارش خبرنگار مهر، پدیده مهاجرت به خصوص جوانان و تحصیلکردگان در ایران در طول دهه های گذشته همواره یکی از موضوعات داغ و پرحاشیه در جامعه بوده است، با این حال به نظر می رسد مسائل و مباحث حاشیه ای، اظهارنظرهای مغرضانه و جهت دار پیرامون پدیده مهاجرت در کشور این موضوع را به یک بحران چالش برانگیز در سپهر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران تبدیل کرده است.
برای کاهش این چالشها، رصدخانه مهاجرت ایران آماری در این باره منتشر کرده که خبر از تعداد مهاجران، دانشجوهای مهاجر، کشورهای مبدا و ...می دهد که در زیر به آنها اشاره می کنیم.
بر اساس آماری که رصدخانه مهاجرت ایران اعلام کرده، داده های بانک جهانی نشان می دهد در دهه ۱۹۶۰ میلادی- دهه ۴۰ شمسی ایران رتبه ۷۶ در بین ۲۳۲ کشور از نظر تعداد مهاجران در خارج از کشور را به خود اختصاص داده است. به عبات دیگر به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت کشور ۷۸ نفر در خارج از کشور بوده اند.
همچنین ایران در دهه ۱۹۷۰ میلادی، رتبه ۷۴ در بین ۲۳۲ کشور را به خود اختصاص داده بود و به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت ۸۱ نفر در خارج از کشور به سر می بردند. بر اساس این آمار، در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی (دهه های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی) تعداد ثبت شده مهاجران ایرانی به ترتیب ۱۷۱ هزار و ۴۷۸ و ۲۳۲ هزار و ۸۱۱ نفر بوده است که با توجه به جمعیت ایران در آن سالها رقم قابل توجهی به شمار می رفت.
بر اساس داده های بانک جهانی در سال ۲۰۱۷ میلادی تعداد مهاجران ایرانی در جهان یک میلیون و ۲۳۷ هزار و ۳۴۴ نفر بوده است که رتبه ایران در بین ۲۳۲ کشور بر اساس این داده ها رتبه ۵۴ را داشت. این رتبه نسبت به دهه ۷۰ میلادی ۲۲ پله افزایش یافته است، ولی هنوز تا صدر جدول فاصله زیادی دارد.
ایران جز ۲۰ کشور مایل به مهاجرت نیست
رصدخانه مهاجرت ایران اعلام کرد بر اساس پیمایش گالوپ در سال ۲۰۱۷ میلادی، ایران از نظر نسبت تعداد افراد متمایل به مهاجرت به کل جمعیت جزو ۲۰ کشور اول قرار ندارد. همچنین کل جمعیت مهاجران جهان در سال ۲۰۱۷ برابر با ۲۶۶ میلیون نفر بوده است.
کشورهای دانشجوفرست به ایران
اما رصدخانه مهاجرت ایران در خصوص جابه جایی بین المللی دانشجویان اطلاعاتی در خصوص ایران و جهان منتشر کرد. تعداد دانشجویان ایران در خارج از کشور ، ۵۰ هزار و ۳۹۲ دانشجو و تعداد دانشجویان بین المللی مشغول به تحصیل در ایران در سال ۲۰۱۶ برابر با ۱۸ هزار و ۹۶۸ دانشجو بوده است.
همچنین اصلی ترین کشورهای دانشجو فرست به ایران افغانستان، عراق، سوریه و لبنان هستند.
اما در همین حال، اصلی ترین مقاصد دانشجویان بین المللی در دنیا در سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ ابتدا آمریکا و به ترتیب بریتانیا، کانادا، چین و روسیه بوده اند و اصلی ترین کشورهای دانشجو فرست دنیا به سایر نقاط چین، هند، آلمان، جمهوری کره، ژاپن و آمریکا هستند.
وضعیت ایران در برخی از شاخص‌های جهانی مهاجرت
مؤسسه گالوپ شاخص جریان بالقوه مهاجرت را برای سنجش پتانسیل مهاجرت ۱۵۰ کشور اندازه گیری کرد. این شاخص در تعریف دقیق تر کاهش یا افزایش جمعیت هر کشور در صورت برداشته شدن موانع مهاجرت را نشان می دهد. برای سنجش میل به مهاجرت در دو گروه تحصیلکرده ها و جوانان، دو شاخص جریان بالقوه جذب استعدادها و جریان بالقوه مهاجرت جوانان تعریف شده است.
امتیاز هر کشور در شاخص جریان بالقوه مهاجرت نشان می دهد که اگر مهاجرت آزاد باشد جمعیتی که تمایل به ورود به کشوری را دارند ، منهای جمعیتی که میل به خروج از کشور دارند به نسبت جمعیت کل چقدر است. این شاخص ها برای اغلب کشورها منفی است و امتیاز ایران هم در هر سه شاخص موردنظر منفی است.
شاخص جهانی رقابت‌پذیری استعداد
شاخص جهانی رقابت پذیری استعداد شاخصی برای اندازه گیری توان کشورها برای رقابت بر سر استعدادهاست که از سال ۲۰۱۳ توسط مؤسسه اروپایی مدیریت کسب و کار، سنجش و منتشر شد؛ این شاخص در سال ۲۰۱۹ ایران رتبه ۹۷ را بین ۱۳۵ کشور جهان کسب کرده است.
مقایسه مقدار هر یک از زیرشاخص های شاخص جهانی رقابت پذیری، استعداد برای ایران، نشان می دهد که زیرشاخص جذب کمترین امتیاز و زیرشاخص نگهداشت بیشترین امتیاز را دارد. قوت نسبی ایران در زیرشاخص نگهداشت را می توان منحصر به سیاستگذاری هدفمند در زمینه نگهداشت و برنامه های بنیاد ملی نخبگان برشمرد.