خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: مرمت و بهسازی بافت تاریخی گرگان در قالب یک تفاهم نامه چند جانبه با مشارکت شهرداری گرگان، میراث فرهنگی و راه شهرسازی گلستان در حال انجام است. گرچه این طرح آغاز خوبی داشته اما انتقادهای بسیاری هم به آن وارد می شود.
با جاوید ایمانیان، دکترای مرمت بناهای تاریخی حول محور احیاء بافت تاریخی گرگان به گفتگو نشستیم و او با اشاره به اینکه مدیریت یکپارچه شهری به تنهایی برای احیاء بافت کافی نسیت تأکید کرد که نوع مداخله مدیریت شهری در بافت تاریخی گرگان مهم است و با نگاه صرفاً کالبدی نمی‌توان بافت را احیاء کرد.
*از سال‌های گذشته تلاش‌های بسیاری برای احیاء بافت تاریخی گرگان انجام شده و با ورود شهرداری به نظر می‌رسد این بافت در مسیر احیاء قرار گرفته است. شما به عنوان یک کارشناس چه نظری دراین خصوص دارید؟
نوع مداخله‌ای که قرار است در بافت‌های تاریخی انجام دهیم خیلی مهم است. مهم است که نوع مداخله ما کالبدی است یا مسائل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ... را هم در برمی‌گیرد. این مهم‌ترین بخشی است که باید به آن توجه داشته باشیم. اگر نگاه ما در حوزه بافت تاریخی گرگان نگاه صرفاً کالبدی باشد هیچ وقت شامل احیاء بافت نیست. احیای بافت زمانی شکل می‌گیرد که نقش کالبدی در کنار مباحث اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... خودش را ببیند.
بخشی از کار مدیریت شهری یکپارچه بود که پس از سال‌ها تلاش با ورود شهرداری گرگان محقق شد اما نوع مداخله مهم است؛ اینکه در بافت قرار است فقط کف‌سازی و جداره‌سازی انجام دهیم و بعد رها کنیم. اگر مداخله در بافت صرفاً کالبدی، کف‌سازی و جداره‌سازی باشد اتفاق خوبی نمی‌افتد و فقط هزینه می‌کنیم چراکه چشم‌اندازی که به احیاء بافت منجر شود، اتفاق نمی‌افتد.
*هم‌اکنون کدام جنبه در بافت تاریخی باید مورد توجه قرار گیرد؟
مباحث اجتماعی بافت را باید بررسی کنیم؛ باید بدانیم مهم‌ترین مسائل اجتماعی بافت گرگان چیست؟ فرهنگ و مذهب چقدر در شکل‌گیری بافت نقش داشته و بعد از مرمت چه نقشی دارد.
اگر نقش فرهنگی و مذهبی بافت تاریخی گرگان نبود این بافت تا این حد هم حفظ نمی‌شد؛ آیا ما به غیر از نقش کالبدی، نقش مباحث فرهنگی و مذهبی را در احیاء بافت دیده‌ایم. بنده به کف‌سازی و جداره‌سازی که انجام می‌شود خوش‌بین نیستم اما به مدیریت شهری یکپارچه خوش‌بین هستم.
*پس خیلی امید ندارید با اقدام مشترک دستگاه‌های متولی در کف‌سازی و جداره‌سازی، بافت تاریخی گرگان احیاء شود؟
سال‌ها تلاش شد تا شهرداری ورود کند؛ اینکه شهرداری بافت را بخشی از شهر می‌داند که باید احیاء شود و مسکن و شهرسازی بخشی از مباحث بهسازی را بیاورد در آنجا اجرا کند و اینکه بداند اجرای طرح آفتاب گرگان، احیاء بافت نیست و اینکه اگر می‌خواهد بحث بهسازی، احیاء و مرمت را مدنظر قرار دهد بهسازی و نوسازی طرح آفتاب نمی‌تواند باشد چراکه چنین طرح‌هایی باعث از بین رفتن بخشی از فضای کالبدی بافت تاریخی از بین می‌رود. اینکه نگاه تغییر کرده جای بسی خوشحالی است.
مدیریت شهری گرگان باید بداند آنچه می‌تواند به احیاء بافت کمک کند مرمت تکایای بافت است، این پروژه‌ها باید تقویت شود. اگر تکایا مرمت شوند، مرکز محلات پویا می‌شوند و مباحث اقتصادی آن پویاتر می‌شود آن‌وقت است که می‌توانیم بگوییم عملکرد اجتماعی بافت هم می‌تواند نقش خودش را داشته باشد و به دنبال آن مباحث فرهنگی بافت می‌تواند احیاء شود. این‌ها باید باهم عمل کند اگر جدا عمل شود به نتیجه نمی‌رسیم. تحقق آن به این موضوع برمی‌گردد که مداخله ما در بافت از چه نوعی است.
*به نظر شما هم‌اکنون مداخله دستگاه‌های متولی در بافت از چه نوعی است؟
این سوال را از کسانی که در حال کار در بافت هستند، باید پرسید. از مدیریت شهری گرگان باید پرسید که آیا مداخله آن‌ها صرفاً کالبدی است یا به مباحث غیرکالبدی بافت هم توجه می‌شود؟ اساساً چه اتفاقی در رویکردهای فرهنگی، اجتماعی و مذهبی بافت قرار است اتفاق بیفتد
تأکید می‌کنم اگر این مدیریت یکپارچه فقط برای اجرای یک پروژه اتفاق افتاده و فقط جداره‌سازی مدنظر باشد و از مباحث فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بافت غفلت شود خیلی به آن خوش‌بین نیستم. البته در کنار این مدیریت یکپارچه که بازهم تأکید می‌کنم نباید در حد یک پروژه بماند و باید ادامه‌دار باشد، ورود بخش خصوصی هم باید اتفاق بیفتد.
*ظاهراً در این حوزه هم گام‌هایی برداشته شده است؟
بله ورود بخش خصوصی اتفاق افتاده اما باید پررنگ شود چراکه کافی نیست. سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بافت تاریخی باید با هدایت میراث فرهنگی، شهرداری و سایر دستگاه‌های متولی در مسیر هدف تعیین شده اتفاق بیفتد. در واقع سرمایه‌گذاری که وارد بافت تاریخی گرگان می‌شود باید آگاهی داشته باشد که چه اتفاقی در بافت تاریخی گرگان قرار است شکل بگیرد؛ اگر آگاهی نداشته باشد ورود این سرمایه‌گذار خودش تهدیدی است. تأکید می‌کنم ورود هر سرمایه‌گذاری را به بافت تاریخی گرگان جایز نمی‌دانم. نباید سرمایه‌گذار احیاء بافت تاریخی را فقط اقتصادی ببیند باید مباحث فرهنگی و اجتماعی بافت راهم در نظر بگیرد آن وقت است که می‌توانیم بگوییم اتفاق درستی شکل گرفته و می‌توان به آن خوش‌بین بود.