خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: هفت سال پیش بود که بلندترین برج آجری دنیا و یکی از ارزشمندترین آثار معماری دوره اسلامی در گلستان در سی و ششمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو ثبت جهانی شد و حالا این اثر جهانی اسیر بی‌مهری‌هاست.
اثری که انتظار می‌رفت با ثبت جهانی بتواند بیش از پیش زمینه جذب گردشگران داخلی و خارجی در استان را فراهم کند هم‌اکنون اسیر بی‌مهری اهالی بومی است.
یک شهروند گنبدی به خبرنگار مهر گفت: هیچ ارتباط معناداری بین شهروندان با این اثر جهانی وجود ندارد و پس از ثبت جهانی برج قابوس اتفاق خاصی را شاهد نیستیم.
محمد بردی زاده افزود: دیوار پارک شهر (محوطه اطراف برج) ارتباط اثر جهانی را با شهر قطع کرده و این دیوار هرچند از نظر ارتفاع کوتاه است اما دیوار بلند بی‌توجهی به این بنا را هرروز بلندتر می‌کند.
وی با اشاره به اینکه پس از گذشت چندین سال از ثبت جهانی برج قابوس هنوز ارتباط بین شهر و مردم با اثر جهانی برقرار نشده است، ادامه داد: نگاه متولیان به محوطه‌سازی در برج قابوس معطوف شده است و در حالی‌که باید نگاه‌ها به سمت معرفی اثر و آشتی دادن شهروندان با این اثر جهانی معطوف شود.
این شهروند گنبدی اضافه کرد: اکثر مردم این شهر نمی‌دانند ثبت برج قابوس به عنوان یک اثر جهانی چه نقش و تأثیری در شهر و استان دارد در این شرایط انتظار زیادی است که بخواهیم آن‌ها در حفاظت، معرفی و احیاء این اثر جهانی نقش داشته باشند.
پس از ثبت جهانی برج قابوس و راه‌اندازی پایگاه جهانی این اثر، پلن مدیریتی و برنامه‌های کوتاه، میان و بلندمدت و همچنین چشم‌اندازها و افق پیش‌روی این اثر جهانی تدوین شده بود. با وجود انتقادهای موجود در معطوف شدن نگاه متولیان به محوطه‌سازی برج قابوس و غفلت از معرفی این اثر جهانی آخرین وضعیت اجرای پلن مدیریتی برج را از مدیر پایگاه جهانی برج قابوس جویا شدیم.
کاهش اعتبار ملی برج قابوس در سالجاری
عبدالمجید نورتقانی به خبرنگار مهر اظهار کرد: سال گذشته مالی (۹۷) برج قابوس حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان اعتبار ملی و به همین میزان اعتبار استانی داشت که با این اعتبار ساماندهی محوطه انجام شد و هم‌اکنون در مرحله اجرای فاز دوم محوطه‌سازی شامل روشنایی و تأسیسات الکتریکی هستم.
وی با اشاره به اینکه ساماندهی محوطه برج قابوس در چهار فاز اجرا می‌شود، افزود: هرچند این اثر سال گذشته مالی اعتبارات ملی خوبی داشت اما پس از وقوع سیل در اوایل امسال، اعتبارات ملی به سمت بخش‌های سیلزده هدایت شد و بودجه ملی برج حداقل بود.
ما برای برقراری ارتباط اجتماعی با اثر تلاش کرده‌ایم اما ارتباط اجتماعی پروسه زمان‌بَری است و تاکنون با چند ارگان تفاهم‌نامه نوشته‌ایممدیر پایگاه جهانی برج قابوس ادامه داد: امسال اعتبار ملی تخصیص یافته به برج در حد حقوق پرسنل و حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان بوده است.
نورتقانی همچنین درخصوص دیگر برنامه‌های پلن مدیریتی این اثر جهانی توضیح داد: یکی از موضوعاتی که در پلن مدیریتی دیده شده بود تهیه طرح جامع مرمتی اثر است تا بر اساس آن کار را پیش ببریم.
وی با این توضیح که منتظر تخصیص اعتبار ملی هستیم که پروژه‌ها را کامل کنیم و بتوانیم طرح مرمت جامع را پیش ببریم، راجع به انتقادها در مورد برقرار نشدن ارتباط اجتماعی شهروندان با برج قابوس بیان کرد: ما برای برقراری ارتباط اجتماعی با اثر تلاش کرده‌ایم اما ارتباط اجتماعی پروسه زمان‌بَری است و تاکنون با چند ارگان تفاهم‌نامه نوشته‌ایم.
وی تصریح کرد: آموزش و پرورش یکی از ارگان‌های حیاتی است؛ با رویکرد «میراث برای آیندگان» تلاش داریم آموزش و آگاهی‌رسانی به شهروندان را از مقاطع خیلی پایین آغاز کنیم و هم‌اکنون بخشی از کلاس‌های آموزشی در حوزه میراث توسط کارشناسان میراث فرهنگی در بازدیدهای علمی و آموزشی دانش‌آموزان از برج قابوس انجام می‌شود.
مدیرپایگاه برج جهانی قابوس اضافه کرد: آخرین مرمت در برج قابوس در سال ۱۳۱۸ انجام شده و این مرمت نیاز به نگهداری و تجدید بندکشی دارد که داربست‌ها برای انجام آن بسته شده است.
ساخت ربات «پرنده قابوس»
وی همچنین از تلاش برای ساخت ربات پرنده قابوس خبر داد و گفت: از طریق معاونت علمی و پژوهشی رئیس جمهور پیگیر تخصیص اعتبار هستیم تا ربات پرنده قابوس ساخته شود تا بخشی از مرمت، پایش و اسکن حرارتی و ... توسط این ربات انجام شود.
صحبت‌های نورتقانی گویای آن بود که اجرای محوطه‌سازی و پیگیری برای تخصیص اعتبار ساخت ربات پرنده قابوس از اولویت برنامه‌های برج قابوس است و توپ کم‌توجهی به برقراری ارتباط اجتماعی با این اثر جهانی که در برنامه کوتاه مدت پلن مدیریتی برج قابوس دیده شده در زمین میراث فرهنگی و پایگاه جهانی است اما یک کارشناس حوزه میراث فرهنگی معتقد است اگر برنامه‌ها بر اساس پلان مدیریتی پیش نرود نمی‌توان گفت میراث یا پایگاه جهانی به تنهایی مقصر است.
مردم باید بدانند چه اتفاقی قرار است بیفتد و تفهیم شود که شهر گنبدکاووس ماهیت و هویت اصلی خود را باید از برج قابوس بگیردجاوید ایمانیان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برنامه‌ها و پلن مدیریتی برج تعریف شده و برنامه‌ها باید بر اساس پلن و اکشن پلن مدیریتی اجرا شود اما اگر این اتفاق نیافتاد نمی‌توان گفت میراث یا برج به تنهایی مقصر است.
وی تأکید کرد: یکی از بحث‌های مهم پلن مدیریتی برج معرفی و شناخت مردم است؛ در این پلن مدیریتی به اقداماتی که برای معرفی، شناخت و آگاهی رسانی به مردم و نهادهای دولتی نیاز است اشاره شده و در گام نخست نیاز است قبل از اجرای هر طرح، برنامه و اقدامی آن‌را برای مردم، سازمان‌های مردم نهاد و نهادهای دولتی بازگو کنیم.
مدیر سابق پایگاه جهانی برج قابوس متذکر شد: مردم باید بدانند چه اتفاقی قرار است بیفتد و تفهیم شود که شهر گنبدکاووس ماهیت و هویت اصلی خود را باید از برج قابوس بگیرد؛ اگر این نگاه وجود نداشته باشد هرگونه طرح و برنامه‌ای به نتیجه نمی‌رسد؛ در واقع باید محوریت توسعه شهر در برج قابوس اتفاق بیفتد.
وی افزود: اگر برنامه‌ها بر اساس پلن مدیریت پیش نرود یک دستگاه به تنهایی مقصر نیست، شاید فرمانداری، استانداری و یا مردم خوب عمل نکرده‌اند؛ نیاز است جایگاه تمام دستگاه‌های دولتی و مردم و همچنین سازمان‌های مردم نهاد و رسانه دیده و بررسی شود.
دخالت مدیران استانی در تعیین اولویت‌ها
ایمانیان ادامه داد: اولویت اجرای برنامه‌ها در پلن مدیریتی دیده شده؛ نمی‌خواهم بگویم محوطه‌سازی جزو اولویت‌ها برای برج قابوس هست یا نه؛ وقتی یک اثر جهانی می‌شود خیلی برنامه‌ها نیاز است اجرا شوند مثلاً در کنار محوطه‌سازی کار پژوهشی هم نیاز است اما مدیران استانی نباید دخالت کنند.
وی اضافه کرد: پایگاه‌های ملی و جهانی مستقل هستند اما متأسفانه در تمام کشور مدیران استانی در روند کارها و برنامه‌های پایگاه‌های ملی و جهانی دخالت می‌کنند و این مداخلات تمام چشم‌اندازها، برنامه‌ها و اهدافی را که برای اثر جهانی در نظر گرفته شده بهم می‌ریزد.
این دکترای مرمت بناهای تاریخی تأکید کرد: برای رسیدن به اهداف و چشم‌اندازهایی که برای برج قابوس تعریف شده نیاز است پایگاه جهانی برج مستقل عمل کند و بر اساس آنچه در هیئت راهبردی مصوب شده برنامه‌ها اجرایی شود اما عملاً این اتفاق کمتر انجام می‌شود.
بلندترین برج آجری جهان هم‌اکنون درحالی اسیر بی‌توجهی اهالی بومی به عنوان اثر جهانی است که متولیان هم به دلیل مداخلات مدیران استانی بر اساس پلن مدیریتی مصوب حرکت نمی‌کنند و از برقراری ارتباط اجتماعی این اثر با شهر گنبدکاووس غفلت کرده‌اند.