خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: چهار ماه از ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست جهانی یونسکو می‌گذرد و اما و اگرهای بسیاری در خصوص ثبت پرونده این اثر طبیعی در گلستان مطرح می‌شود اما جنس دغدغه مردم و مسئولان نه تنها هم‌راستا نیست بلکه در جهت خلاف یکدیگر در حرکت است.
پس از دو دهه تلاش ۱۴ تیرماه امسال جنگل‌های هیرکانی در نشست باکو ثبت جهانی شد اما در پرونده ثبتی آن جنگل‌های هیرکانی گلستان در محدوده شهرستان علی‌آبادکتول به نام استان سمنان و جنگل ابر ثبت شده است.
ثبت جنگل‌های هیرکانی گلستان به نام سمنان تنها اما و اگرهای موجود در خصوص این اثر بازمانده از عصر سوم زمین‌شناسی و دوره یخبندان نیست بلکه اصرار بر اجرای پروژه تله‌کابین در جنگل کبودوال شائبه تلاش مسئولان برای خروج جنگل‌های هیرکانی از لیست «یونسکو» برای اجرای یک پروژه استانی را رقم زده است.
یکی فعال اجتماعی در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی گلستان دراین‌باره به خبرنگار مهر اظهار کرد: درمورد کوتاهی مسئولان شهرستانی و استانی جای تردید وجود ندارد چراکه از حدود یکسال قبل به آن‌ها هشدار دادیم مرزهای شهرستان علی‌آبادکتول مشخص نیست و هر روز مورد تعدّی قرار می‌گیرد اما آن‌ها کم‌توجهی کردند.
عیسی اسفندیاری افزود: جنگل‌های هیرکانی علی‌آبادکتول در قالب دو سایت ابر شرقی و ابرغربی در یونسکو به ثبت رسیده‌اند و بیش از ۶ هزار هکتار از محدوده هفت هزار هکتاری سایت «ابر شرقی» جنگل‌های هیرکانی از پشت شیرین‌آباد، سیاه‌رودبار، پونه‌آرام و ذخیرگاه سرخداری در مرزهای جغرافیایی استان گلستان و شهرستان علی‌آبادکتول قرار دارد.
وی ادامه داد: همچنین کل نزدیک به ۱۱ هزار از جنگل‌های هیرکانی که در یونسکو به نام سایت «ابر غربی» نام‌گذاری شده از منطقه سرخداری افراتخته در دهنه زرین‌گل آغاز و کل ارتفاعات چینو، ریگ‌چشمه تا پشت سد کبودوال (کاسه سد) در شهرستان علی‌آبادکتول را شامل می‌شود.
ثبت جنگل‌های هیرکانی علی‌آبادکتول به نام شاهرود
وی با اشاره به اینکه جنگل‌های هیرکانی گلستان و شهرستان علی‌آبادکتول به نام استان سمنان ثبت جهانی شده و این موضوع قابل پذیرش نیست، اضافه کرد: همچنین استاندار گلستان علیرغم وعده‌های شیرینی که چند هفته قبل در جمع فعالان محیط زیستی داده و گفته بود که هیچ پروژه‌ای را در استان بدون داشتن پیوست محیط زیستی اجرا نمی‌کنیم در عمل اتفاقات دیگری در استان رقم می‌خورد.
مسئولان استان برای منافع یک شرکت در اجرای یک پروژه بی‌اهمیت مانند تله‌کابین می‌خواهند کشور را در سازمان‌های بین‌المللی معتبر بی‌اعتبار کننداین فعال اجتماعی بیان کرد: اخیراً نامه‌ای با امضاء سه مدیرکل منابع طبیعی، محیط زیست و میراث فرهنگی خطاب به استاندار گلستان در فضای مجازی منتشر شده است که قرار گرفتن ۹ پایه از ۲۴ پایه تله‌کابین علی‌آبادکتول در محدوده (زون اصلی) ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی مانع اجرای این طرح اعلام شده و نسبت به رفع آن اقدام شود.
وی تصریح کرد: هرچند به صراحت در این نامه اعلام نشده است که جنگل کبودوال از لیست ثبت جهانی خارج شود اما تنها راه حل اجرای تله‌کابین کبودوال لغو ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در سایت ابر غربی (یکی از دو زون اصلی) است.
اسفندیاری با تأکید بر اینکه ما مخالف اجرای تله‌کابین در علی‌آباد نیستیم بلکه به ۱۱ دلیل فنی معتقدیم تله‌کابین در خروجی سد کبودوال باید اجرا شود نه در ورودی سد، خاطرنشان کرد: برخی از مسئولان شهرستانی و استانی در حالی به دنبال لغو ثبت جهانی جنگل کبودوال هستند که این ثبت جهانی هزار برابر ارزش و آورد اقتصادی بالاتری نسبت به اجرای یک پروژه استانی همچون تله‌کابین را داراست.
وی گفت: جنگل‌های هیرکانی هویت، شناسنامه و پیشینه تاریخی این منطقه هستند و داشتن نگاه اقتصادی به جنگل به این شکل و تلاش برای خارج کردن آن از ثبت جهانی و مانع دانستن آن برای توسعه و اجرای یک پروژه، نگاه کاملاً غلطی است که باید اصلاح شود.
تشکیل کمپین مخالفت با تله‌کابین در جنگل‌های هیرکانی
این پایان مخالفت مردمی با اجرای تله‌کابین در کبودوال نیست و در هفته جاری «کمپین مخالفان تله‌کابین در جنگل‌های هیرکانی» در فضای مجازی تشکیل شد و در فاصله سه روز تعداد اعضای این کانال از هزار و ۳۰۰ عضو تجاوز کرد.
اما داور میراث طبیعی جهانی در اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی یونسکو (IUCN) که پرونده ثبتی جنگل‌های هیرکانی را هم داوری کرده هم نسبت به ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی گلستان به نام سمنان انتقاد دارد.
مزدک دربیکی به خبرنگار مهر اظهار کرد: بخش عمده جنگل ابر از نظر مرز اکولوژیکی و سیاسی مربوط به شهرستان علی‌آبادکتول در استان گلستان است؛ اتفاقی که افتاده این است که کسانی که دست‌اندرکار در تدوین گزارش ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی بودند بنا به دلایل خیلی غیرموجه و غیرکارشناسی این جنگل‌ها را وارد محدوده شاهرود و سمنان کردند و این مسئله مشکل ایجاد می‌کند.
وی با اشاره به اینکه این ایراد (ثبت جهانی جنگل‌های گلستان به نام سمنان) را در فرآیند داوری به دوستان در (IUCN) منتقل کردم در پاسخ به این سوال که برای اصلاح این ایرادات فنی چگونه باید پیگیری کرد، گفت: متولی ثبت و پیگیری سازمان میراث فرهنگی است و در سطح عالی و دبیرخانه‌ای آن‌ها باید پیگیری کنند. این موضوعات قابل اصلاح است و طبق فرآیندهای بین‌المللی اینگونه نیست که یک‌بار پرونده بسته شود و بگوییم نهایی شده و قابل اصلاح نیست.
این عضو هیئت علمی دانشگاه متذکر شد: این موارد قابل اصلاح است به شرط اینکه اراده قوی استانی وجود داشته باشد که این اتفاق را در سطوح بالاتر پیگیری کنند؛ ماجرا پیچیده نیست موضوع از طریق میراث فرهنگی به یونسکو ارجاع داده می‌شود که اصلاحات انجام شود آنچه هم‌اکنون کم داریم اراده استانی است که باید اتفاق بیفتد.
وی همچنین به موضوع قرار گرفتن ۹ پایه از پایه‌های تله‌کابین در محدوده جنگل‌های هیرکانی هم اشاره و بیان کرد: اساساً با فلسفه تله‌کابین در کبودوال مشکل دارم چراکه به هیچ عنوان بحث بارگذاری و جانمایی پروژه در بستر آمایش سرزمین در آن دیده نشده است و تأکید می‌کنم بر اساس مطالعات آمایش سرزمین کبودوال و ناهارخوران توان اجرای تله‌کابین ندارند.
آبروی جهانی را قربانی اجرای پروژه بی‌اهمیت نکنیم
دربیکی ادامه داد: سوال من این است آیا مسئولان استان برای منافع یک شرکت در اجرای یک پروژه بی‌اهمیت مانند تله‌کابین علی‌آبادکتول می‌خواهند آبروی جهانی، ملی و بین‌المللی ایران را ببرند و کشور را در سازمان‌های بین‌المللی معتبری همچون یونسکو بی‌اعتبار کنند.
ما به دنبال اجرای پروژه‌ای نیستیم که بخواهد به جنگل‌های هیرکانی و ثبت آن صدمه بزند و تله‌کابین را هم بدون خدشه وارد کردن له جنگل‌های هیرکانی اجرا می‌کنیموی تصریح کرد: برخلاف آنچه اعلام می‌شود مسئولان استانی و شهرستانی تلاش دارند جنگل کبودوال از لیست فهرست جهانی حذف شود و استاندار هم از این ماجرا مطلع است؛ من چنین باوری ندارم یا استاندار از این بحث آگاهی ندارد و اگر هم با آگاهی چنین دستوری داده که جنگل‌های کبودوال از لیست جهانی خارج شود؛ تخلف از دستورات ملی است و این جای بحث دارد؛ بعید است دستگاه‌های نظارتی هم مایل باشند آبروی کشور و چارچوب روابط خارجی و ملی کشور به‌خاطر اینکه عده‌ای اصرار دارند فلان پروژه در فلان‌جا اجرا شود به خطر بیفتد.
هرچند دربیکی در خصوص انتقاد به ثبت جنگل‌های هیرکانی گلستان به نام سمنان با اعضای کمپین مخالفت با اجرای تله‌کابین هم‌عقیده است اما اینکه مسئولان گلستان به دنبال خارج شدن جنگل کبودوال از فهرست جهانی باشند، را دور از باور می‌داند. نکته‌ای که مدیرکل میراث فرهنگی گلستان آن‌را رد می‌کند.
ابراهیم کریمی دراین‌باره به خبرنگار مهر گفت: دوستان فراموش کردند که در سال‌های گذشته جنگل ابر به نام سمنان ثبت ملی شده بود و در سال ۱۳۹۵ با ما اعتراض کرده و اصلاحات انجام و جنگل ابر مشترکاً به نام سمنان و گلستان ثبت ملی شد.
وی با تأکید بر اینکه جنگل ابر هم‌اکنون تنها متعلق به استان سمنان نیست، افزود: در خصوص ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی گلستان به نام سمنان هم مکاتبات انجام شده و وزارت از ما مستندان خواسته است و ماهم پیگیری می‌کنیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان با بیان اینکه مستندات در این خصوص وجود دارد و جای نگرانی نیست، ادامه داد: جنگل‌های هیرکانی خط قرمز ماست و ثبت ملی و جهانی آثار طبیعی و فرهنگی و ... گلستان از اولویت‌های اصلی استان است.
وی اضافه کرد: در هیچ مکاتبه‌ای نخواسته‌ایم جنگل کبودوال از فهرست جهانی حذف شود نمی‌دانم چطور از مضمون مکاتبه انجام شده در خصوص رفع مشکل تله‌کابین عده‌ای استنباط کرده‌اند به خاطر اجرای تله‌کابین در کبودوال از فهرست جهانی خارج می‌شویم؛ ما خواستار رفع مشکل تداخل موجود هستیم و شاید برای رفع مشکل به‌وجود آمده لازم باشد مسیر تله‌کابین تغییر کند.
کریمی تأکید کرد: ما به دنبال اجرای پروژه‌ای نیستیم که بخواهد به جنگل‌های هیرکانی و ثبت آن صدمه بزند؛ مطمئناً جنگل‌های هیرکانی اولویت ماست و تله‌کابین را هم بدون خدشه وارد کردن به جنگل‌های هیرکانی اجرا می‌کنیم.
در حالی که مدیران «کمپین مخالفت با اجرای تله‌کابین در جنگل‌های هیرکانی» اصرار دارند برخی از مسئولان استانی و شهرستانی به دنبال اجرای تله‌کابین در کبودوال حتی به قیمت خارج شدن این جنگل از ثبت جهانی هستند و مدیرکل میراث فرهنگی گلستان به صراحت این موضوع را رد می‌کند باید منتظر گذشت زمان بود که تله‌کابین کبودوال با تغییر مسیر اجرا می‌شود یا قرار است آبرو و اعتبار کشور قربانی منافع عده‌ای خاص شود.